Ársrit Nemendasambands Laugaskóla - 01.01.1928, Blaðsíða 109

107
og trú á lífið, ef þeir aðeins væru menn til að lifa því
heilt. Þeim er það vel ljóst, að óhamingja þeirra, sem liail-
oka fara í baráttunni, stafar af því, að þeir eiga ekki nóg
þrek og þekkingu, til að vera altaf í samræmi við það,
sem er að gróa.
Það er skilningurinn á þörf og gildi þessa samræmis,
sem oftast skortir svo mjög, og þó fer þroski manna, ef til
vill mest eftir því, hvað áhrifin frá umhverfinu eru sterk í
þessa átt. Það mun vera veigamesti þátturinn í því, að
þroski æskunnar er oft meiri í sveitum en kaupstöðum, að
þar er sannara líf — meiri og fjölþættari samvinna við
það, sem er að vaxa. Æskan í sveitunum hefur fastar
gengið náttúrunni á hönd, hún á meira af barnslegu sak-
leysi og heilbrigðu frelsi, sem ekki hefur visnað í fjötrum
tísku og almannaróms. Á stærstu stundum gleði og sorg-
ar finnur dalabarnið, hvar það á sönnustu vinum að mæta.
Þá leitar það þangað, sem lindin hjalar og blómin gróa,
þangað sem það finnur best hljóma saman raddir vors og
æsku. Og margur maðurinn, sem á útivistarárunum hefur
glatað því, sem honum var dýrmætast, hefur fundið sjálf-
an sig aftur í hvamminum heima, þar sem hann lék sér á
bernskuárunum. Þar hafa minningarnar talað ináli föður
og móður og leitt hann til síns eigin upphafs.
Það er hægt að sýna fram á það með ljósum dæmum
úr sögu þjóðanna, áð þegar menning þeirra er í örustum
vexti, hefur ættjarðarást og átthagatrygð átt dýpstar ræt-
ur í hugum fólksins. Er það auðskilið, að sannar framfar-
ir geti naumast átt sér stað, nema þær séu bygðar á trú á
því, sem barist er fyrir og ást til þess. Skáldin og lista-
mennirnir hafa jafnan átt drýgstan þátt í að hefja þær
öldur, sem hæst hafa lyfst. Hlutverk þeirra hefur verið það
sama og fyrstu geislanna, er þýða klakann og vekja gróð-
urinn til lífs. Það er t. d. efamál, hvort nokkrir menn á
endurreisnaröld íslensku þjóðarinnar hafa haft róttækari