Akranes - 01.03.1950, Blaðsíða 10

með þá veiki í hirðuleysi, svo að lungun
stórskemmist, þá er lítil von um góðan
bata og lífinu hætt.
En komizt sjúklingurinn strax í byrjun
í gott heilsuhæli, þá er batavonin afar-
mikil, þá er batinn oftast alveg vís, góður
bati eða fullur bati.
Það er munurinn frá því sem áður var,
mikill munur og gleðilegur.
Nú halda margir, að þungt haldnir
sjúklingar eigi ekkert erindi í heilsuhælin,
þeir verði hvort sem er ekki læknaðir.
Það er misskilningur.
Það kemur býsna oft fyrir, að langt
leiddir sjúklingar fá undraverðan bata í
heilsuhælunum, svo þeim auðnast langir
lífdagar.
Og hér kemur annað til greina: Fár-
veiku sjúklingamir eru langhættulegastir
fyrir aðra í heimahúsum — smithættan
þá svo mikil; hún er afarmikil, þegar sjúkl-
ingamir em orðnir ósjálfbjarga og að-
fram komnir. í heilsuhælunum er auð-
velt að sjá við þeirri hættu, en ekki í
heimahúsum. Hver þungt haldinn sjúkl-
ingur, sem fer í heilsuhæli og deyr þar,
hann er frelsaður frá því óláni, að verða
öðrum óviljandi að fjörtjóni — svo og svo
mörgum bjargað undan smithættunni.
Þetta verða menn að hafa i huga.
Heilsuhælin vinna þetta þrennt: —
1) veita fjölda sjúklinga heilsubót — 2)
bjarga urmul af ungu fólki undan berkla-
hættunni með því að hýsa marga dauð-
vona, smithættulega sjúklinga — 3) em
gróðrarstöð fyrir rétta þekkingu alþýðu
manna á öllum varúðarreglrun; sú dýr-
mæta kunnátta herst út um allar sveitir
með þeim, sem hafa verið í hælinu og
komast aftur heim til sín.
HvaS afrekar nú heilsuhœliS okkar?
PaS hýsir á hverju ári á annaS hundraS
sjúklinga.
Tökum árið 1914:
1. janúar 1914 vom 63 sjúklingar í
Hælinu; á því ári komu 116 nýir sjúkl-
ingar, en 81 fóm og 31 dóu, samtals 112,
svo að 1. jan. 1915 vom eftir 67 sjúkling-
ar. Sjúklingamir em jafnan fæstir um
miðjan vetur (erfiðari samgöngur). —
MéSaltala sjúklinga ( dag) árið 1914 var
73,6.
Dvalartími sjúklinganna í Hæhnu var
(1914) til uppjafnaðar 218,9 dagar.
Um þá 104 sjúklinga, sem hurfu úr hæl-
inu 1914, er þetta að segja a) 34 höfðu
veikina á byrjunarstigi, og af þeim urðu
30 „heilbrigðir“ og hinir fjórir „miklu
betri“. b) 35 höfðu veikina á 2. stigi, sem
kallað er; af þeim tu-ðu 15 „heilbrigðir“,
6 ,miklu betri“, 5 „nokkm betri“, 2 „eins“,
1 „verri“ og 6 dóu. c) 36 höfðu veikina
á 3. (versta) stigi; af þeim urðu þó 8
„miklu betri", 3 „nokkm betri“, 2 „eins“,
2 „verri“ og 20 dóu.
Þetta er gangurinn á hverju ári, alls
staðar, í öllum heilsuhælmn.
Og af þessu geta menn markað, hvað
veikin er viðráðanleg í byrjun — í heilsu-
hælunum, en banvæn, ef hún kemst á
versta stig; þangað kemst hún þvi miður
nær allt af, oft áður en varir, ef sjúkling-
arnir leita sér ekki strax heilsubótar ■—■ í
heilsuhæli.
Ég kalla það lágt reiknaS, eí ég geri, aS
heilsuhœliS okkar bjargi — beinlínis og
óbeinlínis — eittt hundráS mannslífurn á
hverju ári og það yfirleitt fólki á bezta
aldri.
Þetta er það, sem heilsuhælið afrekar.
G. Björnsson.“
Hönd dauðans.
Hér hefur nú nokkuð verið rætt um
það mikla átak örfárra manna og alþjóð
ar, sem unnið var með stofnun heilsu-
hælisfélaganna, byggingu- og starfrækslu
heilsuhælisins á Vífilsstöðum. Enginn þarf
að efast inn, að með þessu hæli og öðrum
vaxandi, viðeigandi ráðstöfum heilbrigð-
isyfirvaldanna, hefur stórkostlega áunn-
izt í útrýmingu berklaveikinnar á landi
hér.
Þegar veikin var hér á landi í algleym-
ingi, eftir síðustu aldamót og lengi fram
eftir, er mér enn í fersku minni viðhorf
almennings til veikinnar. En þó virtist
mér enn átakanlegra að kynnast viðhorfi
sjúklinganna sjálfra til hennar, eftir að
þeir urðu þess varir að þeir hafa tekið
veikina. Jafnvel á fyrsta stigi, virtist flest-
um sjúkhngum sem öll von væri úti um
líf og lán. Jafnvel óljósasti grunur um
veikina var sem uppmáluð „loppa dauð-
ans“, sem óhugsandi væri að komast und-
an eða „semja“ við, um líf eða lækning.
Það var því bein afleiðing af þessu við-
horfi, að ekki yrði bjart um Vífilsstaði í
hugrnn þessara sjúklinga. Vífilsstaðir
urðu í þeirra augum „biðsalur dauðans"
og verra en gröfin sjálf. Að fara til Vifils-
staða, var að skilja við lífið. Að samneyta
dauðamnn. Þetta var ekki aðeins almennt
álit sjúklinganna, heldur og aðstandenda
þeirra og þorra þjóðarinnar. Vonleysið og
kvíðinn var alls ráðandi lijá flestum
þeirra. Þetta var i rauninni ekkert óeðli-
legt. Veikin var þá a. m. k. óttaleg. Og
það má geta þess til, hver áhrif það hefur
haft á sjúklingana, að almenningur forð-
aðist þá eins og holdsveikt fólk áður, og
var sihrætt við minnsta grun. Gangan að
Vililsstöðum var því í flestra augum
sorgarganga, þar sem litlar eða engar
vonir voru bundnar við sigurför.
Bætt fyrir stóra synd.
Fyrsti yfirlæknir hælisins á Vifilsstöð-
um var gagnmerkur og gætinn maður,
Sigurður Magnússon, bróðir hins ágæta
manns, Jóns heitins Magnússonar, for-
sætisráðherra. Hann var gerólíkur Guð-
mundi Björnssyni, sem með orðgnótt og
kyngikrafti sótti fram til orrustu og vann
stóra sigra með leiftursókn. Sigurður
Magnússon var hins vegar dulur maður,
fáskiptinn og óframfærinn, þéttur á velli
og þéttur í lund. Hann helgaði sig ein-
huga þessu starfi, og hefur hælið fram að
þessu mótast af starfi hans á hvem .veg,
sem litið er eða metið. Þar var unnið í
kyrrþey með hægð og hyggindum hins
hófsama manns. Þessi eðlishneigð hefur
dugað honum og hælinu vel, því að það
hefur ætíð verið í röð fremstu hæla sinnar
tegundar. —
Áðm- í þessari grein var látin í ljós
undrun yfir hinu óheppilega staðarvali
Vífilsstaðahælis, og minnst á ræktunar-
erfiðleika þar í nágrenninu. Á þeim árum
var hér miklu meira mjólkurleysi en síð-
ar varð. Af alþingisræðu Guðmundar
Bjömssonar, — er vitnað var til áður, —
má marka, að stjóm hælisins hefur
snemma komið til hugar að byggja upp
búrekstur í sambandi við hælið. Harmar
hann, að vegna fjárskorts hafi enn ekki
verið hægt að koma þessari hugmynd í
framkvæmd, sem á margan hátt mundi
verða gagnleg og auka spamað í sambandi
við rekstur hælisins.
34
AKRANES