Akranes - 01.04.1952, Blaðsíða 21

margs konar óþægindi og kvalir, heldur
en að leggja það á sig að hætta.
Gefur tóbakið mönnum þá svo mikla
nautn eða vellíðan, að vert sé að fóma
nokkuru og stundum miklu af lifi sínu
og heilsu fyrir það
Þvi fer mjög fjarri. Munurinn á líðan
tóbaksmannsins og hins, sem ekki reyk-
ir, er aðallega sá, að þegar tóbaksmaður-
inn reykir, líður honum jafnvel og þeim,
sem ekki reykir, liður alltaf. En á milli
þess, sem hann reykir, liður honum verr,
af því að á honum mæðir löngun i reyk.
Oscar Wilde sagði að sigarrettan væri
fyrirmyndarnautn, af því að hún veitti
enga fullnægingu. Réttara hefði verið að
segja að hún væri lítilfjörleg nautn, af því
að hún veitir svo lélega fullnægingu, að
mann fer fljótlega að langa í aðra.
Ungar stúlkur ættu sérstaklega að at-
huga vel sinn gang áður en þær byrja að
reykja. I fyrsta lagi vegna þess, að engum
karlmanni lízt betur á þær vegna þess,
nema síður sé. Það verður stór skattur á
heimilinu ef bæði hjónin reykja nokkuð
til muna. En sérstaklega vegna þess, að
konum, sem reykja, hættir mikið til að fá
króniskt lungnakvef af reyknum, sem þær
anda ofan í sig, og þessi króniska bólga
í öndunarfærunum tekur á sig sérstakt
form, þamiig að konan tekur til að hósta
á morgnana, hefir þurran og ljótan rollu-
hósta, sem fælir menn frá henni. Auk þess
hættir öllum konum, sem reykja mikið,
til þess að fá af því gráan, ljótan litarhátt,
sem skapast af margendurteknum sam-
dráttum í hörundsæðunum, svo að húðin
nærist illa og verður ljót.
Ekkert er hægara en að byrja aldrei
að reykja.
Fátt er erfiðara en að hætta að reykja
fyrir þánn, sem hefir vanið sig á það.
Margan mann og marga konu hefi ég
heyrt segja, „ég vildi að ég gæti hætt að
reykja, en mér er það ómögulegt.“ Marg-
ir reyna að minnka við sig reykingarnar,
t. d. úr tveim pökkum af sígarrettum á
dag niður í einn. En slíkt er stöðug þján-
ing fyrir þá, sem hafa vanið sig á að reykja
meira. Raunverulega er ráðlegra og hæg-
ara að hætta alveg heldur en að minnka
reykingarnar. Þvi að með því að hætta
alveg pínast menn í eina til tvær vikur,
en lítið úr því, en í margar vikur eða
mánuði ef þeir eiga í stöðugu stríði við
sjálfa sig urn að reykja færri sígarrettur
en þá langar i.
Auk hættunnar, sem æðum mannsins
stafar af tóbakinu, ekki aðeins i hjarta,
heldur einnig í heila, maga (sígarrettur
eru eitur fyrir magasárssjúklinga), fótum
og víðar, er ein hætta, sem menn bjóða
heim með tóbaksnautn, einkum sígarrettu-
reykingum. Það er krabbameinið.
Á síðustu árum er það að koma æ betur
i ljós, að krabbamein er orðið mörgum
sinnum algengara í lungum heldur en
það var áður. Nákvæmar eftirgrennslan-
ir hafa sýnt, að þessi aukning stendur í
réttu hlutfalli við sígarrettuneyzluna, sem
i flestum menningarlöndum hefir aukizt
stórkostlega. Og þegar sjúklingarnir, sem
koma með lungnakrabbamein, eru spurð-
ir spjörunum úr, kemur í ljós, að lungna-
krabbamein er algengast meðal þeirra,
sem mest hafa reykt. 1 Rretlandi og Banda-
ríkjunum, þar sem sígarrettureykingar hóf -
ust fyrst í stórum stíl, er krabbamein i
lungum nú orðið næstum eins algengt eins
og í maga. En áður en reykingar hófust
var krabbamein í lungum mjög sjald
séð fyrirbrigði.
Sjúkrasaga Georgs 6. Bretakonungs er
lærdómsríkt dæmi þess, hvernig tóbakið
getur spillt heilsu manns. Konimgurinn
átti að fara í opin'bera heimsókn til Ástra-
líu 1947, en gat það ekki vegna sjúkdóms,
sem hindraði blóðrásina í fótum hans. í
brezkum læknaritum var seinna sagt frá
þvi, að þessi sjúkdómur hefði verið throm-
bangitis obliterans, sem lokar hægt og hægt
slagæðunum, svo að menn fá verk og
krampa í fætur við gang, og getur þetta
ágerzt svo, að menn geta ekki gengið nema
skamman spöl, án þess að vera viðþols-
lausir. Þessi sjúkdómur virðist ekki koma
fyrir nema hjá þeim, sem reykja, og er
almennt viðurkennt, að hann stafi af reyk-
ingum, sérstaklega óvenjulega mikilli við-
kvæmni fyrir tóbaki. Með skurðaðgerð
tókst að laga blóðrásartruflunina í fótum
konungs, svo að liðan hans skánaði til
muna.
Sumarið 1951 fær konungurinn þrálát-
an hósta og þegar farið er að rannsaka
lungun, kemur í ljós, að þar er krabba-
mein að byrja að vaxa. Það var skorið
burt, sennilega með því að taka allt lungað,
og þótti vel takast, að konungur skyldi lifa
það af.
En naumast var liðið hálft ár frá þeirri
aðgerð, er konungur fannst látinn í rúmi
sínu, af kransæðastíflu í hjartanu. Það
hafa þá ekki aðeins verið æðarnar í fót-
unum heldur einnig slagæðar viðsvegar
um likamann, sem þykknað hafa og
þrengzt af tóbakinu. Þrengslin i þeim
hafa dregið hann til bana, því að þegar
svo stendur á hættir mönnum til að deyja
skyndilega, fá hjartaslag sem kallað er.
Þegar æðar hjartans lokast skyndilega,
geta menn dáið, ef æðin er nógu stór, sem
lokast, eða þeir verða fárveikir af blóðleys-
inu, sem kemur i stærra eða minna svæði
í hjartavöðvann, svo að drep myndast þar,
sem getur orðið mjög hættulegt. Einn af
þekktustu læknum Reykjavikur sagði mér
nýlega að allir slíkir hjartasjúkdómar virt-
ust færast mjög í vöxt, því að hann hefði
nýlega haft þrjá sjúklinga í einu með
slíkan sjúkdóm. Allt hafa þetta verið karl-
menn. Vafalaust eru reykingarnar höfuð-
orsökin til þess, hve kransæðastifla er orðin
algengari en áður, einmitt hjá karlmönn-
um, sem hafa reykt meira en kvenfólkið,
þótt það sé nú orðið breytt frá því sem var.
Verst er hve mjög tóbaksnautnin hefir
ágerzt meðal unglinganna. Mér hefir ver-
ið sagt að i tilteknum gagnfræðaskóla í
Reykjavik muni 60% af strákunum reykja,
og mikið af stúlkunum lika. Þetta eru
unglingar á aldrinum 14—16 ára. Það er
nú orðin algeng sjón að sjá krakka um
fermingaraldur, einkum stráka, reykja
sígarrettur á götum borgarinnar.
Þetta er alvarlegt mál. Börnin vita ekki,
hvað þau eru að gera. Þeim finnst vera
mannsbragur að þessu, finnst það vera
fint að reykja. Þau vita ekki, að þau eru
að grafa undan heilsu sinni með þessu.
Þegar stúlkurnar, sem reykja, fara að
ganga með börn sín, líður blóðrás legs-
ins við það og fóstrið fær ekki þá full-
komnu næringu, sem það þarf. Það er
ekki nóg, að konan skemmi sínar eigin
æðar, hún spillir næstu kynslóð, sínu eig-
in afkvæmi, sem hún vildi þó gera eins
vel úr garði og kostur er. Unga stúlkan,
sem byrjar að reykja, veit þetta ekki, en
hún þyrfti að vita það.
Pilturinn, sem byrjar að reykja, þyrfti
að hafa séð mann í kvölum kransæða-
þrengslisins og gera sér ljóst sambandið
á milli þeirra kvala og allra sigarrettanna
eða vindlanna, sem maðurinn hefir reykt.
Unglingarnir verða að læra það, að frá
sjónarmiði heilsunnar mælir allt á móti
tóbaksnautn, en ekkert með henni. Tó-
bakið gerir engum manni gagn, en mörg-
um illt, sem þess ne^ta að nokkuru ráði.
Hjá sumum spillir það heilsunni tiltölu-
lega fljótt, en enginn getur sagt um fyrir-
fram hve viðkvæmur hann er fyrir tó-
bakinu.
Sumir vitna i Churchill og benda á,
hve mikið sá maður hafi reykt um ævina,
án þess að liafa beðið sýnilegt heilsutjón.
Það eru og hafa ávallt verið til menn, sem
staðið hafa upp úr, einnig þegar svarti
dauði og stóra bóla hafa gengið og drepið
mennina eins og flugur, en þótt einn og
einn maður standi upp úr, er sjúkdómru-
inn jafnhættulegur almenningi fyrir því.
Og ef vitnað er í Churchill, má nefna kon-
ung hans á móti.
Tóbakið er dýrt. Það er þungur skattur,
sem menn mundu rísa upp á móti, ef hann
væri á þá lagður. En af fúsum vilja leggja
menn þennan skatt á sig, ekki aðeins á
pyngju sina, þar sem hann hvílir með
miklum þunga, heldur einnig á lieilsu
sína, þar sem hann hvílir enn þyngra og
veldur óútreiknanlegu tjóni.
Það verður aldrei um of brýnt fyrir
unglingunum, piltum og stúlkum, að hver,
sem vill varðveita dýrmætustu eignir sín-
ar, fegurð og starfsorku, þarf að líta á tó-
bak eins og eitur. Sem það líka er.
AKRANESI
57