Akranes - 01.03.1950, Blaðsíða 8
Otrúlegt afrek
„Árið 1912 voru tillög . . kr. 6307.83
Gjafir .................. kr. 7496.48
(Sumt af gjöfunum var að
visu ekki ætlað til eyðslu.)
Ástíðarskrár gáfu ....... kr. 4214.25
Samtals kr. 18018.56
Það er svo, að tillögin þverra, en gjaf-
irnar haldast. Söm er reynslan í Dan-
mörku. Og þó styrkur til hælisins frá þjóð-
inni sé ónógur, þá er þó hlutfallslega öllu
meiri frjáls tillög hér á landi en í Dan-
mörku til heilsuhæla þar. Ef við berum
okkur saman við Danmörku, þar sem
unnið er svo kappsamlega að þessu máli,
þá er hér lagt fram meira að tiltölu við
fólksfjölda til heilsuhælis, af 'frjálsum
vilja, en þar.
Þá er að minnast á minningargjafirnar.
Stjórnin er sérstaklega sökuð um það, að
hún hafi vanrækt að bera sig eftir þeim
gjöfum.
Nú er mér spurn: Eru menn vissir um,
að ártíðarskráin hefði lánast svo vel, sem
raun er á orðin, hver svo sem á hefði hald-
ið? Sleppum þvi.
Ef menn vinna að einhverju af fremsta
megni og verður vel ágengt, þá eru þakk-
irnar hér á landi vanalega þarmig orðaðar:
„Þú ert ónýtur, þú hefur trassað þetta,
þú hefðir getað gert það miklu betur“.
Annars er þingheimi frjálst að fá að
vita, hvað gert hefur verið til þess að afla
minningargja'fa. Það hafa verið gerðar
ítrekaðar tilraunir til þess.
1 fyrsta lagi hafa verið fegnir trúnað-
armenn í öllum kaupstöðunum og þrem
öðrum kauptúnum. 1 öðru lagi hefur öll-
um prestum verið skrifað og þeim sendir
minningarskildir og eyðublöð og þeir
beðnir liðs. En örfáir hafa svarað. Að visu
hef ég rekið mig á það, að stundum koma
ekki fram slík skrif, þótt með póstum séu
send, en þó hlýtur meiri hluti þeirra að
hafa komið til skila, þótt árangurinn hafi
því miður enn orðið allt of lítill. Við höfð-
um borið góðar vonir til prestanna, en
þeir hafa lika margir reynst okkar beztu
menn, og ég er þess fullviss, að svo muni
enn verða.
Allt þetta hefði háttv. nefnd fengið að
vita, ef henni hefði þóknast að hafa tal
af mér.
Það hefur oft verið vakið máls á þvi, að
landssjóður ætti að taka að sér heilsuhælið.
Haldið þið að það yxði ódýrara?
Nei, og aftur nei. Ég segi ykkur satt,
það jrrði miklu dýrara.
r------------- -------------
Hér kemur framhald af rœSu Gufirn.
Björnssonar, landlœknis, frá bls. 7 í siÖ-
asta blaSi. ÞaS afsakast, aS tvær siSustu
málsgreinarnar á bls. 7, áttu aS koma í
ftessu blaSi, eftir aS rœSunni e'r lokiS.
,_________________________________________J
Ég hef meiri kynni af sjúkrahúsum
landsins en nokkur annar hér í deild, og
veit með vissu, að ég fer hér með satt mál.
En ég segi það, og segi það í fullri al-
vöru, að ef alþingi skilur þetta ekki, þá
veit ég ekki hvernig fer, veit ekki hversu
margir fást til að stjórna hælinu, fórna
sér, taka á sig erfiði og áhyggjur í van-
þökk þingsins. Þó má ekki skilja orð mín
svo, að ég ætli mér að hætta að hafa af-
|
skipti af hadinu; það geri ég ekki fyrr
en öll sund eru lokuð, og lokast skulu þau
ekki meðan ég hef mátt til að varna því.
Þá segir nefndin, að beri hælið sig ekki,
þá „geti komið til mála“ að hækka meðgjöf
sjúklinganna.
Þetta hefur lika oft komið til mála.
Stjóm hælisins hefur hvað eftir annað
verið að velta því fyrir sér.
Hér á þingi klingir sú bjalla iðulega,
að ekki megi auka skattana eða leggja á
nýja skatta, þjóðin þoli það ekki. En hvaða
skattur ætli sé þyngstur á alþýðu manna?
Það veit hver læknir: Enginn skattur er
á við veikindaskattinn. Hvert vinnuhjú
og hver lausamaður getur borið 3—4 kr.
skatt á ári og jafnvel 8—10 kr., en 300
kr. á einu ári, getur þorrinn af þessu
fólki ekki risið undir. Vistartíminn á
heilsuhælinu er hér, eins og axrnars stað-
ar, til jafnaðar hálft ár. Kostnaðurinn yfir
þann tima með því gjaldi, sem nú er tekið,
er því sem næst 300 kr. (Stgr. J.: ekki
fyrir hálft ár). Jú, ef meðgjöfin er 1 kr.
40 au. á dag, og þar við bætt ferðakostn-
aði og fataútbúnaði til hælisvistarinnar,
þá er fljótséð, að kostnaðurinn fer upp í
300 kr.
Þetta er skattur, sem öllum þorra
manna hér á landi er um megn.
Þegar þessa miklu hættu, brjóstveikina,
ber að höndum, þá á alþýðumaðurinn —
og enda fleiri — oft um tvennt að velja:
láta lífsvonina eða láta sjálfstæði sitt. Þá
verður hann að leysa úr þeirri spurningu:
Hvort á ég meir að meta lífið eða frelsið?
Ég hef ckki svo sjaldan orðið þess vís,
hvílikt strið það kostar margan mann að
ráða úr þeirri spurningu. En reyndin er
þó sú yfirleitt, að menn elska lifið yfir
alla hluti fram og leggja flest í sölurnar til
að halda því, og þess vegna er það svo
algengt, að menn offra sjálfstæði sínu,
fara á sveitina til að bjarga lifinu; en hart
er þetta aðgöngu fyrir margan mann, sem
vonlegt er. Mér hefur ávalt sárnað að vita
til þess.
Ég hef þess vegna frá upphafi haldið
þvi fram, að i hælinu þyrftu að vera mörg
ókeypis rúm, og önnur ódýr, svo að efna-
litlu fólki væri ekki um megn. Með öðr-
mn orðum: Það eru mestu vandræði að
þurfa að hœkka meðgjöf sjúklinganna á
Vífilsstöðum, ÞáÖ þyrfti miklu frekar
lœkka hana.
Þetta úrræði, að hækka meðgjöfina, hef-
ur sannarlega oft komið til tals milli okk-
ar forstöðumannanna, þegar hælið hefur
verið i fjárþröng — og það er það sífellt
— en við höfum aldrei getað fengið okkm-
til þess. Síðast núna í vor sem leið var um
þetta talað, þá vorum við i mestu vand-
ræðum með að borga vexti af erlenda lán-
inu, og um sömu mundir þurfti að borga
háan kolareikning. Þá var eins og oftar
full ástæða til að segja: „Þetta gengur ekki,
það verður að hækka meðgjöfina“. En það
fór sem oft áður, að við gátrnn þó ekki
fengið það af okkur. Og ég skal segja ykk-
32
AKRANES