Ársrit Nemendasambands Laugaskóla - 01.01.1928, Blaðsíða 10
8
utan og afla sér fjár og frama. Og upp úr því urðu fslend-
ingar þjóð með sjálfstæða og merkilega menningu. Þá
hugsuðu þeir þær hugsanir og sköpuðu þær bókmentir, að
heimurinn væri til muna fátækari, ef þær heföu glatast, og
þeirra vegna gat þjóðin Iifað í einangrun í 700 ár — við
ylinn af sjálfri sér að mestu.
Er ekki svipað vor í íslensku þjóðlífi nú og var fyrir
1000 árum? Aftur sækja íslendingar sér eld um allan þekt-
an heim. Vex ekki upp úr því sjálfstæð menning þrekmik-
illar þjóðar alveg af sjálfu sér eins og grasið úr grósku-
mikilli mold, þegar sólin skín? Þurfum viö nú að örvænta
um Iíf þjóðarinnar? Megum við ekki treysta því með
barnsglaðri von, að nú sé lífi hennar borgið um langan
tíma, og það líf verði auðugt og fagurt, sterkt og satt?
Á tvent vil eg benda ykkur, sem skilið getur tíinann,
sem nú er að líða, og tímann, þegar íslenska þjóðin varð
til. Hvorttveggja er vert alvarlegrar íhugunar. Skylt er
það hvað öðru, en þó verður það ekki Ijóst rakið, nema
sem tveir þættir.
fslendingar fornu sóttu eld sinn yfir hafið. Það voru
vöskustu menn þeirra, sem völdu það, sem best var í er-
lendri menningu, til að koma með heim. Og þó að margt
væri að undrast ytra, og margt væri að læra, þá fanst
þeim þó mest um það vert að vera íslendingar:
»Oss hafa augu þessi
íslensk, kona, vísat
brattan stig at baugi
björtum langt en svörtu«.
(Sighv. Þórðarson).
Þegar alt var lagt saman, var þó þeirra eigin þjóð best
mönnuð. Það voru íslendingar, sem best beittu sverðunum,
og ortu bestu kvæðin við hirðirnar, og svo skyldi það ætíð
verða! Allir þeirra draumar áttu íslenska rót og íslenskt
ínark. Um íslenskan kjarna var alt hiö erlenda ofið. Ná