Tímarit Verkfræðingafélags Íslands - 01.02.1958, Side 17

TÍMARIT VFl 1958
3
3. mynd. Dráttarhlíðin norðan við Úlfljótsvatn sumarið 1957, skönimu eftir að liai'in var vinna við viikjunina með því að ýta
ofan af klöppinni öllum iausum jarðvepri. Sprengingar voru byrjaðar í stöðvarliúsgrunninum skammt ofan við vatnsbakkann.
allmikil framan af í Elliðaánum. Höfðu verið gerðar
vatnsuppistöður við inntaksþró og á Elliðavatnsengjum,
en við það sköpuðust góð miðlunarskilyrði. Þessi afl-
aukning upp í 3200 kw dugði til 1937 að Ljósafoss tók
til starfa.
Árið 1923 fól ríkisstjórnin vegamálastjóra að gera
mælingar i Sogi til að athuga virkjunarskilyrði þar. Ef
þá var litið til annarra landa, þar sem rafmagn var
notað til eldunar og hitunar að nokkru leyti, auk marg-
vislegrar notkunar í iðnaði, mátti gera samanburð um
notkunina hér og þar. Noregur stóð þá framarlega eins
og enn í dag um notkun vatnsaflsins til raforkuvinnslu.
Á árunum eftir 1920 var talið að Va kw að afli væri
hæfilegt á hvern íbúa. Það langt vroru rafveiturnar komn-
ar t. d. í Björgvin, Þrándheimi, Stafangri og fleiri borg-
um í Noregi.
1 árslok 1922 voru í Reykjavík 20.000 manns. Hefði
því þurft tæp 7000 kw handa þeim mannfjölda til að
komast til jafns við hina norsku bæi. Það var meira en
Elliðaárnar gátu veitt hjálparlaust. Auk þess óx mann-
fjöldinn um nærri 1000 manns á ári, svo að gera mátti
ráð fyrir vexti i notkuninni um 333 kw á ári meðan svo
héldi áfram. Yrði þá notkunin eftir 10 ár komin upp i
10000 kw og eftir 20 ár yfir 14000 kw.
■’>• önnur áætlun um Efra-Sog.
Eftir uppdráttunum 1923 \rar gerð lausleg áætlun um
virkjun í Efra-Sogi. Það \rar þá enn álitin glæsilegust
byrjun. Var í þeirri áætlun hægt að sýna fram á að 30.000
manna bær myndi geta staðið fjárhagslega undir
virkjun þar. Með sama vexti og verið hefði í Reykjavik
myndi þessi mannfjöldi vera kominn þar árið 1933. Færi
því bráðum að nálgast sá tími, að undirbúningur að virkj-
un í Sogi gæti hafizt.
Ö. Fyrsta útboð um Sogsvirkjunina. Efra-Sog.
Það varð ekki fyrr en 1928 að Sogsvirkjunarmálið var
tekið upp af bæjarstjórn að nýju. Þá voru bæjarbúar
25.000 manns. Var Rafmagnsveitu Reykjavíkur falið að
rannsaka virkjunarskilyrðin og koma fram með tillög-
ur um virkjun. Var unnið að þessu á árunum 1928 og
1929. Var þá liugsað um að virkja Efra-Sog aðeins til
hálfs og hafa að öðru leyti sömu tilhögun og Alexanders-
son valdi. Vélasamstæðurnar áttu að vera tvær í byrjun,
3500 kw að afli hvor, og siðan mætti bæta við þriðju
samstæðunni, þegar þörf yrði seinna. Jarðgöngin skyldu
\rera 23 ferm. að vídd, eða tæpur helmingur þess, sem nú
er fyrirhugað við fulla virkjun. Þegar til fullnaðarvirkj-
nar kæmi þarna, skyldi grafa önnur jarðgöng við hliðina
á hinum fyrri. Gert var ráð fyrir að hvor göngin enduðu
i sinni jöfnunarþró ofan við stöðvarhúsið. Var fenginn
hingað til ráðuneytis deildarverkfræðingur frá Vatna-
málastjóminni norsku á árinu 1929 til að yfirfara áætl-
unina og leiðbeina um væntanleg útboð.
I útboðinu 1929 var ekki einungis beðið um tilboð i
vélar og efni og alla. framkvæmd virkjunarinnar, heldur
og um lán fyrir öllum stofnkostnaðinum. Þegar útboðs-
frestur var útrunninn á sumrinu 1930, lágu fyrir tvö til-
boð, annað sænskt en hitt þýzkt. Voru bæði töluvert
hærri en áætlað liafði verið, en ekkert lánstilboð fylgdi.
Þó sögðu Sviamir, sem voru með lægra tilboðið, að ef
borgarstjórn litist á að taka verktilboðinu, væru þeir