Akranes - 01.07.1950, Blaðsíða 11

IX.
„Kennarastóll í leiklistar-
fræðum“.
Ekki er nóg að byggja háreistar hallir,
hversu fagrar eða skrautlegar sem þær
kunna að vera hið ytra eða innra, ef ekki
er samhliða séð fyrir gróandi lifsmætti
þess starfs og stríðs, sem þar á að heyja
í langri framtíð.
Þeir munu til, sem hugsa svo hátt og
halda því fram, að Þjóðleikhús heri ekki
nafn með rentu, ef það nálgist ekki að
vera „þyngdarpunktur“ máls og menn-
ingar og leiðarstjarna andlegs frelsis og
(framfara. Leikhúsið sjálft, eða eitt, er ekki
nægjanlegt til að byggja upp eða treysta
andlegt atgerfi leikenda né heldur leikrita-
höfunda. Til þess þarf góðan félagsskap
og sífellt samneyti við mestu mikilmenni
andans á öllum öldum. Kunna skil á sögu-
legum tengslum og framvindu listanna og
marka þær leiðir sem lífga.
Þetta mikilvæga atriði virðist mér Lár-
us Sigurbjörnsson, rithöfundur hafa skil-
ið til hlitar. Annars hefði hann ekki gefið
hinu nýja Þjóðleikhúsi hluta af sjálfum
sér og verulegan hluta af afrakstri iðju
sinnar um tugi ára.
Þessi gjöf Lárusar — og það, sem að
baki henni býr til vegs og viðgangs þessu
menntabúri, — er svo merkileg, að óhugs-
andi er að ganga framhjá því merkilega
safni, er hann hefur stofnsett hér og á-
nafnað Þjóðleikhúsinu eftir sinn dag.
Lárus Sigurbjörnsson er sonur þeirra
gagnmerku ágætis hjóna, sr. Sigurbjörns
Á. Gíslasonar og Guðrúnar Lárusdóttur í
Ási í Reykjavík. Ætt hans og uppruna
þarf ekki að kynna frekar. Listasmekk og
leiklistaráhuga sinn sækir hann sjálfsagt
í Guðjohnsensætt.
Er hér nokkur mergur í?
Ég þekki Lárus nokkuð og fólk hans um
fjölda ára. Margt af því er traust og heih
steypt, með óbilandi viljafestu og vinnu-
þrek, borið uppi af hugsjónaeldi fyrir list
og líknarmálum. Ég átti þvi ekki von á,
að hér væri um neitt „humbug“ að ræða
og vildi kynnast nánar þeirri hugsjón
Lárusar, er hann hefur komið hér í fram-
kvæmd og unnið að um tugi ára af blóma-
skeiði ævi sinnar. Ef vel er að unnið og á
haldið, mun það einmitt að verulegu leyti
tryggja kjarna og kórónu þess, sem Þjóð-
leikhúsið á að vinna að og varðveita þjóð
vorri og fósturjörð til handa.
Lárus hefur þegar fengið samastað fyrir
hið merkilega safn sitt í Þjóðleikhúsinu
og flutt það þangað. Þar situr liann dag-
lega a. m. k. tvær stundir —- eftir venju-
legan vinnutíma — til þess að koma
safninu fyrir og rækja skyldur sínar við
hugsjón sína og tilgang með gjöfinni. Ný-
lcga fór ég þar á fund Lárusar og finn
fljótt það, sem ég raunar vissi áður, að
þar var réttur maður á réttum stað. Það
gleður mig sérstaklega, því fremur mun
það með undantekningum í okkar litla
þjóðfélagi, að menn geti við góð skilyrði
unnið að hugðarmálum sínum og óáreittir.
Þegar Lárus kom heim frá námi i Kaup-
mannahöfn 1927, byrjaði hann þegar að
safna bókum um leiklist utanlands og
innan, svo og leikritum og yfirleitt öllu
því prentuðu og óprentuðu, er á einhvern
hátt snertir leiklist eða leikbókmenntir.
Nokkru fyrr, eða 1924 fékkst hann nokkuð
við blaðamennsku og tók þá að safna úr-
klippum úr blöðum og timaritum um allt,
sem vitað er um að ritað hafði verið á
islenzku um leiklist og leikrit, leikdóma og
fleira. Hvergi mun vera meira saman
komið á einum stað snertandi þessi efni,
en í þessu bókasafni Lárusar, enda orðið
æði mikið að vöxtum og verðmæti. Þarna
mun vera allt, sem hér hefur verið ritað
um ísl. leiki, leikrit og leiklist. Aðeins
þetta úrklippu-safn er um 6000 greinar i
18 stórum bindum. Þegar Lárus byrjaði
þessa söfnun kostuðu blöð og tímarit ekki
mikla peninga, en í seinni tíð hefur verð-
lagið brejr tzt mikið. Verður hann stund-
um að kaupa tvö eintök blaðs eða rits til
þess að geta límt þetta upp. Hefur hann
þannig stundum gefið 5—10 kr. fyrir eina
úrklippu. Hins vegar hefur hann og fengið
nokkuð af því fyrir lítið eða ekki neitt. En
mikla vinnu kostar að smala þessu saman
og vinna úr því. Stundum verður hann
og að kaupa dýra bók i safn sitt, — ann-
ars um óskylt efni — til þess að geta náð
þar i litla leiklistarumsögn, höfund leik-
rits eða annað snertandi þessi mál. Svo
rækileg og tæmandi er þessi söfnun Lár-
usar á þessu sviði. Þá hefur Lárus einnig
orðið að láta ljósprenta mikið á Lands-
bókasafninu úr blöðum og tímaritum, en
það kostar allmikið fé.
Framhald í nœsta blaði.
*3
akranes
Jón Hreggviðsson ng sakfelldir menn.