Almanak Hins íslenska þjóðvinafélags - 01.01.1995, Blaðsíða 87

1 pottur = 0,966 lítrar.
1 mörk = hálfpottur = um !4 lítri.
1 peli = !4 úr potti = um 14 úr lítra.
1 mál (síldar) = 150 lítrar. Málið er oft talið taka 135 kg af síld.
1 síldartunna = 120 1. Tunnan er oft talin taka um 100 kg af síld.
1 olíutunna (barrel) = 42 gallon (U.S.) = 159 lítrar.
1 rúmfet (Br. og U.S.) = 28,3 dm\
1 rúmlest (brúttórúmlest) = 100 rúmfet = 2,83 m3.
1 gallon (U.S.) = 231 rúmþumlungur = 3,79 dm3 (lítrar).
1 gallon (Br.) = 277,42 rúmþumlungar = 4,55 dm3 (lítrar).
1 quart (U.S.) = 'A gallon (U.S.) = 0,946 dm3 (lítrar).
1 quart (Br.) = Í4 gallon (Br.) = 1,14 dm3 (lítrar).
1 pint (U.S.) = 'Á quart (U.S.) = 0,473 dm3 (h'trar).
1 pint (Br.) = Vi quart (Br.) = 0,568 dm3 (lítrar).
1 vökvaúnsa (fl oz, U.S.) = Vit pint (U.S.) = 29,6 cm3 (ml).
1 vökvaúnsa (fl oz, Br.) = V20 pint (Br.) = 28,4 cm3 (ml).
Rúmmál 1 móls af lofttegund við 0 °C og staðalloftþyngd = 22,41 dm3.
Massi
1 kflógramm (kg) = massi tiltekins sívalnings/úr platínu-iridín blöndu)
sem geymdur er í Sévres í Frakklandi. f gildi síðan 1889.
1 pund (ísl.) = um !4 kg.
1 pund (lb, Br. og U.S.) = 0,453 592 37 kg.
1 mörk = um !4 kg.
1 tonn (metrakerfistonn) = 1000 kg.
1 tonn (U.S., „short ton“) = 2000 lb = 907 kg.
1 tonn (Br., „long ton“) = 2240 lb = 1016 kg.
1 smálest = 1 tonn = um 1000 kg. Þegar talað er um smálestir í sam-
bandi við stærð skipa, er venjulega átt við rúmlestir.
1 hundredweight (cwt) = 112 lb = 50,8 kg.
1 stone (Br.) = 14 lb = 6,35 kg.
f únsa (oz, Br. og U.S.) = Vio lb = 28,35 g.
1 karat (í gimsteinum, alþjóðlegt) = 0,2 g. Um gullmálm er orðið hins
vegar notað til að lýsa hreinleika blöndunnar: 24 karata gull-
málmur er hreint gull.
Kyrrstöðumassi róteindar (prótónu) = 1,67 • 10~27 kg.
Kyrrstöðumassi nifteindar (nevtrónu) = 1,67 • 10~27 kg.
Kyrrstöðumassi rafeindar = 9,11 • 10~31 kg.
Efnismagn
1 mól (mol) = magn efnis í kerfi sem inniheldur jafnmargar efniseindir
og frumeindirnar eru margar í 0,012 kg (12 g) af kolefni 12 (C12),
aðalsamsætu frumefnisins kolefnis. Grundvallareining í hinu
alþjóðlega einingakerfi síðan 1971. Þegar nafnið mól er notað
verður að vera ljóst, við hvaða efniseindir er átt, t.d. sameindir.
Fjöldi einda í 1 móli er nálægt 6,02 • 1023 (Avogadrostala).
(85)