Akranes - 01.07.1952, Page 17

Akranes - 01.07.1952, Page 17
stöð Reykdals í Hafnarfirði, þurfti ekki að lýsa á þennan hátt. Þar var um stór- kostlegt framtak að ræða, rétt eftir alda- mótin. Um svipað leyti setti Halldór Guð- mundsson einnig upp litla rafstöð á Bílds- felli í Grafningi. Hitaveita Reykjavíkur. Á bls. 254 og áður og eftir er sagt ýmis- legt í sambandi við Hitaveitu Reykjavik- ur. Það hlýtur að ifara í taugarnar á Is- lendingum að lesa þar um öll þau ósköp af áhuga, sem Danir hafi haft á að leiða til sigursælla lykta upphitun Reykjavík- ur með heitu vatni frá Reykjum. Það eru til Íslendingar, sem vita ofurlítið um þetta mál og vita betur. Þeim hinum sömu verð- ur- að fyrirgefast, þótt þeir segi það af- dráttarlaust, að hefðu okkar eigin verk- fræðingar ekki ýmist verið svo „háðir“ eða hrifnir af hinum dönsku starfsbræðrum sínum, hefðum við fengið hitaveituna miklu fyrr og fyrir hálfu minna verð en raun varð á, með þeim startfsaðferðum sem ofan á urðu. En nóg um það að sinni a. m. k. Sem betur fer eru fleiri Norðurlanda- þjóðir — en Danir — velviljaðir okkur, t. d. Svíar. Þeir voru reiðubúnir til að lána fé til þessara framkvæmda og hefði að ýmsu leyti betur farið ef þeim hefði ekki verið bolað þar frá verki fyrir hand- vömm. Hugmynd þeirra var að logsjóða alla aðfærslu æðina og aðal-rör í Reykja- vík, og var búið að reikna út, að i þau þyrfti rnn 1500 tonn af stálplötum. f stað slíkrar framkvæmdar, ákváðu okkar eigin verkfræðingar með ríkulegri aðstoð þeirra dönsku, að búa pípurnar til í Kaupmanna- höfn og flytja þær tilbúnar til Reykjavik- ur, enda væri ekki nothæfur sandur til hér í slíka stejrpu sem aðal-aðfærslu-rör- in áttu einnig að vera gerð úr. Með hliðsjón af staðreyndum, virðist þeim, sem þetta ritar, að vel hefði mátt minnast á Jónas Jónsson frá Hriflu í sam- bandi við notkun jarðhitans til upphitun- ar, en eins og alkimnugt er, barðist hann fyrir, að hin stærri skólasetur yrðu svo í sveit sett, að þau gætu notið þessara gæða í sem ríkustum mæli. Má í því sambandi nefna Laugarvatnsskólann, sem mun vera sá fyrsti, sem upphitaður var á þennan hátt. Ég minnist þessa ekki hér, af því að ég hafi ofur-ást á Jónasi, heldrn- eingöngu af því, að bezt er, að allir fái að njóta sannmælis. Þá hefði ekki verið úr vegi að minnast á Jón Þorláksson og Kn. Zim- sen i þessu sambandi. En þó fyrst og fremst 'bóndans Erlendar á Sturlureykjum, sem fyrstur manna — fyrir utan samsveitunga sinn Snorra Sturluson — notfærði sér jarð- hitann til upphitunar. Eins og að er vikið áður, kostaði það Islendinga að lokum vænan skilding, að AKRANES ekki var samið við Svía 1938, en þá var allt fyrirtækið áætlað ca. 8 millj. ísl. kr. og hefði þá líklega orðið fullgert 1940 fyrir 8, eða segjum 10 milljónir. En á bls. 259, segir frá þvi, að alls hafi verkið ver- ið komið upp í 30 millj., og ekki tilbúið til notkunar fyrr en 1943. Það væri því fróðlegt, ef einhver verkfræðingur vildi reikna út, hvað það hefur kostað þjóðina og Reykjavikurbæ að svona var á haldið, og hvað það kostar árlega og áframhald- andi i hinni ógurlegu vaxtabyrði, sem leiddi af drætti og mistökum. Um byggingar ofl. Á bls. 271 segir frá byggingarfyrirkomu- lagi og því lýst réttilega á ýmsan hátt. Þar er rétt sagt frá því, að fyrsta hús úr steinsteypu — beton — haifi verið byggt í Borgarfirði. Hví mátti ekki segja sem var, að það hafi verið hinn framsýni, gáfaði bóndi, Jóhann'Eyjólfsson í Sveinatungu, sem byggði þetta hús sitt fyrstur manna, enda þótt við mikla erfiðleika og kostn- aðarsama flutninga á hestmn hafi verið að ræða. Höf. minnist réttilega á, að flötu þökin hafi orðið þjóðinni dýrt spaug og séu nú yfirgefin. Það voru áreiðanlega ekki menn á borð við Jóhann í Sveinatungu, sem fluttu til landsins „fjnirmyndina" að flötu þökunum. Nei, það voru þeir, sem þóttust „lærðari“ og „hyggnari.“ Hér er nokkurt verkefni fyrir verkfræðingana að reikna út hvað þessi „flata kenning“ hefur kostað landið. Á bls. 272 segir höf. frá ýmsum timbur- kirkjum á fslandi sem nauðsynlegt hafi verið að binda niður með digrum járn- keðjmn yfir þakið. Hvaða kirkjur ætli þetta séu? Ég hefi aldrei heyrt þetta, og þykir lítil nauðsyn að auglýsa slik eins- dæmi í öðrum löndum. Það er ekki alveg rétt að myndin af Landakirkju á bls. 279 sé að öllu leyti samkv. teikningu Nic. Eigtved, því að anddyrið er síðari ára viðbygging og er mjög þýðingarmikið fyrir kirkjuna, þar eð það hefur dyr á þremur hliðunum, svo að hægt er að ha'fa þær opnar eftir áttum, en það hlífir henni mikið i vondum veðr- um. Ábls. 283 segir, að verkfræðingur Kn. Zimsen, seinna borgarstjóri, hafi látið byggja Ingólfshvol. Hingað til mun hafa verið talið, að hinn víðsýni úrsmíðameist- ari Guðjón Sigurðsson frá Brúnum undir Eyjafjöllum hafi látið byggja þetta merki- lega hús 1903, sem enn er bæjarprýði. Þá mun það einnig á misskilningi byggt, að Landsbankinn hafi upphaflega verið að- eins ein hæð. Hann var tvær hæðir og þriðju hæðinni bætt við, er hann var stækkaður. Á bls. 284 gengur höf. fram hjá að minn- ast á einn elzta byggingameistarann, nú- b verandi húsameistara ríkisins Einar Er- lendsson, sem m. a. hefur teiknað mörg hin stílhreinustu stærri hús í einkaeign i Reykjavík, auk þess þáttar, sem hann hefur átt í teikningum flestra opinberra bygginga sem aðalmaður á skrifstofu húsa- meistara ríkisins frá fyrstu tíð. Það er auðvitað álitamál í hók sem þess- ari, hve langt skal ganga um að minnast á eitt og annað. Þeim, sem þetta ritar, virðist höf. gagna óþarflega langt i að ræða um ýmsar eldri lagasetningar um vegi og brýr ofl. Það liggur í hlutarins eðli, að hjá þjóð sem Islendingum, sem búa i jafn óbyggðu og lítt nrnndu landi, fer það eftir getu og ýmsum ástæðum hve ört sækist um framkvæmdir, allt án tillits til lagasetn- ingar. Höf. hefði t. d. mátt skrifa ítarlegar um ölfusárbrúna og afreksmanninn, sem þar var að verki, Tryggva Gunnarsson síðar bankastjóra. Manninn, sem ekki aðeins tók að sér að byggja brúna, og bjargaði málinu, þegar það var svo að segja strand- að, með því að bjóðast til að ábyrgjast framkvæmdina og greiða verulega fúlgu úr eigin vasa til að tryggja framgang þess. Ómögulegt er að segja, hvenær ölfusárbrú- in hefði verið byggð, ef ekki hefði notið framtaks þessa óeigingjarna vormanns hinnar ísl. þjóðar. Því að fyrir honum vakti aldrei annað en nauðsyn og fram- farir þjóðarinnar. Tryggvi segir svo frá í endurminningum sínum, að eitt sinn heyrði hann á tal ökumanna sín á milli, að hart væri nú að fá ekkert fyrir þetta verk sitt, — en austanmenn höfðu lofað að leggja fram allmörg gjafadagsverk við byggingu brúarinnar. — Þetta atvik varð til þess, að Tryggvi greiddi líka öll gjafa- dagsverkin, en manni virðist sem honum hafi sárnað, en hann var enginn smámuna- maður, heldur stórmenni. Ég minnist á þetta hér, af því svo handa- hófslega er gripið niður hér og þar, sums staðar all-ítarlega en annars staðar ekki, og enda klaufalega. Á bls. 90 er sagt, að Eimskipafélag íslands hafi byrjað í léleg- um húsakynnum (eins og áður er að vik- ið), en hafi svo, er það byggði síðar yfir sig, gert það of rausnarlega. Mundi nokkr- um Islendingi finnast það nema hófleg framsýni? Hið sama má segja um frásagnir af sjúkrahúsum landsins. Þar hefði hann að meinalausu mátt minnast á Vestmanna- eyja-sjúkrahús, því að það var byggt um líkt leyti og sjukrahúsið á Isafirði og minnst á mununum um stærð, annað go, en hitt 40 rúma, og er eitt af hinum stil- hreinu byggingum Guðjóns heit. Samú- elssonar. Hér var munurinn að eins sá, að annað sjúkrahúsið var að mestu gjört af einkaframtakinu án framlags hins opin- bera, en hitt eins og oftast, af ríki og bæ. Framhald á toi síSu 89

x

Akranes

Direct Links

If you want to link to this newspaper/magazine, please use these links:

Link to this newspaper/magazine: Akranes
https://timarit.is/publication/865

Link to this issue:

Link to this page:

Link to this article:

Please do not link directly to images or PDFs on Timarit.is as such URLs may change without warning. Please use the URLs provided above for linking to the website.