Tímarit Verkfræðingafélags Íslands - 01.06.1971, Blaðsíða 9

TÍMARIT VFI 1971
19
Eðlilega voru elztu kortin orðin
mjög úrelt og þurftu því að endur-
skoðast.
Á þeim tima voru landmælingarn-
ar í höndum vegamálastjóra og var
vinnukrafturinn aðeins einn maður.
Það var því nóg að starfa, þegar
tekið var til við endurskoðunina 1946
og var unnið að henni í 9 ár eða til
1954. Nú höfðu aðstæður breytzt
mikið við alla kortagerð, þar eð Ijós-
myndatæknin hafði rutt sér rúms og
var nú hægt að beita henni til flýtis
og öryggis við endurskoðunina. Þá
hafði og vaknað áhugi manna fyrir
að bjarga örnefnum, sem vegna
breyttra þjóðfélagshátta og fólks-
flutninga úr sveitum landsins töp-
uðust óðfluga. Var því lögð mikil
áherzla á að setja öll örnefni, sem
komust fyrir inn á kortin. Skal ég
til dæmis nefna, að inn á eitt fjórð-
ungsblað í hreppum Árnessýslu var
bætt 470 örnefnum.
Voru á þessum árum endurskoðuð
kortin um Suðurland frá Skeiðarár-
sandi og vestur í Dalasýslu, eða sam-
tals 67 kort í mkv. 1:50.000.
Þar eð engin kortagerðarstofnun
var til hér á landi á þeim tíma, voru
þessar leiðréttingar færðar inn á
körtin hjá Geodætisk Institut (GI)
í Kaupmannahöfn, og voru þessi end-
urskoðuðu kort að smákoma út allt
fram til ársins 1959. Er það ljóst
dæmi um stórhug og rausn GI í okk-
ar garð, að það heldur áfram að
gefa út kortin af Islandi okkur að
kostnaðarlausu í 15 ár eftir sam-
bandsslitin.
Árið 1954 verða í rauninni þátta-
skil í mælingunum. Þá skeður það,
að bandaríska mælingastofnunin
„Army Map Service“ (AMS) hyggst
beita nýrri tækni ,,Hiranmælingum“
við að mæla þríhyrninganet frá Ame-
i'íku til Evrópu um Grænland, Island
og Færeyjar. I því sambandi spyrst
AMS fyrir hjá GI um, hvort þríhyrn-
inganetið á Islandi sé nægjanlega
nákvæmt til þess að ganga inn sem
liður í þeirri keðju. Þurftu þeir á
að halda 8 mælistöðvum við norður-
og austurstrendur landsins. Þar sem
hér var krafizt meiri nákvæmni en
fyrra þríhyrninganetið hafði til að
bera, bauðst GI til þess að mæla nýtt
og nákvæmara net yfir landið, sem
nothæft yi'ði sem tengiliður í „Hir-
anmælingunum“. Bauðst GI til að
láta í té mælingamenn, tæki ög að-
stoðarmenn, ef Island legði til fylgd,
en Bandaríkin greiddu annan kostn-
að við flutninga á landi. Varð úr að
GI lét í té 14 mælingamenn og 27
aðstoðarmenn og sjómenn ásamt 2
skipum til flutninga á sjó. Voru það
m/s Tycho Brahe og Ole Römer, sem
GI á og hafði notað við mælingar
á Grænlandi. Island lét í té 15 fylgd-
armenn og bilstjóra en Bandai'íkin
lögðu til 3 þyrlur, 8 % t. trukka og 7
jeppa, enn fremur greiddu þeir hluta
af öðrum ferðakostnaði. Var allt
þetta lið miðað við það að ljúka mæl-
ingunum á einu sumri. 1 maí 1955
var hafizt handa af fullum krafti.
Veðurguðirnir voru ekki hliðhollir í
þetta sinn. Sumarið 1955 var mikið
rigningarsumar og menn urðu að
bíða á fjöllum uppi vikum saman
eftir skyggni. Varð t.d. lengsta bið-
in 72 dagar, en það var á Rauðfossa-
fjalli á bak við Heklu. Af þessum
ástæðum tókst ekki að ljúka verk-
inu á einu sumri eins ög gert hafði
verði ráð fyrir. Var þó ekkert til
sparað að nota hvert tækifæri, sem
gafst til vinnu og var stundum teflt
djarft enda fórust 2 þyrlur og 3 bíl-
ar gjöreyðilögðust við verkið. Sem
betur fór varð þó ekki manntjón við
þessi slys.
Árið eftir var haldið áfram við
mælingarnar og verkinu lokið, en þó
með smávegis breytingum frá upp-
haflegri áætlun. Var og unnið með
nokkru minna starfsliði en fyrra ár-
ið, en það var 5 mælingamenn og 18
Mynd 1. Þrlhyrningakerfi Islands sem mælt var 1955—56. Gildustu strikin sýna grunnhliðar kerfisins.