Akranes - 01.03.1950, Blaðsíða 9

ur, hvað við gerðum: Við tókum 6000
kr. víxillán upp á eigin persónulega
ábyrgð okkar. Þetta lán verðum við að
borga strax í haust, ef ekki fæst íramleng-
ing á þvi, og að því getur rekið, að við
verðum að borga lánið sjálfir að einhverju
leyti eða öllu, ekki sizt ef þingið færir
niður styrkinn til hælisins.
Þá höfum við þó á endanum fengið
einhver laun sem um munar, haft eitthvað
upp úr öllu stritinu.
Þetta er nú sanni fróðleikurinn um
heilsuhælið.
Ef háttvirt fjárlaganefnd og aðrir hátt-
virtir deildarmenn trúa mér ekki, þá nær
það ekki lengra. En ef menn trúa orðum
mínum, þá veit ég að nefndin muni taka
breyt.ingatillögu sina aftur og allir hátt-
virtir deildarmenn munu fiisir að ihuga
til 3. umræðu, hvort ekki sé ástæða til að
hœkka styrkinn, veita það sem um var
beðið, 30000 kr. livort árið.“
Á þessum tímum var óhægara um vik
að seilast í rikissjóðinn. Þá var hvorki
nóg að krefjast eða fara bónarveg, jafn-
vel af hinni mestu hófsemi. Því til sönn-
unar þykir mér rétt að birta hér frá orði
til orðs merkilega ræðu, er Guðmundur
Bjömsson landlæknir flutti 1913, við 2.
umræðu fjárlaganna í efri deild Alþingis.
Tilefnið var þetta: Heilsuhælisfélagið
hafði sótt um 30 þúsund króna styrk til
reksturs hælisins. Landsstjómin lagði til
í fjárlagafrmnvarpinu, að veittar væm 28
þúsund kr. fyrra árið en 25 þúsund kr.
síðara árið. Þetta vildi svo fjárlaganefnd
efri deildar lækka rnn 1000 kr. á ári. ÍJt
af þessari breytingartillögu nefndarinnar
fann landlæknir sig knúinn að halda þessa
ræðu. Ræðan er í einu og öllu svo merki-
leg, um leið og hún varpar óvenjulega
skýru ljósi yfir ástand og horfur í þessu
mikilvæga máli, að rétt þykir að birta
hana í heild.
Þegar heilsuhælisfélagið hættir
rekstri hælisins.
Hér hefur nú um stund verið stiMað á
stóm um aðdraganda að bvggingu Vifils-
staðahælis, byggingu þess og rekstri á veg-
um heilsuhælisfélagsins. Enda þótt félag-
inu tækist með mikilli prýði að byggja
þetta myndarlega hæli, var ekkí von að
það gæti rekið það til langframa á
eigin spýtur. enda þótt það nyti til þess
nokurs styrks. Það var því ekki að vonum
fyrr að ríkið tæki við rekstrinum. enda
sívaxandi þörf fyrir aukið húsrými fvrir
berklasjúklinga.
Það er því ákveðið að rikið taki við
rekstri hælisins frá ársbyrjun 1916. 1 þvi
sambandi þykir rétt að taka hér upp orð-
réttan kafla úr ársriti Heilsuhælisfélags-
ins 1915. Ritar Guðmundur Bjömsson það
með sérstöku tilliti til þeirra umskipta á
rekstri félagsins sem fyrir dyrum standa.
„Landið tekur Hælið að sér um næstu
áramót og annast framvegis allan rekst
urskostnað.
Heilsuhælisfélagið getur nú úr þessu
snúið sér að því eingöngu að safna fe til
styrktar fátækum sjúklingum. sem þurfa
að fara í Hælið.
Undanfarin ár hefur almenningur óskað
eftir þessari breytingu. Nú er hún fengin.
Heilsuhælisfélaginu hefur áskotnast
mikið fé, í árstillögum, sjóðsgjöfum, minn-
ingargjöfum og áheitum.
íslenzk alþýða hefur aldrei styrkt neitt
góðgerðarfyrirtæki eins ríflega og þetta —
ekki neitt því líkt.
Þessum góðu undirtektum almennings
er það að þakka, að Hælið komst á fót.
Og svo miklar hafa árstekjur félagsins
verið, að i þeirra notum hefur vistin orðið
ódýrari fyrir sjúklinga í Heilsuhælinu,
en nokkrum öðrum sjúkrahúsum hér á
landi.
En allajafna hafa menn haft orð á því,
að tekjur félagsins ættu ekki að „ganga
upp í reksturskostnaðinn“, heldur til
hjálpar sjúklingunum — landið ætti að
taka að sér reksturinn.
Nú er það fengið.' Það var afráðið á sið-
asta þingi.
En jafnframt var ákveðið á þinginu að
hækka meðgjöfina upp í 2 kr. á dag.
Þeim mun meiri er þörfin að safna fé til
styrktar sjúklingunum, og gott til að vita,
að félagið getur nú varið öllum tekjum
sínurn í þær þarfir.
Það er nú í ráði að breyta lögum
.,Heilsuhælisins“ í þá átt, að það verði
eins konar tryggingarfélag fyrir alla þá,
sem í því eru.
Margar deildir félagsins hafa veslast
upp. En nú má vænta þess, að þær lifni
við, og rísi upp nýjar deildir viðsvegar
um land, því það er i ráði að breyta lög-
tun félagsins i þá átt, aS allar tekjur
hverrar félagsdeildar skuli ganga til þess
aS styrkja brjóstveika félagsmenn, þá sem
í deildinni eru, til aS leita sér lœkningar
i Heilsuhælinu.
En þar að auki hefur félagið ýmsar
almennar tekjur, sem nema mörg þúsund
krónum á ári. Það eru vextir af sjóðum,
sem Hælinu hafa verið gefnar( samtals
milli 20 og 30 þúsund kr.); það eru enn
fremur lausagjafir, minningargjafir og
áheit.
Nú er það í ráði að setja það í lögin, að
félagsmenn, sem eru fastir félagar í ein-
hverri deild félagsins, skuli hafa forgangs-
rétt til þess að fá styrk af þessu almenna
tekjufé félagsins, auk þess sem þeir eiga
von í styrk hver í sinni deild.
Það má telja víst, að þessari nýbreytni
verði tekið fegins hendi af öllum þeim,
sem hafa látið sér annt um HÆLIÐ, — af
allri alþýðu manna.
Styrkþörf sjxiklinganna er afskaplega
mikil, þvi méSallegutími sjúklinga í
heilsuhælum er sex mánuðir. Og sex mán-
aða vist á Vífilsstöðum kostar framvegis
360 kr. Þar við bætist svo ferðakostnaður
flestra sjúklinganna og eins smávegis út-
gjöld. svo það má gera ráð fyrir, að allur
kostnaðurinn verði til uppjafnaðar 400—
500 kr. fyrir hvern sjúkling, sem leitar sér
heilsubótar í Hælinu.
Og sjúklingamir eru margir og komast
færri en þurfa i Hælið vegna efnaskorts.
Ég mun síðar gera grein ’fyrir aðsókn-
inni að Hælinu undanfarin ár og ræða
um það, hversu miklar tekjur félagið
muni þurfa framvegis til að geta líknað
öllum bágstöddustu sjúklingunum.
Til þess þarf mikíS fé. Þess skal strax
getið, að frá 1. sept. 1910 til ársloka 1914
komu í Hælið samtals fimm hundruS
tutttugu og fimm sjúklingar — og meira
en helmingurinn af þeim hjálparþurfar.
Sú var tíðin, að lungnatæring var talin
banvænn, ólæknandi sjúkdómur.
Það var áður en heilsuhælin komu til
sögunnar. Þá áttu flestir dauðann vísaim,
þeir sem urðu brjóstveikir, — á nokkurra
missira eða fárra ára fresti.
Það er svo enn í dag, að gangi menn
ÁKRANES
33