Tímarit Verkfræðingafélags Íslands - 01.06.1971, Blaðsíða 30

40
TÍMARIT VFl 1971
norðan Friðmundarvatna niður í
Vatnsdal.
Laxá. og’ Jökulsá á Fjölium. Fall-
mælt hefur verið frá sjómælistað á
Húsavík upp með Laxá og einnig
upp Aðaldal að Mývatni. Þaðan ligg-
ur netið austur að Grímsstöðum á
Fjöllum og teygir sig báðum megin
Jökulsár á Fjöllum niður í Axarfjörð
og þaðan að sjómælistað austan
Brunnár. Frá efri brúnni á Jökulsá
hefur verið fallmælt upp með ánni
inn á móts við Vaðöldu, og út frá
þeirri línu var mælt net í nágrenni
Möðrudals.
Lagarfljót. Mæld hefur verið lína
frá sjómælistað austan við Unaós að
Lagarfossi. Þeðan hefur verið mælt
báðum megin fljótsins að Egilsstöð-
um og þaðan austan fljóts inn fyrir
Valþjófsstað í Fljótsdal.
Hæðarmælingar í þrihyrninganet-
um hafa gefið nokkuð góða raun, ef
lengdir í netinu eru ekki yfir 5—10
km. Hæðanet við Glámu á Vestfjörð-
um var mælt á þennan hátt og með
sjómælingum við Hrafnseyri og i
Vatnsdal. Ósamræmið milli sjómæli-
staðanna var aðeins 4 cm. Hæðanet
við Blöndu var tengt netinu á Hvít-
ársvæði með hæðarmælingum í þrí-
hyminganeti ásamt marghymings-
mælingu, þar sem mælt var sam-
tímis í báðar áttir. Svo vel vildi til,
að ekki munaði nema sentimetra á
hæðum nOrðan og sunnan lands.
Niðurlag. Skipta mætti fallmæling-
um í grófmælingar, fínmælingar (þar
sem sigtin em stikuð, jafnlöng fram
og aftur og ekki yfir 70—-100 metra)
og nákvæmnismælingar. Mælingar
Orkustofnunar hafa þá að mestu leyti
verið grófmælingar, en á seinni ár-
um fínmælingar. Engar nákvæmnis-
mælingar hafa verið gerðar á vegum
OS.
Á síðari ámm hefur mjög verið
dregið úr fallmælingum á vegum
Orkustofnunar, og er það einkum af
þremur ástæðum. í fyrsta lagi hef-
ur verið breytt um tækni við mæl-
ingar vegna kortagerðar eftir ljós-
myndum. 1 öðm lagi hafa hæðar-
mælingar í þríhyminganetum gefið
góða raun (sérstaklega ef mælt er
samtímis í báðar áttir). I þriðja lagi
er það skoðun höfundar þessarar
greinargerðar, að fallmælingar eftir
endilöngum mælisvæðum og milli
mælisvæða eigi að framkvæma sem
nákvæmnismælingar.
Nákvæmnismælingar væri hægt að
endurtaka síðar, að minnsta kosti þá
hluta linanna, sem áhugi jarðeðlis-
fræðinga beinist einkum að. Þetta
verkefni er verðugt samvinnu þeirra
innlendu stofnana, sem hlut eiga að
máli, að ógleymdum þeim erlendu
stofnunum, sem leggja fé í rannsókn-
ir af þessu tagi.
Þríhymingamælingar
Árið 1961 var að mestu leyti horf-
ið frá fallmælingum við mælingar
vegna kortagerðar eftir ljósmynd-
um. Þrihyrningapunktar voru yfir-
leitt ekki merktir fyrir myndun, en
mælt var þéttara þríhyrninganet, og
út frá því var ákveðin lega og hæð
um. Þríhyrningapunktar voru yfir-
á myndunum. Þessi aðferð nýtur sin
bezt við kortagerð í litlum eða með-
alstórum mælikvarða í fjalllendi.
Þríhyrninganet Orkustofnunar eru
venjulega 2°-net með 30—50 km
sigtilengdum, sem lögð eru milli 1°-
punkta í landsneti. 1 einstökum til-
vikum hafa netin verið tengd við 2°-
punkta eða jafnvel 3°-punkta. Netin
eru þétt með 3°-neti, til að auðvelt
sé að mæla inn þríhyrningamynd-
punktana. Þeir eru einnig notaðir
við hæðarútreikninga I þríhyminga-
netunum.
1 2°-netum eru yfirleitt mældar
sex lotur með Wild T3, og er þá 6"
munur milli lota leyfilegur. Leitazt
er viö að mæla allt að sjö sigtum
I einum hluta. Ef mæla þarf í tveim-
ur hlutum, eru a.m.k. tvö sömu
sigtin mæld í þeim báðum. Um mæl-
ingar með Wild T2 í þriðju gráðu
netum gilda svipaðar reglur. Við hjá-
stæðar mælingar, sem eru illa séðan,
en ekki bannaðar, verður fjarlægð
stöðvar frá punktinum að vera undir
10 metrum.
Mælingamar eru færðar í sérstak-
ar bækur, og meðaltölin í hverjum
hluta eru reiknuð og síðar götuð
á græn mælispjöld. Nöfn punktanna
eru 1—4 stafa orð, sem geta verið
landsnetsnúmer punktsins, en eru
venjulega skammstafanir fyrir stað-
arheiti punktsins. Meðalskekkjur
hnita í 2°-neti eiga að vera undir
30 cm, og leitazt er við, að áætluð
skekkja í hæðum slíkra punkta sé
einnig undir 0,3 metrum.
Jónstindur