Tímarit Verkfræðingafélags Íslands - 01.12.1958, Blaðsíða 24

90
TlMARIT VFÍ 1658
Fylgiskjal 8: Þetta kort er dregið á sama hátt og fskj. 6 og 7. en tímabilið, sem miðað er við, er 10000 ár, en það jafngildir
hér um bil. að mlðað sé við snörpustu jarðskjálfta, sem nokkurntíma megi vænta á hverjum stað.
Probable maximum earthquake intensity in each 10.000 years.
1937) er þetta kort birt (bls. 233), en bætt á það einu
jarðskjálftasvæði (VI) samkvæmt rannsóknum þeim, er
S. Þ. þá gerði á jarðskjálftum við Eyjafjörð.
Er kort Eysteins eru borin saman við þetta kort, er
sá munur einkum á, að Þistilf jarðarsvæðið (svæði III á
korti Þorvalds), kemur ekki fram sem jarðskjálftasvæði
á kortum Eysteins, og ekki heldur norðurhlutinn á svæði
I, þ. e. norðvestanverðar Mýrar og suðurhluti Snæfeils-
ness. Svæði VI, það er S. Þ. bætti inn á kort Þorvalds,
er einnig á kortum Eysteins, en breiðara, sem vafalaust er
réttara. Kort Eysteins eru fyrst og fremst byggð á
seismískum mælingum, en kort Þorvalds eingöngu á
frásögnum af jarðskjálftum og lýsingum á þeim. Án
vafa eru kort Eysteins því byggð á traustari grund-
velli, en þess er þó að gæta, að mælingar þær, er kort
hans byggja á, ná yfir tiltölulega stutt tímabil, eða 30
ár. Er því ekki að vænta, að þau geti gefið alveg rétta
mynd af líkunum fyrir jarðskjálftum. Ber þar einkum
til, að á þessu tímabili hafa engir stórjarðskjálftar orðið
á Suðurlandsundirlendinu. Hefur þetta timabil verið með
þeim allra rólegustu, sem komið hafa á Suðurlandsundir-
lendinu síðan sögur hófust.
Til nokkurrar glöggvunar á jarðskjálftahættunni
hérlendis, til viðbótar við þá vitneskju, er kort Eysteins
veita, hefur S. Þ. leitað í öllum honum kunnum annálum
og öðrum heimildum, auk þeirra rita er áður getur, þeirra
upplýsinga, sem er að finna um jarðskjálfta, sérstaklega
þeirra, sem hafa verið það sterkir, að bæir hafa hrunið.
Nú er vitanlega erfitt að segja nákvæmlega um það,
hvaða jarðskjálftastyrkleika þarf til þess að íslenzkir
torfbæir hrynji. Samkvæmt reynslu af jarðskjálft-
anum á Dalvík 1934 mun þurfa styrkleika nær VIII en
VII samkvæmt Mercalli styrkleikastiganum, til þess að
torfbæir, eins og þeir þá voru, hrynji, en vel má vera,
að á mestu niðurlægingaröldum þjóðarinnar hafi torf-
bæirnir verið ótraustari og þolað minna en torfbæir
þeir, er reistir voru um og eftir síðustu aldamót. Þó má
telja ólíklegt, að bæir hafi hrunið í landskjálftum, sem
voru vægari en VII stig.
1 eftirfarandi töflum (fylgiskjöl 10 og 11) eru saman-
dregnar upplýsingar um þá jarðskjálfta, sem valdið
hafa hruni bæja. Plúsmerkið án sviga þýðir, að þess er
beinlínis getið, að bæir hafi hrunið í viðkomandi sveit.
Plúsmerki innan sviga tákna, að sveitin sé ekki nefnd á
nafn, en að næstum öruggt megi þó telja, að þar hafi
bæir hrunið í viðkomandi jarðskjálfta. Spurningarmerki
táknar, að meiri óvissa ríki um jarðskjálftann á hinum
einstöku svæðum, en víst sé þó, að á einhverjum þess-
ara svæða hafi bæir hrunið í viðkomandi jarðskjálfta.
Er hér um að ræða forna jarðskjálfta, sem þess eins
er getið um, að þeir hafi verið á Suðurlandi. Af upplýs-
ingunum um manntjón má ráða, að þetta hafi verið
mikiir jarðskjálftar, og koma þá tvö svæði einkum til
greina: Land-Rangárvellir annars vegar og Ölfus-Gríms-
nes-Flói hins vegar, og mögulegt er, að á báðum þess-
um svæðum hafi bæir hrunið í sama jarðskjálftanum.
Þess er þó að gæta, að ekki er samtímaheimildum til
að dreifa um þessa jarðskjálfta.