Tímarit Verkfræðingafélags Íslands - 01.06.1971, Blaðsíða 21

TlMARIT VFI 1971
31
út mælinguna, en við það sparast
bæði timi og fyrirhöfn.
Við gerð sjókorta er í flestum til-
fellum hægt að fá aðrar upplýsingar,
svo sem strandlínu, ár, fjöll o.s.frv.
úr landakortum, en ef um útgáfu
sjókorts í stórum mælikvarða er að
ræöa, er það ekki alltaf nægjanlegt,
og eru þá ýmist notaðar loftmyndír
eða leitað til annarra aðila, svo sem
skipulagsyfirvalda, hafnamálastjóra
o.s.frv., og veldur þá oft nokkrum
erfiöleikum við gerð sjókortsins að
mælingar þær, sem eru til i stórurn
mælikvarða, eru oft ekki tengdar
landsnetinu eða landfræðilegum hnit-
um.
Sjávardýpið er yfirleitt reynt að
ákveða með um 1% nákvæmni, og
er þá dýpið miðað við meðalstór-
straumsfjöru eða því sem næst. Er-
lendis er þó sumsstaðar farið að
miða dýpið við lægstu fjöru vegna
tilkomu hinna risastóru tankskipa.
Við ákvörðun dýpisins er notaður
bergmálsdýptarmælir, sem er ein
helzta framförin við sjómælingar
það sem af er þessari öld.
Jafnframt sjómælingunni verður
því að fara fram athugun á sjávar-
föllum til þess að finna meðalsjáv-
arhæð og meðalstórstraumsfjöru
eða þann flöt, sem dýpið er miðað
við. Einnig til þess að reikna út
harmoniska stuðla sjávarfallanna
vegna útgáfu taflna yfir sjávarföll,
svo að sjófarendur geti á hverjum
tíma gert sér grein fyrir hæð sjáv-
aryfirborðs yfir núllfleti sjókortsins
og hagað siglingu sinni eftir þvi, ef
nauðsyn krefur.
Sjávarfallaathuganir hafa verið
gerðar í Reykjavík nær óslitið frá
því á árinu 1951, en mjög takmark-
aðan tíma á öðrum stöðum á land-
inu og sumsstaðar alls ekki. Væri þvl
æskilegt að þær væru auknar til
muna frá þvi sem nú er, og sömu-
leiðis aðrar hæðarmælingar, svo að
sem nákvæmastur samanburður fáist
allt í kringum landið, og fulls sam-
ræmis gæti í sjó- 'og landkortum við
hæðarákvörðun.
Vegna notkunar sjókorta til sigl-
inga eru þau teiknuð í Mercator
vörpun (projection) og þar af leið-
andi mælingakortin einnig, sérstak-
lega ef um lítinn mælikvarða er að
ræða.
Hnitaskrá sjómælinga er því einn-
ig í Mercator-vörpun, og öðrum
hnitaskrám, sem nota þarf við gerð
sjókortsins því breytt í samræmi
við það.
Notkun sjókortsins til siglinga
ræður hve stórt svæði kortið nær
yfir og mælikvarða þess. Þau sjón-
armið ráða því, að kortblaðaskipt-
ing sjókortanna verður yfirleitt allt
önnur en landkortanna og gerð þeirra
ólík, en það torveldar samræmingu
í teikningu þeirra og þar með vinnu-
sparnað og hagræðingu við útgáfu.
5. Astand og horfur.
Segja má að ástand sjómælinga
við Island sé í dag svipað og það var
fyrir einni öld. Litlar sem eng-
ar dýptarmælingar eru gerðar miðað
við það, sem hjá öðrum þjóðum
þekkist, ög erlendar sjómælingastofn-
anir biðja um leyfi til sjómælinga á
yfirráðasvæði Islands vegna lélegra
upplýsinga og sjókorta, eins og fyrir
kom á síðustu öld. Einnig má benda
á, að undanfarin ár hafa komið fyrir
rétt landhelgismál, þar sem fram
hefur komið ágreiningur vegna ósam-
ræmis og ónákvæmni í íslenzkum