Tímarit Verkfræðingafélags Íslands - 01.02.1958, Síða 24

6
TlMARIT VFI 1958
útboð á vélum og efni og framkvæmd nýrrar virkjunar
í Sogi. Virkjunarstaður var valinn við Neðri-Sogsfossana,
írafoss og Kistufoss. Báðir fossamir og flúðir á milli
og fyrir ofan og neðan hafa samtals 38 m fallhæð. Stöðin
skyldi byggð neðanjarðar við Irafoss með 650 m löng-
um frárennslisgöngum út í farveginn neðan við Kistufoss.
Stífla skyldi gerð ofan við Irafoss svo há, að hún myndi
hækka frárennslisvatnsborðið við Ljósafoss-stöðina, sem
er 600 m ofar, um 20 cm. Aðrennsli til stöðvarinnar fæst
frá inntaksstíflu með þrem aðrennslisæðum 50 m löngum,
er sprengdar eru niður frá inntaksopum niður að stöð-
inni. Skyldu því vera 3 vélasamstæður i stöðinni full-
gerðri.
Það var m. a. rafmagnsskorturinn, sem verið hafði
imdanfarin ár, er miklu réði um valið á virkjunarstað.
Þarna var mest fallhæðin og þar var því hægt að fá
mesta aflið.
Ráðunautur við virkjunina var hinn norski bygginga-
verkfræðingur A. B. Berdal, er verið hafði við Ljósafoss-
virkjunina og öllum hnútum kunnugur.
TJtboðsfrestur var settur við áramótin og höfðu þá
komið ýms tilboð í verk, vélar og annað efni, en sökum
gengislækkunarinnar, er varð í marz 1950, var ekki hægt
að ganga frá samningum fyrr en í júlí það ár. Voru þá
undirritaðir samningar um framkvæmd byggingarvinnu
og um höfuð vélakaup, en lánsféð kom með Marshallað-
stoð Bandaríkjanna.
Framkvæmdir hófust haustiö 1950 og virkjunin tók til
starfa á tilsettum tíma haustið 1953. Hafði þá einnig
verið rafmagnsskortur, vaxandi frá hausti 1950 í þrjá
vetur fram til 1953. Var þá tekin upp sú aðferð að skifta
veitukerfinu niður I hluta og taka út úr sambandi tiltek-
inn hluta í senn á víxl um topptímana, þegar notkun
er í hámarki. Þótt þessi aðferð kunni að þykja óþægi-
legri en spennulækkun, reyndist hún mun betur, einkum
fyrir allan atvinnurekstur.
Við vonum nú að við séum komnir yfir þessa örðug-
leika fyrir fullt og allt og að minnsta kosti næstu 12 árin.
ll. Aukning á mesta afli Sogsvirkjunarinnar.
Þegar Ljósafossáætlunin var gerð 1934, var talið hæfi-
legt, að mesta úttekið vatnsrennsli yrði 125 tenm. á sek.,
og við það var mesta afl vélanna miðað. En eftir reynsl-
unni við rekstur Ljósafoss-stöðvarinnar, var talið fært
að auka þetta um 20%, upp í 150 tenm. á sek. Var stærð
Irafoss-stöðvarinnar við þetta miðuð, fullvirkjuð 46.500
kw, þar af sett upp á fyrra virkjunarstiginu 31.000 kw,
sem þar er nú í tveim vélasamstæðum. Verður þetta til
þess að Ljósafoss-stöðin getur einnig í framtíðinni orðið
20% aflmeiri eða 21.000 kw í stað 17.500 kw, sem fyrst
var talið í áætluninni frá 1934.
umiSUMiJt

MMtítSAKZO' XUOUZjÍUXM

i—omim* a o OiOBAi. - OSLO - /78
6. mynd. Afstöðumynd er aýnir stlflu, legu jarðganga með inntaki viB Þing-valliivatn og Jötnunarþrú ofanvert tIB inmakHatlflu
til stöCvarinnar, stöðvarhúsið og frárennslisskurðínn tit I Úlfljótsvatn.