Dagblaðið Vísir - DV - 25.05.2004, Blaðsíða 16
16 ÞRIÐJUDAGUR 25. MAÍ2004
Fréttir 0V
Sjálfstæðisflokkurinn fagnar 75 ára afmæli
sínu i dag við hátíðlega athöfn á Hótel Nor-
dica. Á ýmsu hefur gengið þessi 75 ár sem
flokkurinn hefur verið starfandi en ferill
flokksins er með eindæmum farsæll enda hef-
ur hann alla sína tíð verið sá stærsti á landinu.
Það skyggir þó á fagnaðinn að fylgi flokksins
hefur aldrei mælst minna en einmitt nú.
1929 Sjálfstæðisflokkurinn
stofnaður með sameiningu íhalds-
flokksins og Frjálslynda flokksins.
Jón Þorláksson verður fyrsti for-
maður hins nýja flokks en árin tvö á
undan höfðu flokkarnir tveir átt
gott samstarf í stjórnarandstöðu.
1930 Fyrstu kosningar Sjálf-
stæðisflokksins. Flokkurinn fékk
53,2% atkvæða og 8 menn af 15
kjörna í sveitarstjórnarkosningum í
Reykjavík. Jón Þorláksson formaður
fer í kosningaleiðangur út á land
ásamt ungum og efnilegum Heim-
dellingi, Gunnari Thoroddsen.
1931 Ríkisstjóm Framsóknar-
flokks ákveður að rjúfa þing til að
forðast vantrauststillögu sem sjálf-
stæðismenn hugðust bera fram.
Einhverjar mestu pólitísku deilur
fslandssögunnar hlutust af í kjölfar-
ið. Sjálfstæðisflokkur og Alþýðu-
flokkur vildu breyta kjördæmaskip-
aninni sem hallaði mjög á þéttbýlis-
staði.
1932 Framsókn myndar stjórn
ásamt Sjálfstæðisflokki í von um að
leysa deiluna um kjördæmaskipan-
ina og berjast gegn kreppunni.
1933 Sátt náðist loks milli Fram-
sóknar og Sjálfstæðisflokks um nýja
kjördæmasíápan. Eftir að Alþingi
samþykkti breytingarnar var þing
rofið og nýjar kosningar boðaðar.
Sjálfstæðisflokkurinn vann einn
mesta sigur í sögu sinni, fékk 48%
atkvæða.
1934 Tvennar kosningar voru á
árinu. Sveitastjórnarkosningar þar
sem flokkurinn fékk 49,1% atkvæða
í Reykjavík en þingkosningarnar
voru vonbrigði, flokkurinn fékk
42,3% atkvæða. Kaflaskil verða í
sögu flokksins þetta ár - hann hefur
aldrei síðan komist nálægt því fýlgi
sem hann hafði 1930 og 1933. Ólaf-
ur Thors kjörinn formaður undir
lok árs.
Þingflokkurinn á áttunda áratugnum
Konur komust snemma að í flokknum þótt
þær séu fáar I dag.
1935 Deilur rísa vegna nýrrar
reglugerðar um meðferð og sölu
mjólkur. Deilur innan flokksins
vegna málsins, dreifbýlismenn
töldu eðlilegt að vernda bændur
fyrir samkeppni en aðrir minntu á
að flokkurinn hefði atvinnufrelsi á
stefnuskrá sinni.
1936 Fimmti landsfundur hald-
inn þar sem skipulag flokksins var
fest í lög. Aðrir flokkar áttu síðar eft-
ir að fylgja þessu fordæmi. Erfið-
leikar steðjuðu að sjávarútvegi og
efnt var til mótmælafundar í
Reykjavík. Ólafur Thors talaði þar
einn á móti fimmtán andstæðing-
um og vann sigur.
1937 Áframhaldandi deilur um
sjávarútveg og fyrirtæki Thors-
bræðra, Kveldúlf. Endir bundinn á
stjórnarsamstarf Alþýðuflokks og
Framsóknar og efnt til nýrra kosn-
inga. Úrslit þeirra voru vonbrigði
fyrir Sjálfstæðisflokk, 41,2% at-
kvæða.
1938 Sveitarstjórnarkosningar
voru haldnar í janúar og vann Sjálf-
stæðisflokkurinn sigur í Reykjavík,
hlaut 54,1% atkvæða og 9 menn af
15. Fyrsti stjórnmálaskóli flokksins
haldin að frumkvæði Gunnars
Thoroddsen.
Árni skemmtir Árni Johnsen, á þessum tima ungur og efnilegurþingmaður úr
Vestmannaeyjum, skemmtir ásamt öðrum á landsfundi árið 1983.
1939 Umræður um samstjóm
Framsóknar-, Sjálfstæðis- og Al-
þýðuflokks. Lá þá við að Sjálfstæð-
isflokkurinn klofnaði þar sem marg-
ir gátu ekki hugsað sér samstarf
með Framsókn.
1940 Bjami Benediktsson kos-
inn borgarstjóri í stað Péturs Hall-
dórssonar sem lést. Gunnar
Thoroddsen verður formaður Sus
og harðar deilur voru á milli fram-
sóknarmanna og sjálfstæðismanna
um úthlutun innflutningsleyfa.
1941 Engar kosningar vegna
hersetunnar. Peningar fæddu inn í
landið og fór mesta orka stjórn-
valda í að glíma við verðbólguna.
Sjálfstæðismálið kemst aftur á dag-
skrá.
1942 Tímamóta ár í sögu
flokksins vegna kjördæma-
breytingar sem gerði það að
verkum að flokkurinn hefur
verið sá stærsti á þingi síðan.
Mikið deiluár þar sem tvenn-
ar þingkosningar fóru
fram. Flokkurinn fékk
39,5% atkvæða í hin-
um fyrri en 38,5% í
hinum síðari og að lok-
um var utanþing-
stjórn mynduð þar
sem aðrar stjórnar-
myndanir gengu
ekki.
1943 Bjami
Benediktsson flutti
fræga ræðu, „Lýð-
veldi á Islandi", þar
sem hann svaraði þeim
sem vildu fresta lýðveldis-
stofnun ffam yfir stríðslok af
tillitssemi við Dani
samstarfi í lok árs 1946. Var þar deilt
um utanríkisstefhu og Keflavíkur-
samninginn. Loks mynduðu Sjálf-
stæðis-, Framsóknar- og Alþýðu-
flokkur samstjóm og síðar var Gunn-
ar Thoroddsen kjörinn borgarstjóri.
Á leið á rfkisstjórnarfund Forkálfar
flokksins mæta i Stjórnarráðið 1980.
1948 Bjami Benediktsson kjör-
inn varaformaður flokksins.
1949 íslendingar ganga í NATÓ
eftir miklar deilur og mikil mótmæli
á Austurvelli í kjölfarið. Framsókn
rauf stjórnarsamstarf og efnt var til
kosninga. Sjálfstæðisflokkurinn
fékk 39,5% atkvæða og myndaði
minnihlutastjórn með Ólaf
Thors í forsæti.
1950 Sjálfstæðismenn
héldu meirihluta sín-
um í Reykjavík en
náðu ekki meiri-
hluta í neinum
öðrum kaup-
stað.
Minni-
1955 Bréf send trúnaðarmönn-
um flokksins þar sem rætt var um
ádeilur Tímans og ýmissa forystu-
manna Framsóknarflokksins, eink-
um Hermanns Jónassonar, á sjálf-
stæðismenn.
1956 Framsóknarflokkurinn
rauf stjórnarsamstarf við Sjálfstæð-
isflokkinn og gerði kosningabanda-
lag við Alþýðuflokkinn, svokallað
Hræðslubandalag. Flokkurinn hlaut
42,4% í kosningunum en tapaði
þrátt fyrir það tveimur mönnum og
fór í stjórnarandstöðu eftir 12 ára
samfellda stjórnarsetu.
1957 Sjálfstæðismenn í harðri
stjórnarandstöðu og mótaðist allt
starf Sjálfstæðisflokksins af því.
Albert og Geir Albert Guðmundsson og
Geir Hallgrímsson takast íhendur á
landsfundi.
1958 Flokkurinn vann stórsigur
í Reykjavík og hlaut 57,7% atkvæða
og hlaut víðar meirihluta í sveitar-
stjórnarkosningum.
1959 Tvennar kosningar. Sjálf-
stæðisflokkur fékk 29,7% í þeim síð-
ari og myndaði Viðreisnarstjórn-
ina í kjölfarið ásamt Alþýðu-
flokki.
1960 Ákveðið að
Geir Hallgrímsson
yrði borgarstjóri í
Reykjavík.
Fyrsta skóflustungan Sjálfstæðismenn
fagna byggingu Valhallar við Háaleitisbraut.
1944 Ólafur Thors flutti ávarp
við Stjórnarráðið í Reykjavík 18.
júní í kjölfar lýðveldistofnunar. Eftir
samningaþóf var fyrsta þingræðis-
stjórn lýðveldisins mynduð af Sjálf-
stæðis-, Sósíalista- og Alþýðuflokki
með Ólaf sem forsætisráðherra.
Deilur innan flokksins vegna sam-
starfsins við sósíalista.
1945 Deilur á síðum Morgun-
blaðsins og Þjóðviljans þar sem
deilt var um alræðisstjórnarfarið í
löndum nasista og kommúnista.
1946 Prófkjör haldið fyrir sveita-
stjórnarkosningar í Reykjavík. Ung-
ur lögfræðingur, Auður Áuðuns,
hafði sigur og í kosningunum hélt
flokkurinn meirihluta sínum , fékk
48,2% atkvæða og 8 menn. í þing-
kosningunum bætti flokkurinn í
fyrsta skipti undir forystu Ólafs
Thors við sig fylgi, fékk 39,4%.
1947 Þrátt fyrir góða kosningu
stjómarflokkanna slitnaði upp úr
Flokkur-
hlutastjórn
Ólafs Thors
sagði af sér
eftir van-
trauststillögu
Framsóknar. Ný stjórn
Framsóknar og Sjálf-
stæðisflokks mynduð með
framsóknarmanninn Stein-
grím Steinþórsson í forsætis-
ráðuneyti.
1951 Þeir Ólafur Thors og Bjarni
Benediktsson endurkjörnir sem for-
maður og varaformaður.
1952 Átök í flokknum vegna for-
setakjörs. Ásgeir Ásgeirsson naut
stuðnings Alþýðuflokks en Sjálf-
stæðismenn sættust á að séra
Bjarni Jónsson yrði þeirra fram-
bjóðandi. Gunnar Thoroddsen
studdi Ásgeir og harðir sjálfstæðis-
menn fyrirgáfu honum það aldrei.
1953 Flokkurinn tapar fylgi í al-
þingiskosningunum vegna klofn-
ingsframboðs, fékk 37,1%. Ólafur
Thors myndaði samstjórn Sjálf-
stæðisflokks og Framsóknarflokks.
1954 Flokkurinn hélt upp á 25
ára afmæli með því að halda meiri-
hlutanum í Reykjavík, fékk 49,5%.
eignast
meiri-
hluta í dag-
blaðinu Vísi.
196 1 Lands-
fúndur kaus Bjarna
Benediktsson for-
mann flokksins og
Gunnar
Thoroddsen
varaformann.