Akranes - 01.07.1952, Blaðsíða 2

Til fróðleiks og skemmtunar
í Ijóöum og lausu máli
Símon dalaskáld
var eitthvert sinn nætursakir í Saurbæ á Hval-
fjarðarströnd í tíð sira Jóns Benediktssonar. Þar
var þá vinnumaður, Jón Þorsteinsson, siðar bóndi
á Glamnastöðum og víðar. Um kvöldið var spilað
og voru þeir samspilamenn Símon og sira Jón,
en á móti þeim voru Helgi sonur prestsins og
Jón Þorsteinsson, og hallaðist á þá. Kvað þá Símon:
Tveir fóstbræður tapa hræðilega,
en Símon bæði og síra Jón
saman græða eins og ljón.
Frá þessu hefur sagt Brynjólfur Einarsson
bóndí á Hrafnabjörgum, sem var viðstaddur, er
Símon kvað vísuna.
Þar er almenningsálitið strangur
dómari.
Brunaliðsstjóri i borg einni í Englandi notaði
— einu sinni — bíl brunastöðvarinnar, til þess að
komast kvöld eitt út á knattspyrnuvöll, til þess að
horfa á knattspyrnuleik. Fyrir þetta tiltæki var
hann kærður, og út af þessu urðu mikil réttar-
hóld. Munaði minnstu að hann héldi stöðu sinni
fyrir þetta tiltæki. Þetta gerðist fyrir 2—3 árum.
Lögregluþjónn í Englandi hafði á ólöglegan hátt
komist yfir skömmtunarseðla fyrir nokkrum gall-
ónum af bensini. Hann missti stöðu sína fyrir
tiltækið. Þetta var nokkrum mánuðum áður en
hann átti að hætta störfum fyrir aldurs sakir og
njóta eftirlauna, Um leið og hann missti stöðuna,
missti hann af eftirlaununum vegna tiltækis síns.
Tæknilega standa Svíar
framarlega.
Svíar eru farnir að þilja fjós — gólf, bása, flór
og veggi í axlarhæð — úr rifluðu harð-gúmii.
Hvað vera gott að hreinsa það og mjög endingar-
gott.
1 rafmagnsleiðslu frá hinu stóra orkuveri Hars-
pranget í Norður-Sviþjóð nota þeir 380 þúsund
volta spennu. I orkuverinu eru 3 túrbínur, sem
hver framleiðir 117 þúsund kw- Hvergi i heim-
inum mun hafa verið notuð svo há spenna. "ímis-
legt fleira er þó merkilegt við þetta mikla orkuver
og leiðslurnar frá því. Við byggingu þess, hafa
þeir t .d. notað 350 mílur af sprengiþræði. Þetta
er enginn smáspotti, þvi ef kveikt væri í öðrum
enda þessa spotta, mundi líða hvorki meira né
minna en 2 ár, þar til neistinn næði hinum endan-
um.
Með því að nota þessa háu spennu, geta þeir
nú komist af með einn streng í stað fjögurra áður
i línuna. Linan er lika ný uppfinning, svokölluð
stál-alúminíum-gerð. Þessi gerð línunnar er 30%
sterkari en kopar eða eirlína, en þó 30% léttari,
og er talið að við þetta sparist sem svarar 40%
í stofnkostnaði. Er ekki hægt að nota þessar fram-
farir í sambandi við Sogsvirkjunina?
Gisli J. Johnsen stórkaupmaður og frú hans
eru fyrir skömmu komin heim úr miklu ferða-
lagi um mörg lönd. Hann sagði mér frá þessu,
sem hér var sagt um nýjustu tækni í Sviþjóð.
Hann sagði og, að byggingartækni og framfarir
i byggingariðnaði Bandarikjamanna væri stór-
kostlegar. Bæði um hraða, hagkvæmt fyrirkomu-
74
lag og, eftir atvikum lágt verðlag á hverri íbúð.
Telur Gísli, að við getum lært mikið af þeim í
þessu efni.
Þá segir G. J. J. að mikil hreyfing sé uppi
vestra, um að „standardisera" búning skólabarna
úr góðu ódýru efni án alls „útflúrs," til þess að
spara heimilunum sem mest útgjöld fram yfir
það, sem eðlilegt er og sómasamlegt.
Að lokum segir Gisli: „Ef ég væri yngri, hefði
ég mikinn hug á að gera tilraun til að vinna —
aftur — að umbótum á oliuverzlun landsmanna,
því að mér virðist ýmislegt benda til, að olían sé
seld hér mun dýrari en hún þyrfti að vera."
Gísli J. Johnsen er búinn að gjalda torfalögin
gagnvart ísl, atvinnulifi og framförum með þjóð-
inni. En margur mundi verða honum þakklátur,
ef hann notaði nú ævikvöldið til þess að lækka
þennan gifurlega lið varðandi svo að segja alla
framleiðslu landsmanna.
Vinnusvik.
Ýmiss konar vinnusvik eru orðin æði almenn og
margvísleg, við hvers konar vinnu sem er, úti
og inni, hæga vinnu og óhæga. Á skrifstofum
í Reykjavík er það t. d. alvanalegt að sjá fjölda
starfsfólks — yfirmenn og undirgefna — lesa
dagblöðin á morgnana eitt af öðru. Nýlega sagði
þannig einn atvinnurekandi i Reykjavík, að þessi
morgunblaðalestur kostaði þetta fyrirtæki a. m. k.
go krónur á dag.
Fyrsta bárujárnsplatan
hefur liklega verið flutt til landsins um 1880, af
Geir kaupm. Zoega, mun enn vera eitthvað við
liði af þessari járnsendingu, a. m. k. á skúr við
vesturhlið á hinu gamla húsi Geirs við Vestur-
götu 7.
Það herbragð dugði.
Líklega hefur það verið rétt eftir 1885, sem
Geir Zoega flutti fyrstur manna hingað til lands
hinar svonefndu ensku húfur, sem á stundum
voru kalaðar „six-pensarar." Keypti Geir all
mikið af þessum húfum í einni ferð sinni til
Englands. Gerði hann þegar tilraun til að selja
húfurnar, en ekkert gekk. Bjóst Geir við þvi, að
húfurnar myndu aldrei seljast. En þá datt honum
það snjallræði í hug að gefa stúdent einum og
læknaskólanema, Birni Blöndal, eína húfu, gegn
þvi, að hann notaði hana eitthvað i bænum. Það
var auðsótt mál við Björn. Þetta herbragð hreif,
nú var þess ekki lengi að biða, að húfurnar seld-
ust. Það þurfti fljótlega að panta meiri birgðir
og fleiri kaupmenn komu á eftir. Það sannaðist
hér sem oftar, að ekki þarf nema einn gikkinn
í hverri veiðistöð.
Vísindin geta ekki svarað.
1. Hvað er svefninn?
2. Hvernig sér augað?
3. Hvað er rafmagnið?
4. Hvers vegna snýr nál áttavians alltaf í
norður?
5. Hvernig verður fræið að tré?
6. Hvernig stendur á ilmandi lykt af rósum
og sumum öðrum blómum?
7. Hvaða breyting verður á járni, sem segul-
krafti er hleypt í?
8. Hvað kemur fuglinum til að búa til fyrsta
hreiðrið sitt?
9. Hver er orsök þess, að afkvæmi manna
og dýra verður karl- eða kvenkyns?
10. Hvaðan fær sólin hita sinn?
Svona má telja endalaust. Tr. G.
Langt er síðan Tryggvi Gunnarsson birti
þennan lista í þjóðvinafélagsalmanakinu. Hvað
af þessum gátum, telja visindin sig geta leyst
i dag?
Fyrsta bílferð til Akureyrar.
Hinn 3. júli 1928, kom Þorkell Teitsson, sima
stjóri i Borgamesi til Akureyrar í Ford-bifreið
frá Borgarnesi.
Frá Borgarnesi til Blönduóss var Þorkell í 7
tíma. Þaðan var hann 15 tíma til Akureyrar, og
fékk menn sér til lvjalpar upp á Vatnsskarð og
öxnadalsheiði.
Verðhækkun á vörum
um 12 ára bil. Eftir skýrslum holdsveikraspital-
ans i Laugarnesi.
Innlendar vörur,
1898, 1912, Af 100
Kindakjöt nýtt pd. 16,5 23,0 55,7
------------- saltað — 18,0 28,6 53,9
-------------• hangið — 28,0 45,0 60,7
Nautakjöt nýtt ••- 26,2 34,7 32,5
Fiskur nýr — 4,0 8,0 100,0
---------- saltaður — 10,2 14,0 38,2
Snvjör — 60,9 94,0 54,5
Nýmjólk — 17,0 18,0 5,9
XJtlendar vörur.
Rúgmjól Pd. 7,o 8,2 ig,t
Baunir — 12,0 14,6 21,8
Kaffibaunir — 41,2 44,5 6,4
Hvítasykur — 21,0 26,0 24,0
Salt tn. 3,8 4,3 13,3
MánaSarkaup hjúa.
Vöku- og þvottakonur 7,50 11,25 50,00
Vinnukonur 6,25 10,00 60,00
Vinnumenn 16,67 20,90 25,40
Erfiðis- og daglaunamenn klt. 21,20 32,40 52,80
Jámr.miðir 43,8o 49,70 14,80
Cláissmiðir 37,80 4','.,7o 20,90
Verzlanir á íslandi.
Sveitav. Innl Utl.
Meðaltal Innl. Erl. % % %
1865—1870 28 35 44 56
1881—1890 63 40 2 61 39
1891—1900 130 40 17 76 24
1901—1905 223 50 27 82 18
1906—1910 366 50 31 88 12
1911 377 46 23 89 11
1912 421 44 23 91 g
Almanak Þjóðvinafélagsins.
Krókódílstár.
Það er sagt, að krókódílar ginni til sín menn
og mállleysingja, sem þeir ætla að ráðast á og
éta, með þvi að stynja, rétt eins og þeir séu sár-
þjáðir. Af þessu er dregið heitið: krókódílstár,
sem talið er, að menn felli af litilli einlægni.
Forsíðumynd
er hús Sambands ísl. samvinnufélaga 1952.
AKRANES