Tímarit Verkfræðingafélags Íslands - 01.02.1958, Síða 18
4
TÍMARIT VFl 1958
reiðubúnir að koma fram með lánstilboð. Bæjarstjórn
sendi því nefnd manna um haustið til viðræðna við Svi-
ana. Tóku þeir nefndinni vinsamlega, en töldu að ekki
væri hægt að koma í kring lánveitingu í Svíþjóð, nema
rxkisábyrgð Islands væri fengin fyrir láninu. Bæjarstjórn
ályktaði því að hafna báðum framkomnum tilboðum, en
snúa sér að því að sækja um ríkisábyrgð fyrir væntan-
Iega lántöku til virkjimarinnar. Þetta varð til þess að
samið var frumvarp til laga um virkjun Sogsins, en náði
þó eigi samþykki AlþingLs fyrr en árið 1933.
7. Annað' útboð xun Sxigsvirkjunina. Ljósafoss.
Af þeirri reynslu, sem fékkst við útboðið 1930, var
glöggt, að ekki myndi duga að koma fram fyrir lán-
veitandi banka með eigin áætlun, heldur þyrfti að hafa
óvilhallan ráðunaut, er væri í nægilega miklu áliti hjá
lánveitanda til að bera ábyrgð á tilhögun virkjunarinnar
og kostnaðaráætlunum. Á árinu 1933 voru því ráðnir
norskir ráðunautar, þar a.f einn aðalráðunautur, bygg-
ingaverkfræðingur, sem samdi áætlun um gerð og til-
högun virkjunarinnar, en hinir voru sérfræðingar á sviði
raftækni og véltækni.
Tveir ráðunautanna komu hingað sumarið 1933, skoð-
uðu staðhætti og sögðu fvrir um jarðfræðirannsóknir og
mælingar er gera þyrfti. Gerðu þeir síðan áætlanir sín-
ar um haustið og komu fram með tillögur í ársbyrjun
1934. Lögðu þeir til að hverfa. frá virkjim Efra-Sogs í
fyrstu byrjun. Töldu þeir hagkvæmara að byrja á Ljósa-
fossi í smáum stíl, en gevma virkjun i Efra-Sogi þat- til
Ljósafoss væri fullvirkjaðui', eða þar til virkja mætti í
Efra-Sogi með fullvíðum jarðgöngum þegar í upphafi.
Bæjarstjórn Reykjavíkur féllst á þessi sjónarmið, ákvað
útboð innan Norðui landanna haustið 1934 og veitti borg-
arstjóra umboð til að taka lán til virkjunarinnar, allt
að 250.000 sterlingspundum, sem þá var um 7 millj. ísl.
króna.
Við útboð komu allmörg tilboð í byggingarvinnuna frá
Danmörku, Noregi og Svíþjóð, svo og tilboð í höfuðvélar
frá Svíþjóð og Noregi. Borgarstjóra tókst að fá lán í
sænskum banka með stuðningi dansks banka fyrir öll-
um kaupum og framkvæmdum. Gat hann undirritað
samninga um kaup á vélum og um framkvæmd bygging-
arvinnunnar í desember 1934. Skyldi verkið hefjast vorið
1935 og vera lokið haustið 1937. Sænski bankinn gaf út
sænskt skuldabréfalán með veði í virkjuninni og ábyrgð
íslenzku ríkisstjórnarinnar. Seldust skuldabréfin vel í
Sviþjóð.
Áætlað var að Ljósafoss-stöðin yrði 17.500 kw full-
virkjuð með 5 vélasamstæðum, 3500 kw hverri. Skyldu
serttar upp tvær samstæðurnar í byrjun og gert pláss fyr-
ir þeirri þriðju, en stíflan yrði gerð með inntökum fyrir
allar 5 samstæðurnar. Vélar virkjunarinnar eru þó gerð-
ar með þeim sérstaka hætti, að á vetrum, þegar kæliloft
er eigi yfir 10°C eða kælivatn yfir 5°C, skyldu vélarnar
geta tekið á sig 25% meira afl, sem varaafl stöðvarinn-
ar. Voru því i rauninni uppsettar vélar i byrjun með 8800
kw afli að vetri til.
Virkjun þessi tókst vel og má telja mikla gæfu, að
Jorásn / á (jeCjnvrry dt/orh f!Á fV-S
r Tr /953
4. mynd. Þversnið gegnum berglögin í stíflustæði og jarðgöngum niður að stöðvarhúsi með jöfnunarþró og frárennslisskurði.