Tímarit Verkfræðingafélags Íslands - 01.12.1949, Blaðsíða 4

58
TÍMARIT V.F.I. 1949
/wrf C/,/.€)

tnU&pra fra &/ . Pj
/ry*7?vD
\.f>rrrcra^in,r,y
■SfíHBODUÍf,

iasa///t /,p/>CJ
1. mynd. Sandoddi í Patreksfirði.
Uppdrátturinn var gerður af G. Aude 1936. Á honum sjást ailir þeir staðir, þar sem sýnishom voru tekin til rannsóknar
(P1—P19), en niðurstöður af rannsókn tveggja meðalsýnishorna (PGI—PGIX) má sjá í 1. töflu. Dýpt sandsins var mæld
á þeim stöðum, sem merktir eru P4, P5 og P6. — Dalsvaðall er nyrzti hluti Sauðlauksdalsvatns.
komið, voru rannsökuð, en gagngerð athugun á því,
hvort sementsframleiðsla myndi geta svarað kostn-
aði hér á landi, mun þó ekki hafa verið gerð fyrr
en 1936.
Þá var hér á ferðinni danskur verkfræðingur, G.
Aude, frá F. L. Smidth & Co. í Kaupmannahöfn. Hann
var hér á vegum ríkisstjórnarinnar íslenzku. Hann
ferðaðist nokkuð um landið ásamt Jóhannesi Áskels-
syni, jarðfræðingi, og gerðu þeir athuganir á hráefn-
um þeim, er til greina gátu komið til framleiðslu
sements. Frá athugunum þessum er greint í ýtar-
legri skýrslu til ríkisstjórnarinnar (2).
I upphafi skýrslunnar er þess getið, að áður en
G. Aude kom til landsins, hafi Jóhannes Áskelsson
byrjað rannsóknir á hráefnum til sementsframleiðslu.
Hafi hann um haustið 1935 sent til Hafnar skelja-
sand frá Patreksfirði og leir frá Elliðaám, síðar einn-
ig hverahrúður frá Reykjanesi. Rannsókn þessara
efna hafi leitt í ljós, að úr þeim mætti framleiða
fyrsta flokks portlandsement, og sú rannsókn hafi
gefið tilefni til frekari athugana.
Kalksteinn sá, sem hér finnst, var ekki rannsak-
aður frekar vegna þeirrar umsagnar íslenzkra jarð-
fræðinga, að hann fáist aðeins i göngum, og sé lega
ganganna með þeim hætti, að erfitt sé að ná kalk-
steininum. Hefur þetta álit aldrei verið véfengt, svo
að vitað sé.
Athyglin beinist þvi þegar að skeljasandinum.
Fjórir staðir eru fyrst teknir til athugunar: Pat-
reksfjörður, Tálknafjörður, Álftanes á Mýrum og
umhverfi Stokkseyrar-
Sandurinn frá Álftanesi á Mýrum er talinn of
rýr til sementsframleiðslu, hann innihaldi aðeins um
16 c/i CaC03, og er sá staður því ekki athugaður nán-
ar. Um sandinn í Tálknafirði er þess getið, að hann
sé nægilega hreinn og auðvelt muni að nálgast hann,
en magn hans hafi reynzt of lítið. Er því ekki frek-
ar að honum hugað. En skeljasandurinn við Stokks-