Tímarit Verkfræðingafélags Íslands - 01.12.1971, Blaðsíða 23

TlMARIT VFl 1971
65
Ortómetrisk hœö:
Ha = óh'; Hb =JTó/?"
Ar B>
hb.ha +±6H ^
Af/frœði/eg (dynomisk) hæö:
Wo-Wa =][góh; [cm2- sek ZJ
o
h

Myná 1.
ákvörðun þessa jafnvæga yfirborðs
hafsins — meðalsjávarmáls — einfalt
mál. Svo er þó ekki. Lega yfirborðs
sjávar er breytileg eftir sjávarföllum,
loftþrýstingi, vindi, árferði og ýmsu
fleiru. Meiru skiptir þó, að hið jafn-
væga yfirborð hafsins er breytilegt
eftir staðháttum, þannig að þó sjáv-
arhæð hafi verið mæld með lárita
(mareograf) um nokkum tíma og
meðalsjávarhæð reiknuð, getum við
ekki vænzt þess að fá sömu meðal-
sjávarhæð fyrir annan stað fyrir
sama síritunartímabil, innan þeirrar
nákvæmni, sem auðvelt er að ná
með hæðarmælingum milli þessara
staða.
Af þessu leiðir, að ef leggja á
grundvöll að hæðarkerfi eða aðal-
hæðaneti fyrir ákveðið landsvæði,
verður að velja þvi ákveðinn núll-
punkt, sem éikveðst af því meðal-
sjávarborði, sem bezt er þekkt. Þeg-
ar núllpunkturinn hefur verið ákveð-
inn eru hæðarmælingar kerfisins síð-
an miðaðar við þann punkt.
1 greinargerð Hafnarmálastofnun-
ar ríkisins kemur fram, að reglu-
bundnar sjávarfallaathuganir í lengri
tíma hafa einungis verið framkvæmd-
ar í Reykjavík. En áætlanir eru um
að hefja slíkar athuganir á 4-5 stöð-
um umhverfis landið. Samtenging
þessara athugunarstaða með ná-
kvæmnismælingu myndi gera kleift
að ákvarða meðalsjávarborð, sem
betur hentaði landinu sem heild, held-
ur en ef einungis væri notazt við
sjávarborðsmælingar í Reykjavík.
n. NtJVERANDI HÆÐAKERFI
A ISLANDI OV VIDMIÐIIN
ÞElKRA.
Eftirfarandi aðilar hér á landi hafa
unnið að eða látið framkvæma hæð-
armælingar:
Landmælingar Islands,
Orkustofnun,
Vegagerð ríkisins,
Skipulag ríkisins,
Sveitarfélög, sem ýmist vinna
sjálfstætt eða fela Skipulagi
ríkisins framkvæmdir.
Hæðarmælingar annarra stofnana
eru flestar gerðar í einhverju kerfi
ofantalinna aðila. Dýptarmælingar
Hafnarmálastofnunar ríkisins og
Sjómælinga Islands hafa hér nokkra
sérstöðu og standa að mestu utan
við þær athuganir, sem hér verður
rætt um, þar sem viðmiðun þeirra er
önnur og innbyrðis samhengi milli
staða með hæðarmælingum á landi
í raun útilokað. Eigi að siður er
framlag þessara stofnana til ráð-
stefnunnar mikilvægt, því það skýr-
ir sérstöðu þeirra í þessum efnum,
að þvi er hæðarmælingar varðar.
Á mynd 2 eru sýndar mjög
gróft helztu fallmælingar áðurtalinna
stofnana. Þær má flokka aðallega
í tvennt: Annars vegar þær, sem
tengdar eru með mismunandi löng-
um athugunum við sjávarborð og
hins vegar þær, sem tengdar eru
hæðarkerfi Reykjavíkur, en það hef-
ur þá einu sérstöðu staðbundinna
kerfa hvað viðmiðun snertir, að lega
núllflatar þess gagnvart núverandi
meðalsjávarborði er sæmilega vel
kunn. Sum sjávarborðskerfanna eru
tengd sjávarborðsathugunum á fleiri
en einum stað, t.d. Laxár-Jökulsár-
kerfið.
Helztu kerfin eru þá þessi:
Reykjavíkurkerfi. Það er notað
af Reykjavík, nágrannasveitarfélög-
um og Vegagerð ríkisins, sem hefur
mælt í því austur á Selfoss, suður
til Keflavíkur og upp í Hvalfjörð og
hyggst halda áfram með það á þessu
ári upp í Borgames. Orkustofnun
hefur einnig mælt frá þvi kerfi aust-
ur yfir fjall, og Hvítár- og Þjórsár-
svæðin eru lauslega tengd því. Þessi
tvö síðastnefndu eru langumfangs-
mestu hæðarkerfin, og ná frá Álfta-
vatni og Laugardal í vestri að Jök-
ulheimum og Langasjó í austri, frá
Suðurlandsvegi og norður að Hvítár-
vatni og Háumýrum á Sprengisandi.
Blöndukerfi nær frá Blönduósi suð-
ur með Blöndu og ofan í Vatnsdal
bg suður á móts vlð Sauðafell. Það
virðist vera I dágóðu samhengi við
Hvítársvæðið, sbr. skýrslu Orkustofn-
unar.
Laxár/Jökulsárkerfi, sem nær yfir
Laxár- og Jökulsársvæðið allt suð-
ur að Vaðöldu.