Tímarit Verkfræðingafélags Íslands - 01.10.1981, Blaðsíða 17

var hætt í apríl 1981. Saltframleiðsla
nam að jafnaði um 1 tonni á dag seinni
hluta þessa tímabils.
5. HELSTU VIÐFANGSEFNI
Þegar meta skal jarðsjóinn á Reykja-
nesi sem hráefni til framleiðslu þeirra
salta, sem uppleyst eru í honum, er það
sér í lagi hið háa kísilinnihald hans og
kísilskeljun í því sambandi, sem veldur
óvissu um rekstrarskilyrði og þá jafn-
framt um efnahagslegan grundvöll. Ekki
er heldur vitað til að eiming hafi farið
fram í stórum stíl á slíkum jarðsjó
nokkursstaðar. Ennfremur voru kísil-
skeljunareiginleikar jarðsjávarins við
venjuleg aðfærsluskilyrði mjög í óvissu
þegar hafist var handa.
Auk hins háa kísilinnihalds er efna-
innihald jarðsjávarins að öðru leyti frá-
brugðið nokkru því efnainnihaldi salt-
lagar sem kunnugt er um í vinnslu
annarsstaðar, sem er önnur megin-
ástæða til rannsókna á þessu sviði.
Hér er hvorki ætlunin né tækifæri til
að gefa sundurliðaða skýrslu um niður-
stöður, en tæpt skal á meginatriðum.
6. BROT AF NIÐURSTÖÐUM
Sem vænta mátti eru nú til umfangs-
miklar skráðar upplýsingar, um öll
megin atriði tilraunarekstrarins. Þess er
vænst að birtar verði síðar sérfræðilegar
skýrslur um hin ýmsu viðfangsefni og
niðurstöður rannsóknanna.
6.1 Kísilskeljun í skilju og frárcnnsli
Varðandi kísil liggja hin svonefndu
opalmettunarmörk jarðsjávarins á
Reykjanesi við um 10 bar. Því var ekki
að vænta teljandi kísilskeljunar í
aðfærsluæðinni, sem hefir þrýsting
ofan við þessi mörk, enda hafa engir
rekstrarerfiðleikar komið fram þar á
nokkurn hátt.
Þrýstingur í skiljunni og safngeymi
hennar hefir hins vegar oftast verið
neðan við opalmettunarmörk, og þá
helst 6—7 bar. Þrátt fyrir þetta var kísil-
skelin innan í þessum tækjum þunn að
rekstri loknum (2—5 mm) og slíkt ætti
ekki að vera til mikilla trafala í rekstri.
Einu truflanir sem komu fram við
rekstur voru, að á rist yfir fráfallsleiðslu
jöfnunargeymis skiljanna safnaðist
kísilhröngl, sem þurfti að fjarlægja
tvisvar síðla á rekstrartímanum.
Hin 100 m langa fráfallspípa fyrir
jarðsjó, sem endar í hljóðdeyfi, hefir
aldrei stíflast né óeðlileg mótstaða
komið fram þar. Skeijun í henni var
mæld í sept. 1981 og reyndist kísilút-
felling 10 mm í nánd skiljanna, en 5 mm
næst hljóðdeyfunum. Hinsvegar fellur
kísillinn út strax og saltlögurinn kemur
út úr hljóðdeyfum. Þar hrúgast upp
kísilkvoða, sem verður að ræsa fram á
nokkurra vikna fresti. Það sama á sér
stað við hlóðdeyfi við borholu 8. Þar
snarfellur kísillinn út í fráfallinu. Unnið
er að lausn, þannig að þetta sé ekki til
vandkvæða í framtíðarrekstri. Skýring-
ar varðandi rennsli í kerfi þessu, má
finna á mynd 6.
6.2 Eiming jarðsjávarins og
kísilskcljun í því sambandi
Eimingin innifelur uppgufun á um
85% jarðsjávarins og um sexföldun á
seltu hans. Hugmyndir um framkvæmd
þessa þáttar voru mjög óljósar áður en
tilraunavinnslan hófst, þar sem ekki var
vitað gerla um hegðan kísilsins.
Erfiðleikar komu strax fram í rekstri
eimanna varðandi skeljunina þar sem
skeljunarhraði reyndist óviðráðanlegur.
Var þá gripið til nýrra aðferða þessu til
lausnar.
Sú úrlausn var valin, að breyta sýru-
stigi jarðsjávarins, þ.e. lækka sýrustigið
meðan á eimingu stendur og hækka það
svo aftur til þess að láta kísilinn falla út
þar sem til var ætlast, þ.e. í kísilset-
kerinu, eftir eimingu.
Eiginleikar kísilsýru eru mjög háðir
sýrustigi. Er þá einkanlega átt við, að
það sé háð sýrustigi hve ört kísilsýran
myndar svo stóra kjarna að þeir geti
botnfallið eða valdið setskeljun á
F'"SALT Mynd 5. Saltverksmiðjan á Reykjanesi. Yfirlitsmynd.
TÍMARIT VFÍ 1981 — 77