Tímarit Verkfræðingafélags Íslands - 01.08.1984, Side 15

seinni mælingar. Við hilamælingar í
borholum vegna neðanjarðarmann-
virkja eru notaðir viðnámshitamælar
sem virka allt upp í 150° C. Hita-
mælingar og mismunahitamælingar
benda á helstu vatnsæðar, þ.e. helstu
lekastaði, í holunni. Oft hefur þeirra
orðið vart meðan á borun stóð, en dýpi
þeirra e.t.v. ekki nákvæntlega þekkt.
Straummæling hjálpar einnig við að
meta vatnsæðarnar, þ.e. hverjar gefa
vatn og hvort og hve mikið lekur á milli
þeirra, sem bendir á mismunandi vatns-
þrýsting í aðskildunt grunnvatns-
kerfum. Þrýstimælingar, þ.e. vatns-
borðsmælingar í borholunni eru mjög
mikilvægar meðan á lektarprófum
stendur (sjá nánar síðar), því vatnsborð-
ið í holunni er þá ntikið á hreyfingu.
Halla- og stefnumælingar eru nauð-
synlegar sérstaklcga i djúpum holum og
skáholunt til að gefa nákvæma staðsetn-
ingu holunnar í þrívíðu rúmi, en það er
mikilvægt fyrir gerð nákvæms jarðlaga-
líkans af gangaleiðinni. Vatnssýni úr
ýmsum vatnsæðum sem gefa e.t.v.
mismunandi efnainnihald og samsætur
benda á fleiri en eitt grunnvatnskerfi
sent holan sker.
Nú á siðustu árum hcfur það færst í
vöxt að mæla ýmsa eðliseiginlcika bor-
holuveggjanna, svo sem viðnám, rúm-
þytigd, grop og geislavirkni bergsins.
.larðeðlisfræðilegar mælingar eru
Mynd 15. Kjarnaborar:
A) Kjarnaborinn Dugandi að bora tœplega
400 m djúpa skáholu (45°) á mögulegri fall-
gangaleið Blönduvirkjunar. Byggja þurfti
sérslakt hliðarmastur fyrir skáborun.
B) Einföld skýringarmynd af fremur litlum
kjarnabor.
mastur
einnig í reynd viss greining á bergteg-
undum. Náttúruleg gamma geislun
bergs er nokkurn veginn í beinu hlutfalli
við kísilsýruinnihald (Si02) bergsins, svo
þær mælingar sýna nákvæmlega hvar í
holu eru súr eða ísúr jarðlög. Svipaðar
upplýsingar fást einnig ntcð þvi að ntæla
samtímis grop og rúmþyngd borholu-
veggjanna.
Grop er mælt á þann hátt að í
borholumælitækinu er geislavirkt efni
sent sendir út nifteindir, auk þess sem
þar er einnig nifteindanemi sent skráir
hvernig nifteindirnar dreifast og end-
urkastast frá berginu (neutron-neutron
mæling). Nifteindirnar, sem eru álíka
þungar og kjarninn i vetnisatóminu, eru
TÍMARIT VFÍ 1984 — 31