Akranes - 01.11.1950, Blaðsíða 5

en einu sinni. Lengst af var viðhald korkju
rnjög lélegt á Bessastöðum, þótt þetta væri
á höfuðsetri hins erlenda valds. Það er
ekki fyrr en á valdaárum Ólafs Stephen-
sens, sem skriður kemst á byggingu nýrrar
kirkju á Bessastöðum úr varanlegu efni,
þ. e. steinkirkju. Það var einmitt Ólafur,
sem upphaflega lagði á ráðin um bygg-
ingu þeirrar kirkju, er þar stendur enn,
og einnig hann lét ljúka því verki. Sýnir
það vel stórhug hans og myndarskap. —
Hann gaf kirkjunni og forkunnarfagrar
oblátu-öskjur úr gylltu silfri, drifnar með
myndum og smíðaðar af islenzkum manni,
Sigurði Þorsteinssyni.
Svo arnnt var viðhaldið á þessari ramm-
geru kirkju, að rétt fyrir miðja 19. öld
var það helzt ráðgert af dönskum stjóm-
arvöldum að leggja kirkjuna niður. Stein-
grimur biskup og Árni stiftprófastur gátu
þó komið í veg fyrir það. Lítið mun Grím-
ur Thomsen hafa gert kirkjunni til góða,
en Skúli Thoroddsen mun meira. Enn var
viðhald kirkjunnar svo lélegt, að Matthías
þjóðminjavörður gekkst fyrir samskotum
meðal ýmissa manna til viðgerðar á henni.
Þó lét Sigurður Jónasson gera eitthvað
við kirkjuna á þeim árum, er hann var
þarna kirkjubóndi.
Þetta var stórt, og að ýmsu leyti virðu-
legt hús, sem engan veginn mátti drafna
niður, heldur færa til vegs og virðingar,
þar sem það var að ýmsu leyti rammgert,
eins og áður var sagt, en þetta var van-
rsékt um langa hríð af konungi, riki og
einstaklingum.
Þegar Bessastaðir urðu forseta-setur,
var ekki lengur hægt að komast hjá gagn-
gerðri viðgerð á kirkjunni. Þessi viðgerð
hefur nú farið fram fyrir nokkru og verið
mjög umdeild. 1 kirkjunni sjálfri er ekk-
ert smátt eða stórt aif hennar gömlu grip-
um, nema skírnarfontur. Þar er enginn
altaristafla, og engar grátur. Milligerð
Sem áður var í kirkjunni, hefur verið rif-
in, gamall prédikunarstóll og gamlir hekk-
ir. 1 kirkjuna hefur verið sett parkett-gólf.
Eri allt þetta gerir það að verkum, að hið
gamla, góða Guðshús er nú ekki lengur
kirkja, heldur samkomuhús. Þar er nú
ekkert, sem minnir á kirkju, nema Krists-
líkneski skorið úr tré, hin prýðilegasta
smíð, eftir Ríkharð Jónsson.
Kirkjan er ekki lengur helgidómur. Svo
rækilega er búið að ganga fram í þvi að
gera þetta gamla virðulega hús að nýtizku
samkomuhúsi, að jafnvel þetta ágæta
listaverk, Kristsmyndin, megnar ekki að
skapa það andrúmsloft í kirkjunni, er
geri hana að helgidómi. Mér þykir nijög
vænt um, að hvorki forsetinn, herra'
Sveinn Björnsson, né aðalhúsameistari
staðarins Gunnlaugur Halldórsson eiga
þar hlut að máli, að svo er komið fyrir
Bessastaðakirkju, sem nú var sagt.
Ég skal láta þá skoðun í ljós hér, að
ekki kom ti] mála. að hafa kirkjuna eins
og hún var. Henni þurfti mikið að gera
til góða, en fyrr mátti nú rota en dauð-
rota. Það er ekki einu sinni samræmi í
neinu, — eða ifáu — miðað við núver
andi ástand kirkjunnar. Má þar til nefna.
að kompa sú, skrúðhús, sem nú stendur
sunnanvert í kirkjunni fram við dyr, var
búið að setja sunnanvert í kórinn, en var
svo fært þangað, sem það er nú. Þarna
er það í æpandi ósamræmi við orgelið,
sem stendur fremst í kirkjunni að nórð-
anverðu, — að vísu úr sama viði, sem
fyrrnefnt skðrúðhús. Bessastaðakirkja er
ein elzta kirkja landsins og á vitanlega að
vera fyrirmyndarkirkja. Það er búið að
gera kirkjuna að samkomuhúsi, lausa við
allan helgidóm. tJr þessu þarf að bæta
hið allra fyrsta.
Að innan hafa veggir kirkjunnar verið
lagaðir, og er ekkert við það að athuga,
nema ef til vill litaval. Að utan er kirjan
góð, en mun betur þarf að ganga frá og
hirða syðri hluta kirkjugarðsins.
Gestir „bóndans“ að Bessa-
stöðum.
Nýlega vorum við hjónin gestir foi-
setahjónanna á Bessastöðum. Konan hafði
ekki komið þar fyrr. Henni þótti gam-
an að sjá og heyra ýmislegt í sambandi
við sögu Bessastaða, heimili Gríms
Thomsens, en sytir Gríms er einmitt
formóðir hennar.
Um margt var Grímur hinn merki-
legasti maður. Æfi hans var margþætt,
með miklu ljósi og skuggum eins og
gengur. Grimur var gáfaður maður og
nnkið skáld og mikils metinn i Dan-
mörku, þar sem hann fékk hin æðstu
metorð og heiðursmerki. Hann — út-
lendingurinn — var t. d. legastíons-
ráð í Brussel, sem var mjög há staða.
Grímur var vel lærður maður og fjöl-
lesinn og mjög vel heima í samtíma-
bókmenntum Evrópu. Doktorsritgerð
hans var um enska skáldið Byron. Það
var enginn annar en Grímur Thomsen
sem „uppgötvaði“ H. C. Andersen, hio
fræga ævintýraskáld Dana, og leiddi
athygli að því mikla skáldi, sem þar
var á ferð. En þá munu Danir enn
ekki hafa skilið Andersen, eða haft trú
á, að þar væri nokkuð óvenjulegt um
að ræða, að list eða lærdómi.
Sólbyrgið á Bessastöðum, með alls konar
gróskumiklum skrautplöntum.
Bessastaðir, forselabústaðurinn frá suðurhlið. Sér í suðurenda gamla hússins og
sólbyrgið við enda þess. Síðan sést móttökusalurinn hinn nýi, byggður í sama
stíl og gamla húsið. Lengst til haegri sést stafninn á bakhúsinu.
AKRANES
125