Tímarit Verkfræðingafélags Íslands - 01.06.1971, Qupperneq 20

30
TlMARIT VPl 1971
Meóalfrévik á sjávarhæó vegna veóurs
7. mynd. Línuritið sýnir belti meðalfráviks sjávarhœðar ársins 1969 vegna
ófyrirsjáanlegra áhrifa veðurs samkvœmt flóðathugunum í Reykjavík.
Sjómælingar færðar á milli ráðu-
neyta, þ.e. frá samgönguráðuneyt-
inu yfir til dómsmálaráðuneytisins,
og losnaði þá nokkuð um þau
tengsl, sem stofnunin hafði við emb-
ætti Vitamálastjóra, og má segja, að
frá þeim tíma séu Sjómælingar al-
veg sjálfstæð stofnun, ef það hefur
áður verið einhverjum vafa undir-
orpið. Hinsvegar er óhjákvæmilegt,
að samstarf Vitamálastjóra og Sjó-
mælinga verði ætíð talsvert, þar eð
báðar stofnanir vinna að öryggismál-
um við siglingar.
Skipulagslínuritið er svipað Og er
hjá hliðstæðum stofnunum erlendis
og hefur reynzt heppilegast fyrir
slíka starfsemi, það er skipting í
mælinga- og útgáfustörf. En vegna
mannfæðar við stofnunina verður
skipting verka milli starfsfólks þó
ekki eins skýrt afmörkuð og línu-
ritið sýnir, því að óhjákvæmilegt
reynist, að starfsmenn sinni fleiru
en einu verkefni eða aðstoði hver
annan viö úrlausn þeirra.
Eftir að stofnunin tók alveg að sér
útgáfu íslenzku sjókortanna hefur
kortagerðin, teikning korta, leiðrétt-
ing o.s.frv. krafizt æ meir af starfs-
kröftum og minni tími því orðið af-
lögu til mælinga. Er það aðalbreyt-
ingin, sem orðið hefur á starfsemi
stofnunarinnar á undanfömum ár-
um. Starfsfólk stofnunarinnar hefur
flest hlotið sérmenntun og þjálfun
erlendis, ýmist hjá Det kgl. Danske
Sökort-Arkiv eða hjá U. S. Naval
Oceanographic Office.
4. TÆKNILEG ATRIÐI.
Sjómælingar eru í mörgum atrið-
um talsvert frábrugðnar venjulegum
þríhyrningamælingum Og landmæl-
ingum. Yfirborð sjávar er tiltölulega
slétt, og sjórinn kemur í veg fyrir
að lögun og gerð sjávarbotnsins
verði sýnileg. Af þeim orsökum geta
skýrt afmarkaðar mishæðir, svo sem
boðar og klettar, falizt eða leynzt
þeim sem á sjó sigla.
Mælingastöðvum verður ekki kom-
ið fyrir á sjó, og þar eð undirlagið
er óstöðugt, verður ekki komið við
notkun þeirra nákvæmu mælinga-
tækja, sem notuð eru í landi.
Aðalmarkmið sjómælinga er að
ákveða dýpi sjávarins, en staðsetning
dýptarmælinganna er þá gerð með
viðmiðun við mælistaði í landi. Auk
þess sem dýptarmæling er þannig
landfræðilega ákveðin fæst samhengi
milli kennileita á landi og sjávar-
botnsins. Þetta er að sjálfsögðu mik-
ilvægt atriði, því að skip, sem er ná-
lægt landi, miðar við landið í stað-
setningum sínum og notar Oft sömu
mælistaði og notaðir voru við dýpt-
armælinguna.
Staðsetning við sjómælingar getur
verið framkvæmd á ýmsa vegu, en
þó aðallega við sjónmælingar með
notkun sextants, en með honum eru
tvö lárétt horn mæld milli þriggja
eða fleiri mælistaða í landi.
Hægt er að nota til þess hvaða
kenniieiti sem er og hefur verið nægj-
anlega nákvæmlega staðsett. Getur
það verið fjallstoppur, eða áberandi
mannvirki, svo sem vitar, kirkjuturn-
ar o.s.frv. Ef slík kennileiti eru ekki
fyrir hendi, verður oft að byggja upp
merki, sem notuð eru til staðsetn-
ingar.
Kennileitin eru að sjálfsögðu tengd
þríhyrningamælikerfi landsins og þá
oftast nær með tilbakaskurði, þar
eð sjaldan er þörf meiri nákvæmni
en sem svarar þríhyrningamælingu
af 3. eða 4. gráðu. Þó getur verið
nauðsyniegt að ákveða mælingastöð-
ina með nákvæmni upp á 2. eða 1.
gráðu, Og á það sérstaklega við, ef
notuð eru radióstaðsetningarkerfi við
dýptarmælinguna og unnið er í mik-
illi fjarlægð frá landstöðinni.
Islenzku sjómælingarnar eiga að-
eins eitt slíkt mælingakerfi, Hydro-
dist, sem ætlað er til nota á litlu.
svæði eða innan við 30 km frá land-
stöðinni.
Notkun radióstaðsetningarkerfis
við dýp tarmælingar hefuj þó marga
kosti, sérstaklega að hægt er að
nota slík kerfi í slæmu skyggni, og
auk þess má með sumum þeirra færa
allar þær upplýsingar, sem safnað
er við mælingamar, inn á gataræm-
ur, sem síðan er unnið úr í rafeinda-
reikni, og hann jafnvel látinn setja
R E Y KJAVÍ K .
Flóóathugun mínus afla yfir sjávarfoll
T i M 1 H€D
FIÓÓ Fjara Flóó Fjara
[;.. ■ :::: 1967 n 1 1967 !
—~~~ l__ 1968 ] 1 1968
í 1969 n I 1969 1
sc /o 1 T SO 100 100 50 0. '0 50 100
0- 10 mín 0 15 cm,

1 í .. 1967 ! i : 1967 .. .]
i l : .. 1968 '1 1 1968 "í
1969 1 1 - - 1969 .. J
130 50 /c 1 1 50 100 1 1 10« 50 % 1 1 50 100
0 — 20 m í n 0 30 cm
3. mynd. IAnuritið sýnir í hundraðshlutum samrœmi á milli útreiknaðrar
töflu yfir sjávarföll og eins og þau urðu i reynd.