Tímarit Verkfræðingafélags Íslands - 01.08.1984, Blaðsíða 21

Mynd 23.
A) Borhraðas/uðullinn, DKI, er fenginn ineð
þvi uð heita slökkniprófi og leiðrétta síðan
stökknigildið (S^o) út .frá borhraðagildi
Sivers (SJ).
B) Borkrónuslitstuðullinn, B Wl er reiknaður
út frá slitgildi bergsins (A V), setn fæst við
slitpróf, og borhraðastuðHnutn DRl. (Sehn-
er Olsen o. fl. 1970).
og Sultartangavirkjunar (í Sandafelli)
var mælt í 130-170 m dýpi. Á báðum
þessum stöðum reyndist um 20—30%
munur á mestu og minnstu láréttri
spennu (crHmax °g crHmin) °g reiknuð
lóðrétt spenna er svipuð þeim láréttu að
stærð, þ.e. spennusviðið er nokkuð
jafnt úr öllurn áttum (hydrostatiskt).
Þær bergspennuprófanir sem gerðar
hafa verið hér benda því til þess að of
ntiklar (eða of misjafnar) spennur í
bergi verði ekki til vandræða við gcrð
neðanjarðarmannvirkja hér á landi.
Stærsiu neðanjarðarhvelfingar hér-
lendis eru stöðvarhellar, t.d. við íraloss,
Laxárvirkjun og í byggingu við Blöndu-
virkjun. Við ákvörðun á staðsetningu
og stefnu á slíkum mannvirkjum ber að
hafa eftirfarandi í huga:
1. Besta fyrirkomulag mannvirkja.
2. Berggæðamat.
3. Sprungustefnur.
4. Jarðlagahalli og hallastefna.
5. Bergspenna.
Mynd 24. Úr GilsárgiU við Blönduvirkjun. Þarna skiptast á tertier þóleiít basaltlög og karga-
bergslög (þ. e. samlimdur gjallkargi). Bergmassi basaltsins er mjög sprunginn, en bergefnið
sterkt og stökkt (sjá mynd 21). Kargabergið er litið sprungið, en mun veikara og deigara (þ. e.
lœgri fjaðurstuðull, l:), sjá mynd 25. Mesl uf neðunjurðarvirkjum Blönduvirkjunar er í þess-
iun lögttm, t. d. aðkomugöng og stöðvarhellir að nœr öllu leyti.
Þegar búið er að gera jarðgöng inn að
þeim stað í berginu þar sem stöðvar-
hellirinn var ráðgerður, er oft hægt að
hnika honutn nokkuð til gerist þess þörf
vegna óvæntra aðstæðna. Þá er hægt að
bora með kjarnabor út frá göngunum til
að kanna aðstæður i nágrenninu.
3.7 Könnunargöng eða gryfjur
Fyrir útboð eru stundum gerð könn-
unargöng, jafnvel byrjað aðeins á jarð-
göngum i fullri stærð, eða sprengt fyrir
gangamunna (eins og gert var við
Blönduvirkjun) til þess að hönnuðum
og væntanlegum verktökum gefist
kostur á að sjá hvernig gengur að vinna
bergið og hvernig það lítur út i ferskri
opnu, sjá mynd 33.
4. RANNSÖKNIR Á
BYGGINGARSTIGI
Hér að framan hefur verið fjallað um
forrannsóknir fyrir jarðgöng, en nauð-
TÍMARIT VFÍ 1984 —
37