Tímarit Verkfræðingafélags Íslands - 01.06.1971, Síða 7

TIMARIT
VERKFRÆÐINGAFÉLAGS ÍSLANDS
2.-3. hefti 1971 56. árg.
Landmœlingar á íslandi
Allt fram á síðustu ár höfum við Islendingar
að mestu leyti verið háðir öðrum þjóðum í land-
mælingu og kortagerð. Hin síðari ár hefur þó
starfsemi á sviði landmælinga vaxið hér ört.
Starfsemin hefur ekki þróazt á skipulegan hátt,
enda eiga hér margir aðild að. Að tillögu Guð-
mundar Björnssonar mælingaverkfræðings
gekkst Verkfræðingafélag Islands fyrir landmæl-
ingaráðstefnu, til að reyna að gefa heildaryfir-
sýn yfir verkin og hvernig staðið væri að þeim.
Ráðstefna þessi var haldin hinn 7. maí s.l., en
hlutverk hennar var:
1) að gefa heildaryfirlit yfir landmælingar og
kortagerð á Islandi
2) að gefa yfirlit yfir skipulag landmælinga
3) að meta núverandi mælingakerfi með hlið-
sjón af kröfum nútíðar og framtíðar
4) að ræða framtíðarskipan landmælinga og
kortagerðar
5) að ræða verkefni, sem bíða úrlausnar í land-
mælingum og kortagerð.
Á ráðstefnunni kom skýrt í ljós, að skipulagi
landmælinga er mjög ábótavant. Hinir fjölmörgu
aðilar, sem hafa þörf fyrir landmælingar og
kortagerð, leysa flestir hver fyrir sig eigin þarf-
ir. Verkefnaskiptingin er lítið sem ekkert skipu-
lögð, og að sumum verkefnum vinna fleiri en
einn aðili. Oft er unnið af vanefnum og er því
stuðzt við staðbundin og ófullnægjandi mælikerfi
og kemur slík vinna öðrum aðilum að takmörk-
uðu gagni.
Á sama tíma gerir hönnun hraðbrauta, orku-
vera og meiriháttar mannvirkja meiri kröfur til
nákvæmni en áður hefur þurft að gera. Islenzka
þríhyrninganetið, sem til þessa hefur fullnægt
sem undirstaða staðfræðilegra korta, virðist ekki
fullnægja þeim kröfum, sem þá hefur þurft að
gera. Aðalhæðanet, sameiginleg viðmiðun allra
mannvirkja og korta, er ekkert til hér á landi.
Ringulreið ríkir í kortagerð, einkum korta í
stærri mælikvörðum, að því er varðar blaðskipt-
ingar og mælikvarðakerfi. Óljóst er hvaða kort-
vörpun verður lögð til grundvallar landmæling-
um á Islandi næstu áratugi. Kort Landmælinga-
stofnunar Danmerkur eru í keiluvörpun en kort
Kortagerðarþjónustu Bandaríkjahers eru í þver-
stæðri hólkvörpun (UTM-vörpun). Á ráðstefn-
unni var rætt um nauðsyn þess að taka núver-
andi kerfi til endurmats og þar kom einnig fram
tillaga um að síðarnefnda kerfið yrði tekið upp.
Á grundvelli þeirra upplýsinga, sem komu
fram á ráðstefnunni, er óhætt að fullyrða, að
núverandi skipan þessara mála er óviðunandi,
og þjóðfélaginu dýrkeypt.
Það var ekki mögulegt fyrir þá, sem undir-
bjuggu ráðstefnuna, að sýna með fjármagnsút-
reikningum, hve miklar kröfur sé eðlilegt að
gera til grundvallarmælikerfanna, né hve mikið
megi vinna fjárhagslega með slcipulegri vinnu-
brögðum við landmælingar og kortagerð. Til þess
þarf mun ítarlegri rannsókn. Slík könnun er hins-
vegar mjög brýn og væri eðlilegur undanfari
heildarendurskoðunar landmælinga á Islandi.
Það eru fyrst og fremst opinberir aðilar, sem
eiga hér hlut að máli, og það hlýtur að vera hlut-
verk ríkisvaldsins að sjá til þess að viðunandi
skipuiag sé á þessum málum. Því má segja að
meginniðurstöður ráðstefnunnar felist í eftirfar-
andi ábendingum til ríkisvaldsins:
1) Gerð verði úttekt á landmælingum á Islandi,
bæði f járhagsleg og tæknileg.
2) Mótaðar verði kröfur, sem eðlilegt sé að
gera til þríhyrninganets landsins og gerð-
ar tillögur um nauðsynlegar endurbætur
eða endurmælingu á því.
3) Að mótaðar verði kröfur, sem eðlilegt er
að gera til hæðarkerfis landsins og gerðar
tillögur um hvernig byggja skuli upp slíkt
kerfi.
4) Að samræmd verði vinnubrögð í kortagerð
að því er varðar kvarðaröð og blaðskipt-
ingu.
5) Að gerð verði tillaga um skipulag landmæl-
inga á Islandi, sem henta okkur betur en
það sem nú ríkir, og að hin mikilvægustu
atriði, er varða þessi mál, verði fest í lög.