Tímarit Verkfræðingafélags Íslands - 01.02.1958, Page 25

TÍMARIT VFl 1958
7
7. mynd. Sýnir vatnsinntakii’S og aSrennslisgöngin og etri hluta jarðgangnanna við Þingvallavatn.
11. Vöxtur rafmagnsnotkuiiiir á orkuveltusvæði
Sogsvirkjunar.
Meðan á Irafossvirkjuninni stóð og raunar áður, var
sýnilegt að vöxturinn í rafmagnsnotkun fór vaxandi
baeði vegna fólksfjölgunar á veitusvæðinu og vegna stöð-
ugrar þenslu veitusvæðisins, sem einkum frá árinu 1938
þandist æ meira út fyrir takmörk Reykjavíkurbæjar. Þá
var og mikill vöxtur í íslenzkum iðnaði, er þurfti æ fleiri
og stærri vélar. Vöxturinn i mestu aflnotkun nam 2500
til 3000 kw á ári hverju. Varð því að setja markið um
aukningu vélaafls virkjananna svo hátt að dygði fyrir
þessum vexti og eigi minna en 3000 kw á ári. Það svarar
til 15.000 kw virkjunar fimmta hvert ár eða 30.000 kw
á tíu ára fresti. Þessi vöxtur virðist geta haldið áfram
enn um áratugi.
Þess vegna fóru fram rannsóknir á framhaldsvirkjun
í Sogi, á meðan á framkvæmd Irafossvirkjunarinnar stóð,
og var þá röðin komin að Efra-Sogi, þeim stað, er fyrst
var fyrirhugaður og um höfðu verið gerðar margar á-
ætlanir og komið svo langt að leitað hafði verið tilboða
í framkvæmd virkjunarinnar, sem fyr segir.
Við ákvörðun mesta afls við Efra-Sog varð niður-
staðan sú, að miða við 150 tenm. rennsli á sek. eins og
við neðri stöðvarnar, enda þótt rennsli sé þar heldur
minna en neðar. En þarna eru miðlunarskilyrði miklu
betri. Nú var hægt að reikna með fullvirkjun í einu stigi
og afli upp á 27.000 kw eða 2,5-falt það afl, sem áætlað
var af Alexandersson 1918 að fá mætti með jafnri notkun
(til stóriðnaðar), án þess að nota miðlunarskilyrðin.
Munurinn í orkuvinnslu var minni. Við reiknum nú með
50% meiri orkuvinnslu en hann reiknaði með. Þar af eru
20% fengin af reynslunni eftir að Ljósafoss var virkjaður.
13. Rennsli Sogsins.
Rennslismælingar í Sogi voru tiltölulega fáar og strjál-
ar frá fyrri tíð, en síðan 1938, eftir að Ljósafoss-stöðin
tók til starfa, hafa verið gerðar athuganir á vantsrennsl-
inu að staðaldri. Sýna þær, að meðalrennsli á þessu 19
ára mælingatimabili hefur orðið sem næst 114 tenm. á
sek. Er þetta mikið rennsli miðað við stærð úrkomusvæð-
isins, sem er 1235 ferkm. Nokkuð af rennslinu kemur
úr Langjökli suðvestanverðum. Nú hafa jöklar á Islandi
farið minnkandi það sem af er þessari öld allri. Má því
telja víst, að rennsli frá jöklinum sé meira en væri, ef
hann stæði í stað eða færi vaxandi. Mætti því ætla, að
á öðru tímabili yrði rennsli Sogsins minna, en verið hefur
nú um langt skeið. Þetta getur haft þau áhrif á hagnýt-
inu virkjananna í framtíðinni, að árleg orkuvinnsla verði
minni en nú er reiknað með, en miðlunarskilyrðin eru
svo góð við Þingvallavatn, að vélaaflið má nota áfram til
fullnustu í samstarfi við aðrar virkjanir i framtíðinni,
þótt orkuvinnslan í Sogi minnki.