Akranes - 01.07.1952, Síða 9

— 1904 --------- 159 31
— 1905 --------- 169 39
— 1906 173 42
— 1907 162 38
— 1908 155 36
— 1909 137 38
Líklega haífa aldrei fleiri skip gengið
til fiskveiða en 1906.
Árið 1909 er talið, að þessi gufuskip
hafi gengið til fiskveiða hér við land:
Edda .......................... 7 smál.
Elín..................... 45,98 —
Hrólfur ................... 26,53 —
íslendingur .............. 142,62 —
Jón forseti .............. 232,99 —
Leslie .................... 92,29 —
Marz ..................... 213,01 —
Nóra ...................... 80,02 —
Snorri Sturluson ......... 227,94 —
Valur .................... 137,11 —
Við Faxaflóa einan voru þilskipin 65 að
tölu, og má af þvi glögglega marka hina
riku þörf fyrir dráttarbraut hér við flóann.
Hér fer á eftir skýrsla um útflutning
sjávarafurða frá og með 1881, til og með
1951, talið i 1000 kr. Ennfremur hlut-
fallstala þeirra í öllum útfl. landsmanna
á þessu tímabili:
1881—90 meðaltal 3,008 61,8%
1891—95 — 3,955 64,4 —
O O tO 05 00 — 4,943 65,7 —
1901—05 — 8,043 77,2 —
1906 10 — . . 10,492 76,5 —
1911—15 — ■ • 16,944 75,7 —
1916 20 — • • 36,147 74,6 —
5921—25 — . . 54,664 85,1 —
1926—30 — • • 58,072 87,9 —
1931—35 — • • 43,482 89,4 —
1936—40 — .. 65,117 87,8 —
1941—45 . . 211,290 92,3 —
1946—50 — • ■ 308,755 90,1 —
1951 — • • 678,570 93,4 —
Þessar tölur sýna ljóslega hinn stöðuga
vöxt sjávarafurðanna í útflutningnrun,
samhliða þvi, sem hlutfallstalan hækkar
úr 61,8% 1881, í 93,4% 1951-
þau einnig til hér í grennd við Reykjavík.
Liklega hafa öll þessi tæki verið mjög svip-
uð, sennilega sniðin eftir norskri fyrir-
mynd, ef til vill hvalveiðimanna, sem
voru hér við land hæði á Vestfjörðum og
Austfjörðum.
Hér í nágrenni Reykjavíkur mun Geir
Zoega fyrstur hafa notað slík tæki til að
draga skip sín á land. Það gerði' hann inn
við Klepp, í sandintnn, innanvert við höfð-
ann, rétt neðan við, þar sem spitalinn
stendur nú. Tækin voru þessi: Sliskjur
iagðar á sandinn og með gangspili, sem
mönnum var beitt á. Til að lyfta skipun-
um notaði Geir svonefnda loft-dúnkrafta,
er voru pumpaðir með sveif. Toppstög
voru notuð á báðar hliðar. Þetta gekk frem-
ur illa, og fyrir kom að skip duttu á hlið-
ina. Jón skipasmiður Þórðarson ifrá Gróttu
var aðalsetningarstjóri hjá Geir, en alltaf
var Geir þar sjálfur til eftirlits. Um svip-
að leyti voru Framnesingar með þessu lík
læki í Nauthólsvíkinni og tóku þar upp
sin skip á þennan sama hátt. Til að lyfta
með höfðu þeir skrúfaða dúnkrafta. Áður
en þetta var mun Geir hafa gert eitthvað
að^því að grafa skipin inn í Gufunesvík-
ina. Við þennan uppsetning unnu 20—30
manns og fóru aliir fótgangandi til þeirr-
ar vinnu, sem þarna þurfti að framkvæma.
Eftir að þessi tæki urðu til fóru viðgerðir
skipanna og hreinsun vitanlega þarna
fram, en eftir að skipin stækkuðu svo að
ekki var hægt að taka þau á land með
þessum tækjum, þar sem þau lágu í vetr-
arlægi, á Eiðsvíkinni eða i íjörunni þar.
Lágu smiðimir þá við í skipunum sjálf-
um eða hjá bóndanum á Eiði. Strmdum
fóru þessar viðgerðir einnig fram á Seil-
unni hjá Bessastöðum, þvi þar var einn-
ig vetrarlægi þilskipa. Þar var og oft leg-
ið við í skipunum, eða á næstu bæjum,
t. d. á Breiðabólsstöðum á Álftanesi.
Auk þess, sem þetta var kaldsamt, var
við ýmsa tæknilega erfiðleika að etja, svo
sem að beygja efnið, án þess að hafa „svita-
kisturnar,1* sem siðar komu til sögunnar.
Undir þessum kringumstæðum var heldur
enginn leikur að fást við stórviðgerðir, t.
d að setja kjöl í skip, kjalsíður, eða mik-
inn byrðing. Þvi að meðan skipin voru
opin, féll auðvitað út og að i þeim, og þá
stundum alls ekki hægt að vinna við lág-
sjávað, og þegar svo stóð á, var vimiudag-
urinn auðvitað ekki langur.
í Reykjavik fóru minni háttar viðgerðir
að vor- og sumarlagi fram í fjörunni, frá
læknum og vestur í grófina, svo og í Hlíð-
nrhúsasandi, sem næst frá austurkanti nú-
verandi Ægisgarðs og vestur að svonefnd-
um „Kriusteini,“ nálægt þar sem síðar var
skipasmíðastöð Magnúsar Guðmundssonar.
Þá gekk sjórinn upp þangað, sem Eim-
skipafélagshúsið er nú, og hús Nathan &
Olsen. Þessir viðgerðarstaðir skipanna
munu þvi haiía verið nálægt þvi, sem
Tryggvagatan liggur nú, en það er merki-
legt tákn timanna, að hún skuli heitin eftir
þeim manni, Tryggva Gunnarssyni, sem
var frumkvöðull að mörgum nytsömustu
fyrirtækjum í Reykjavik á þessu tímabili,
sem átti ríkan þátt i framförum útvegsins,
og einn þeirra manna, sem átti veigamik-
ir.n þátt í framförum landsins á síðari
hluta 19. aldar, og tveimur fyrstu tugum
þeirrar tuttugustu.
Utvegsmenn urðu sjálfir að sjá um við-
gerðir á skipum sínum, útvega til þess
efni, og fá til þá smiði, er þeir töldu fær-
asta. Lærðir smiðir í stórskipasmíðum
voru þá fáir til hér á landi, líklega ekki
nema Brynjólfur H. Bjarnason kaupmað-
ur. Hann var lærður stórskipasmiður frá
Danmörku, (Svendborg), og fór þangað til
náms 1881, aðeins 16 ára gamall, og nam
þar í 4 ár. Víða voru þó til afburðagóðir
smiðir smærri skipa, en tæki til stórskipa-
smíða voru ekki á marga fiska. Við þetta
varð að bjargast, og gekk raunar furðu-
lega vel, auðvitað fyrir handlagni og dugn-
að þeirra, sem sköruðu fram úr á þessu
sviði.
Fyrir aldamótin, var að nafninu til,
Framhald á 102 síSu.
Áður en slippurinn kom til
sögunnar.
Eins og áður er sagt var þilskipaeignin
hér við Faxaflóa einan orðin 65 skip. Þá
höfðu enn ekki verið gerðar neinar hafn-
aibætur hér á landi, en aðeins örfáar hafn-
ir voru svo góðar frá náttúrunnar hendi,
að þar væri á öllum árstíðum öruggt
lægi fyrir slík skip.
Til skamms tíma hafði hvergi á landinu
verið nein tæki til að draga slík ,,stórskip“
á land í öryggisskyni eða til viðgerðar,
en á nokkrum stöðum voru til einhæf og
ófullkomin tæki til að taka með á land hin
minni dekkskip. Slík tæki voru til á Vest-
fjörðum, og frá þvi ifýrir eða um i8go voru
Kútter (Björgvin).
AKRANES
81