Tímarit Verkfræðingafélags Íslands - 01.06.1958, Síða 10

40
TÍMARIT VFl 1958
að koma ísskápnum fyrir o. s. frv. Auk þess hefur bygg-
ingameistarinn nákvæmt yfirlit yfir allt það efnismagn
og þá byggingarhluta, sem hann þarfnast til að byggja
húsið.
Af þvi, sem þegar hefur verið sagt, er auðsætt, að
hinn hagræni ávinningur af mátskipun I byggingariðnað-
inum er margþættur, en þó mun það mikilvægast, að
þegar mátkerfin eru notuð, er auðvelt að flytja veru-
legan hluta af byggingarvinnunni frá byggingarstaðn-
um yfir í verkstæði eða jafnvel verksmiðjur. Sérstak-
lega er þetta mikilvægt í sambandi við ,,montage“ bygg-
ingar erlendis, þar sem allir byggingarhlutar eru fram-
leiddir í verksmiðjum. Þessi byggingaraðferð hæfir þó
ekki hérlendum aðstæðum að dómi undirritaðs, sökum
fámennis byggðalaganna. Hins vegar telur hann mátskip-
anina mjög æskilega.
Aukin framleiðni í byggingariðnaðinum.
Norðurlandabúar leggja nú síaukna áherzlu á aukna
framleiðni í byggingariðnaðinum og hafa þegar náð
miklum árangri á þessu sviði, einkum þó Danir. Helztu
atriði í þessari aukningu felast í auknum undirbúningi
að sjálfum byggingarframkvæmdunum (þ. e. pre-plan-
ning), en auk þess sumpart í vali á nýjum byggingarað-
ferðum. Árangurinn af þessari viðleitni er mjög eftir-
tektarverður, þar sem tekizt hefur með henni að lækka
raunverulegan byggingarkostnað húsa, án þess að skerða
arð eða tekjur þeirra, sem starfa í byggingariðnaðinum,
né heldur að slaka til á kröfum um gæði húsanna, nema
síður sé. Væri því vel, að við Islendingar sæktum í þessu
atriði nokkur forsnið, ef við á einhvern hátt umskipu-
leggjum byggingariðnað okkar.
Undirbúningur þessi er gjarnan tvíþættur, annars veg-
ar almennur undirbúningur byggingariðnaðarins í heild,
fólginn í rannsóknum og leiðbeiningum, er láta í té ým-
iss konar upplýsingar um hvers konar kostnaðarhlutföll
í byggingunum og um gæði þeirra, og hins vegar undir-
búningur verktakanna sjálfra, er teikna, töflufæra og
reikna út hvert einasta smáatriði, er snertir bygginguna
og sníða byggingarframkvæmdunum nákvæmt tímaplan,
þannig, að ekkert annað en „force majeure" geti truflað
byggingarverkið, þegar það loks er hafið, — oft eftir
helmingi lengri undirbúningstíma en það tekur að Ijúka
sjálfri byggingunni.
Undirbúningur þessi sparar verktakanum hvers konar
árekstra í byggingarframkvæmdunum og veitir honum
nákvæma yfirsýn yfir fjárþörf hans, vinnuafls, véla- og
efnisþarfir á hverjum tíma, og þannig verða honum öll
tilboð miklu auðveldari og eins sjálf stjórn verksins.
Berandi innveggir.
1 öllum löndunum þrem var algengt að sjá þá ný-
lundu, að innveggir og plötur voru steyptar i sérstökum
mótum, og voru þá eingöngu innveggirnir berandi, en
sjálfstætt utan við þá grind, sem þannig myndast, eru
útveggirnir hengdir, en þeir eru háeinangrandi, léttir og
mjög yfirborðsþéttir.
Þetta er mjög aðlaðandi byggingarmáti, a. m. k. frá
tæknilegu sjónarmiði séð, en hann krefst notkunar á all-
öflugum krana, og því þarf venjulega að byggja mjög
mörg og stór hús. til þess að byggingarmátinn verði
arðbær.
Það er mikill kostur við byggingar, sem þannig eru
reistar, að burðarveggirnir verða ekki fyrir áhrifum
frá hita- eða rakasveiflum náttúrunnar, að varmarýmd
íbúðanna er að langmestu leyti í þessum veggjum og
plötum, og hversu auðvelt er að einangra útveggina
(kólnunartala jafnvel 0.3 og þrefaldir gluggar).
Fjölbreytni í útliti þessara bygginga eru heldur engin
takmörk sett. Þannig höfðu Norðmennirnir sums staðar
komið sínum erfðavenjum við og notað timbur í útvegg-
ina, sem að vísu voru þá aðeins úr léttri grind, ýmist
klæddir með skarsúð eða asbestplötum. Annars staðar
höfðu þeir notað ,,ytong“ (frauðsteypa með 25—50
kg/sm-' burðarþoli). 1 Málmey myndaði mislit steypu-
mölin yfirborðið á háhúsi, en hún var hreinsuð með því
að mótin voru smurð upp úr sérstakri dextrinblöndu,
áður en steypt var í þau, og lá þá sementsskelin laus á.
Stúdentagarður í Lundi bar mjög sterka liti og línur,
sem voru myndaðar með því að leggja mislitar gler-
húðaðar leirflísar í mótin, áður en steypt var. Hjá
Helsingjaborg var yfirborð háhúsa allt úr bylgjuðu eða
felldu alumini, sem hvergi þurfti nagla í. 1 Danmörku
mátti víða sjá skemmtilegar útfærslur á einföldum
mynstrum í steypuskelinni utan á Leca (lightweight
expanded clay aggregate) léttsteypunni, og þannig mætti
lengi telja.
1 útveggjum þessum er komið fyrir þensluraufum,
þéttingum og rásum, sem leiða út allan þéttiraka og
hugsanlegan leka o. s. frv. Húsin ættu þannig að vera
mjög veðrunarþolin og viðhald þeirra hverfandi lítið.
Innri frágangur á þessum íbúðum, og raunar öllum
svipuðum íbúðum í löndunum þrem, var hvergi eins fág-
aður og i samsvarandi íslenzkum íbúðum, og lofthæð
var minni, aðeins 2.50 m, en í þeim eru engar kulda-
brýr og einangrun þeirra, bæði gegn hljóðbærni og hita-
leiðslu miklu meiri en i ísl. íbúðum í sambýlishúsum.
Danir hafa nú staðlað 30 sm gólfþykktir í sambýlis-
húsum, fyrst og fremst til þess að tryggja hljóðein-
angrun. Venja hjá þeim er að nota a. m. k. 15 sm þykka
steinsteypu, en ofan á hana eru lagðar korkþynnur, þá
lektur og síðan trégólf. Aukin hljóðeinangrun í fjölbýl-
ishúsum okkar er nauðsyn, sem ekki má sniðganga
lengur.
Léttsteypur. Siporex, ytong og gasbetong eru frauð-
steypur, sem mjög mikið eru notaðar á Norðurlöndun-
um. Þessi byggingarefni eru búin til ýmist úr kalk- eða
sementseðju, sem inniheldur auk þess fínmélaðan kísil.
1 eðjuna er blandað alumindufti, sem myndar froðu í eðj-
unni. Þegar froðan storknar, er hún skorin með sér-
stökum vélum niður í æskileg form, og síðan gufuhert
við mikinn þrýsting og hefur náð fullum styrkleika,
þegar hún kemur úr þrýstiklefunum.
Algengustu rúmþyngdir voru 0.4 — 0.6. Samsvarandi
varmaleiðslutala þeirra þurrkaðra á rannsóknastofu er
um 0.08—0.12, en í múrvegg eru þær metnar á 0.15—0.20.
Efni þessi eru mjög skemmtileg byggingarefni, og
framleiddir eru úr þeim alls konar byggingarhlutir, bæði
járnbentir og ójárnbentir. Sá galli er á framleiðslu þess-
ara efna, að verksmiðjurnar þurfa að vera mjög stórar,
svo að stofnkostnaður þeirra verður mjög hár — meir
en 100 millj. kr. Þess vegna m. a. henta þessar létt-
steypur ekki íslenzkum staðháttum.
önnur tegund af léttsteypum, sem rnikið eru notaðar
x Danmörku og Noregi, er hin svonefnda Leca-léttsteypa.
Þetta steypuefni er eins konar gjallbaunir, sem búnar eru
til íneð því að glæða leir á sérstakan hátt. Gjallbaunir
þessar hafa þétt og slétt yfirborð og drekka mjög lítið