Tímarit Verkfræðingafélags Íslands - 01.08.1984, Síða 40

Mynd 4. Kort af Sámsstaðamúla.
4. BÚRFELLSGÖNG 1966-1969,
ALMENN ATRIDI
Gangagerðin við Búrfell er lang-
stærsla verk þessarar tegundar hér á
landi til þessa. Samtals voru gerðir 1800
m af göngum. Aðrennslisgöng voru 10
m í þvermál og 1064 m að lengd. I’rýsti-
göng og aðkeyrsla voru 6—7 m í þver-
mál. Lýsing á verkinu og gangi þess eru í
grein Páls Ólafssonar og verður það
ekki cndurtekið hér. Byrjað var á
aðkeyrslugöngum sumarið 1966 og
lokið var fóðrun ganga og öðrum frá-
gangi sumarið 1969.
Á mynd 4 er sýnt kort af Sámsstaða-
nrúla, sem sýnir aðstæður og borholur á
svæðinu og á mynd 5 er sýnt jarðlaga-
snið i Sámsstaðamúla. Megnið af göng-
unum er í Sámsstaðamúlalögunum, en
snerta aðeins eldri Búrfellslögin og
Sánrsstaðaklifslögin. Fallgöng eru í
gegnum skriðuberg og sandstein, en
ncðri hluti þrýstiganga er í móbcrgi.
Sama móberg er undirstaða stöðvar-
húss.
Eins og sést á kortinu er ekki þétt
borun á jarðgangaleið. Megnið af
borunum við Búrfell beindust að öðrum
virkjunarhugmyndum og þá fyrst og
fremst neðanjarðarstöðvarhúsi með frá-
rennslisgöngum. Pekking á jarðlögutn
þeim, sem göngin liggja í, var þó góð
því opnur eru góðar í Sámsstaðanníla-
lögin. í þeim eru aðrennslisgöng og var
hægt að kortleggja jarðfræðilegar
aðstæður nákvæmlega. Gangabergið er
reyndar að mestu hulið skriðu, en það
er samskonar berg og ofar sést. Sprung-
ur sjást einnig vel á yfirborði, en unr
þær var ekki sjáanlegt neitt umtalsvert
misgengi. Segja má að lárétti hluti
þrýstigangana væri í nrestri jarðfræði-
legri óvissu, þar sem bergið, sem þau
liggja í, kemur hvergi fram á yfirborði.
Par komu fram sprungu- og gangakerfi,
senr ekki voru þekkt fyrirfram. Að öðru
leyti voru jarðlög, þau sem göngin fóru í
gegnuni hin sömu og ætlað var.
Gangagerðin var á tveimur hæðum.
Efri göng i 215—230 m y.s. og neðri
göng í um 120 m y.s. og á milli þeirra
lóðrétt fallgöng. Efri göngin voru
aðkeyrslu-, aðrennslis- og efsti hluti
þrýstiganga. Einnig stóðu upp úr þessu
jöfnunarþrær sprengdar í sanrskonar
berg.
5. EFRI GÖNG
Efri göng eru fyrst og fremst í basalt-
hraunlögum með lagamótabreksíu á
milli. Ekki eru nein millilög á því svæði,
senr göngin eru á, og minnir þetta að því
leyti töluvert á dyngjubasalt. Skriðu-
berg sést þó ganga inn á milli basaltlaga
við munna aðkeyrsluganga. Jarðgöngin
eru í þremur basaltlögum um 5—10 m
að þykkt, sern hallar örlítið til austurs.
5.1 Hraunlög Sámsstaðamiíla
Hverju basaltlagi má skipta í þrjár
einingar út frá mannvirkjajarðfræðileg-
utn eiginleikum. Þessar einingar eru:
1) Neðst er reglulega stuðlað basalt í
nokkuð stórum stuðlum. Þykkt
þessa lags er oft 1—2 m.
2) í miðið er óreglulega og þétt stuðlað
basalt, kallað kubbaberg. Kubba-
bergið er litlir stuðlar fléttaðir sam-
an, sem gerir það að verkuni að í
opnu sýnist þetta vera gert úr kubb-
unr. Þykkt kubbabergsins er mjög
breytileg, en er oft meginhluti
lagsins.
Mynd 5. Langsnið af Sámsstaöannila ájarðgangaleið. (Sjá staðsetningu á ntynd 4). SM tögin eru blágrýlið, sem aðrennsligöng liggja í; lóðréttu
þrýstigöngin liggja í gegnum skriðuberg Tl \ sandstein TS og enda i móbergsmyndun PL; lárétti hluti þrýstiganganna liggja i móbergi PL.
56 — TÍMARIT VFÍ 1984