Akranes - 01.04.1952, Blaðsíða 12

Síðastliðið vor gafst mér kostur á að
skoða hús H. C. Andersens í Odense. Eins
og að likum lætur er margt fróðlegt og
skemmtilegt að sjá á þessum stað, en það
sem mér varð einna starsýnast á voru
átta myndir eftir málarann Niels Larsen
Stevens, en i þeim myndum birtast ljós-
lega þáttaskifti í ævi mesta skálds Dana
og einhvers mesta ævintýra skálds, sem
uppi hefur verið.
Að vísu er það svo, að erfitt er að skrifa
um skáld, sem allir þekkja, en eftir því,
sem ég bezt veit munu tiltölulega fáir
íslendingar hafa séð þessar myndir, og
mætti því verða að frásögn i sambandi við
þær gætu orðið einhverjum til ánægju.
1 öðru lagi má ekki gleyma því, að þótt
um sígild skáld sé að ræða, þá þarf öðru
hvoru að rifja upp það helzta, sem máli
skiftir um þau vegna
uppvaxandi kynslóðar,
sem ekki getur fest í
minni mikilsverð tíð-
indi nema þau séu
henni sögð.
Fyrsta mynd.
Á fyrstu myndinni sézt bernskuheimilið
í Odense, fátækleg stöfa, þar sem faðir
drengsins situr við borð og snýr baki að
áhorfendum, en á borðinu stendur brúðu-
leikhús, sem Andersen litli horfir á ásamt
móður sinni. Bemskuheimlið var eins lít-
ið og heimili getur verið, ein lítil stofa
með hvilugólfi og eldhúsi, það var allt
og sumt. 1 „Ævintýri lífs míns“ lýsir
H. C. Andersen heimilinu sjálfur, en þar
gerir hann eins og víða annars staðar
ævintýri úr raunveruleika og verður því
allt með fegurri blæ en það var í raun og
veru. Sannleikurinn var sá, að H. C.
Andersen var fæddur og uppalinn i allra
mestu fátækt, sem hugsast gat og þeir,
sem voru honum nánastir urðu sizt til
að hvetja hann til andlegra iðkana. Faðir
hans, sem hafði áhuga fyrir bókmenntum
dó meðan Andersen var lítill og lifði þá
móðirin mn tíma af því að þvo stiga fyrir
efnafólk, síðan giftist hún aftur, en stjúp-
faðirinn hafði lítinn áhuga fyrir velgengni
stjúpsonar sins.
H. C. Andersen var alfa ævi ákaflega
viðkvæmur og þegar hann var drengur
tók hann sér sérstaklega nærri, að hann
átti geðbilaðan afa, sem var skotspónn
allra drengjanna í nágrenninu. H. C. And-
ersen var snemma gefinn fyrir að láta
ímyndunaraflið leika lausum hala og varð
það brátt til þess, að jafnaldramir köll-
uðu hann skrýtinn strák og stundum sögðu
þeir: „Hann er vitlaus eins og afinn.“ Þetta
olh því, að H. C. Andersen dró sig all-
mikið í hlé frá öðrum börnum, en þegar
á bamsaldri ákvað hann að verða mikill
maður og hafði þá, að því er virtist, óbil -
ÁTTA MYNDIR
andi trú á hæfileikum sinum og mun sú
óhaggandi vissa hafa fleytt honum yfir
flesta örðugleika ævinnar, en þeir voru
margir og miklir fyrstu árin. Móðir hans
ætlaði að láta hann læra einhverja iðn
en það mátti hann ekki heyra nefnt, því
hahn var þegar ákveðinn í að verða fræg-
ur. Alla ævi hafði hann lag á því að koma
sér í mjúkinn hjá þeim, sem eitthvað áttu
undir sér, og þegar hann að aflokinni
fermingu hélt út í heiminn til þess að
verða frægur hafði hann meðferðis með-
mælabréf frá Iversen prentara, einum
þekktasta manni bæjarins, til Schall dans-
meyjar við Konunglega leikhúsið.
Önnur mynd.
H. C. Andersen er að kveðja ömmu sína,
en móðir hans er að tala við póstinn, en
með póstvagninum ætlaði H. C. Ander-
sen til Kaupmannahafnar. Hann er klædd-
ur eins og á fermingardaginn með stig-
vélin utan yfir buxunum, en sá búningur
hafði alveg truflað þennan trúhneigða
dreng fyrir framan altarið, hugur hans
var hjá fínu stígvélunum en ekki guði.
Þegar til Hafnar kom fór H. C. Ander-
sen strax til dansmærinnar Schall, hann
söng fyrir hana og dansaði á sokkaleist-
unum með þeim vafasama árangri, að
dansmærin hélt að hann væri algerlega
geggjaður og rak hann út. Frá dansmær-
inni fór H. C. Andersen til forstjóra Kon-
unglega leikhússins, en jafnvel mönnum í
slikrnn virðingarstöðum er ekki alltaf gef-
ið að sjá hvað í unglingum býr, svo að hann
vísaði unglingnum á bug með þeim orð-
um að hann gæti aðeins notað fólk „med
dannelse.“
Ferðapeningamir gengu brátt til þurrð-
ar en Andersen gafst ekki upp. Kvöld
eitt heimsótti hann söngmeistarann Siboni
og var þá svo heppinn að heima hjá þess-
inn fræga manni var mikil veizla og með-
al gestanna stórfrægir menn eins og Bagge-
sen og Weyse. Fyrir þessa háu herra
þuldi Andersen brot úr leikritum eftir
Holberg og með þeim árangri að Siboni
lofaði að kenna honum söng ókeypis um
tíma og Weyse gekkst fyrir samskotum,
sem voru það rífleg, að H. C. Andersen
gat dregið fram lifið næsta hálfa árið, með
þvi að búa í örlítilli herbergiskompu í
mesta fátækrahverfinu, þar sem mörg
vafasöm öfl voru á ferli. Fleiri velgerð-
armenn viku drengnum góðu á einn eða
annan hátt. Ósk hans um að komast að
sem nemandi á Konunglega leikhúsinu
var uppfyllt, en lítinn frama fékk hann
samt á þeim slóðum að
sinni. Pilturinn var
langur og renglulegur
og var þvi að vonum
sizt til þess fallinn að
verða balletdansari
eins og hann gerði helzt tilraun til.
Skáldafákmun reið hann óspart um þessar
mundir og sendi Konunglega leikhúsinu
leikrit, sem hann gerði sér vonir um að
yrðu leikin, en hann fékk þau endursend
um hæl með mjög hörðum ummælum,
sem þessum viðkvæma dreng þótti súrt í
broti að verða að sætta sig við. Þótt leik-
ritin þættu ekki þess virði, að þau yrðu
leikin höfðu þau samt sína þýðingu, því
þeim var það að þakka, að leikhússstjórnin
mælti með því, að H. C. Andersen yrði-
kostaður til náms í menntaskólanum í
Slagelse. Sá sem mestu réð um þetta var
mikils metinn embættismaður Jonas Collin
að nafni, varð hann velgerðarmaður og
ráðgjafi skáldsins upp frá því meðan hann
lifði og síðar tók sonur hans Edvard við
og raunar Collins'fjölskyldan öll.
Þriðja mynd.
Á þriðju myndinni stendur H. C. And-
ersen framan við græna borðið og er að
ljúka stúdentsprófi. Það var ekki tekið út
með sældinni fyrir unga skáldið að böggl-
ast gegnum menntaskóla. Hann hafði að
vísu ágætt minni en hann var illa að sér
i málum bæði dönsku og erlendum mál-
mn. Málfræði var honum alla ævi mein-
illa við og hann varð aldrei stálsleginn
í danskri málfræði hvað þá neinni er-
lendri. Hann var svo óheppinn að lenda
í höndunum á ómannúðlegum rektor,
Meisling að nafni. Þessi maður dró nem-
anda sinn simdur og saman í háði og
grét Andersen oft heizkum tárum yfir
þeirri meðferð. Þegar Meisling flutti frá
Slagelse til Helsingjaeyrar gabbaði hann
H. C. Andersen til þess að flytja með sér,
en þá keyrði alveg um þverbak því þá
úr lífi ævintýrameistarans, H. C. Andersen
48
AKRANES