Almanak Hins íslenska þjóðvinafélags - 01.01.1998, Page 5

SKÝRINGAR VIÐ ALMANAKIÐ
Fánadagur 5 Tunglið h Satúrnus
• Nýtt tungl $ Merkúríus W Úranus
€ Fyrsta kvartil 9 Venus Neptúnus
O Fullt tungl S Mars E Plútó
3 Síðasta kvartil 2) Júpíter Stjörnuhröp
í almanakinu telst dögun þegar sólmiðjan á uppleið er 18° undir
sjónbaug (láréttum sjóndeildarhring) og dagsetur þegar sól er jafnlangt
undir sjónbaug á niðurleið. Er þá himinn aldimmur yfir athugunarstað.
Birting og myrkur reiknast þegar sólmiðjan er 6° undir sjónbaug, en
það er nálægt mörkum þess að verkljóst sé úti við. Sólris og sólarlag
telst þegar efri rönd sólar sýnist vera við sjónbaug og er þá reiknað
með að ljósbrot í andrúmsloftinu nemi 0,6°. Hádegi er þegar sólmiðjan
er í hásuðri. Miðnætti (lágnætti) er hálfum sólarhring síðar. Sólarhæð
(H°) er hæð sólmiðju yfir sjónbaug á hádegi, og er ljósbrot þá með-
reiknað.
Um björtustu fastastjörnur og reikistjörnur er þess m. a. getið hve-
nær þær eru hæst á lofti (í hásuðri) í Reykjavík og hve hátt þær eru þá
yfir sjónbaug. Birta stjarnanna er tilgreind í birtustigum, sbr. bls. 70.
Punktalína merkir að stjarnan sé undir sjónbaug allan myrkurtíma sól-
arhringsins.
Merkinu \ fylgir nafn þeirrar loftsteinadrífu sem um er að ræða.
Hverrar drífu gætir venjulega f nokkrar nætur kringum hámarkið.
Fjarlægð tungls er tilgreind í megametrum (Mm), en sólar og reiki-
stjarna í gígametrum (Gm).
$ 3° S ]) kl. 07 merkir að Venus sé 3° sunnan við tunglið kl. 07. Út-
reikningarnir miðast við Reykjavík, en tíminn er stundum tilgreindur
þótt tungl sé undir sjónbaug þar þegar samstaðan verður.
$ lengst í austur (18°) merkir að Merkúríus sé lengst í austur frá sólu
og að fjarlægð hans frá sólu á himinhvolfinu sé 18°.
Tungl hæst (44°) merkir að tungl sé hærra á lofti í hásuðri frá
Reykjavík en dagana á undan og eftir, og að hæð þess nemi 44°.
Um nýtt tungl er þess getið, í hvaða átt það er frá Reykjavík þegar
það kviknar, hvort sem það er yfir eða undir sjónbaug.
Táknið 5 í stað tölu í tungldálkunum merkir að tungl sé svo sunnar-
lega á himinhvelfingunni að það nái ekki að koma upp í Reykjavík.
Táknið 3> merkir að tungl sé svo norðarlega að það setjist ekki.
Feitt letur í flóðdálkum auðkennir hæstu flóðin. Flóðhæð í Reykja-
vík (tilgreind í svigum) reiknast frá fleti sem er 1,82 m undir núllpunkti
hæðakerfis Reykjavíkur og um 2,1 m undir meðalsjávarborði.
Um tímareikning. I almanaki þessu eru allar stundir taldar eftir mið-
tíma Greenwich sem nú er íslenskur staðaltími. A stöku stað reiknast
stundirnar fram yfir 24. Þannig myndi tímasetningin „25 32“ hinn 12.
janúar tákna það sama og 01 32 hinn 13. janúar.
(3)