Tímarit Verkfræðingafélags Íslands - 01.06.1971, Blaðsíða 18

28
TÍMARIT VFI 1971
lf. mynd. Radíó-staðsetningarkerfi og berkmálsdýptarmœlir.
var þá fenginn til þess að kynna sér
sjómælingar hjá Det kgl. Sökort-
Arkiv, til þess að hægt væri að sinna
þeim mælingum, sem þurfa þætti.
Vinnur hann siðan með dönskum
mælingamönnum á árunum 1929-
1931 og hjá Det kgl. Sökort-Arkiv í
Kaupmannahöfn. Síðan vann Friðrik
sjálfstætt að þeim verkefnum, sem
fé var veitt til hverju sinni, en starf-
aði þess á milli sem skipherra á varð-
skipum ríkisins fyrstu árin.
Starfsaðstöðu til úrvinnslu mæl-
inga og þessháttar fékk Friðrik I
skrifstofu Vitamálastjóra, og hafa
sjómælingar verið þar til húsa síð-
an. En með störfum sínum við sjó-
mælingar síðar meir starfar Friðrik
einnig við Stýrimannaskólann og tek-
ur þar við skólastjóm árið 1937.
Sama ár kemur Pétur Sigurðsson til
starfa við sjómælingamar, og eru
þeir síðan tveir starfandi við þær
með öðrum störfum næstu ár.
Mælingar voru ýmist stundaðar
frá leiguskipum, varðskipum eða
vitaskipinu Hermóði. Af skiljanlegum
ástæðum voru tiltölulega lítil svæði
mæld á þessum árum, bæði vegna
skorts á fé og mannafla og vegna
þess að ekkert sérstakt skip var ætl-
að til starfsins.
Árið 1946 eignast sjómælingarnar
svo eigin farkost, sjómælingabátinn
Tý, sem var um 30 rúmlestir að
stærð, og var unnið að sjómæling-
um á þeim báti svo til á hverju sumri
fram til ársins 1961, en þá var hann
dæmdur ónýtur vegna fúa og
skemmda í böndum. Síðan hafa sjó-
mælingamar verið án eigin skips. Á
þessum árum bættist einnig við fleira
fólk til starfa, ekki eingöngu vegna
sjómælinga, heldur einnig vegna þess
að komið var nú að þvi, að Danir
hættu útgáfu íslenzkra sjókorta, og
þurfti því að undirbúa aðstöðu til
þess að teikna og gefa út íslenzk sjó-
kort hér á landi.
Aðrir aðilar, sem stundað hafa sjó-
mælingar hér við Island hin síðari
ár, eru brezka sjómælingastofnunin,
sem árið 1940 lét mæla Hvalfjörð,
hluta Eyjafjarðar og Seyðisfjarðar
vegna notkunar þessara fjarða I
heimsstyrjöldinni síðari. 1 byrjun
síðasta áratugs bað bandaríska sjó-
mælingastofnunin íslenzk stjómvöld
um leyfi til þess að mæla allan Faxa-
flóa að nýju, og var það leyft. Minna
varð þó úr þessu en til stóð, ýmissa
orsaka vegna, og var aðeins unninn
hluti af hinu áætlaða verki árið 1962
af bandarísku mælingaskipi og Is-
lenzku varðskipi, en tæki til mæl-
inganna lagði bandaríska sjómæl-
ingastofnunin til.
2.2. Sjókortagerð.
Eins og áður er að vikið, voru hin
fyrstu íslenzku sjókort byggð á mæl-
ingum Minors á árunum 1776-78 og
strandmælingum frá byrjun 19. ald-
ar. Síðan má segja að þau kort séu
að mestu óbreytt fram að síðustu
aldamótum. En strax var farið að
vinna að nýrri kortaútgáfu upp úr
aldamótunum meðan stóð á mælingu
landgmnnsins, og var þvi verki að
mestu lokið árið 1916, og er þá átt
við sjókort I mælikvarðanum 1:
250 000, eða svokölluð f jórðungskort.
Sjókort I stærri mælikvarða af minni
svæðum við landið hafa síðan verið
teiknuð öðm hverju fram til þessa
dags, eftir þvl sem nýjar mælingar
og aðrar aðstæður hafa gefið tilefni
til. Kortin voru þó teiknuð og gefin
út af Det kgl. Danske Sökort-Arkiv
allt fram til ársins 1955.
Að sjálfsögðu var við þvi að bú-
ast, að einhver breyting yrði þar á,
eftir að Island varð sjálfstætt riki,
og var því eftir lok seinni heims-
styrjaldarinnar farið að vinna að þvi
að teikna og gefa út sjókort hér á
landi. Vegna fjárskort gekk verk
þetta þó seint, og var byrjunin sú, að
gefin vom út tvö sérkort árið 1949.
Annað kortið náði yfir Isafjörð, en
hitt yfir Súgandafjörð.
Annað, sem einnig torveldaðl út-
gáfu og prentun sjókorta, var það,
að engin prentvél var til I landinu,
sem hægt var að prenta sjókort á,
vegna stærðar þeirra. Islenzku sjó-
mælingamar urðu því að eignast
prentvél og tæki til prentplötugerð-
ar, áður en hægt var að taka að sér
prentun sjókortanna, sem voru I
höndum Dana.
Árið 1953 eignuðust sjómæling-
arnar svo lithografiska pressu, sem
hægt var að prenta á sjókort. Um
líkt leyti var lokið teikningu fyrsta
5. mynd. Skipulag sjómœlinga.