Bræðrabandið - 01.12.1987, Blaðsíða 3

Brœðrabandið 12. 1987
orgelið. Þá minntist Gruber hins fagra lags við
sálminn Heims um ból, og lék það.
í Zillerdalnum í þorpinu, þar sem þessi
orgelsmiður bjó, voru Strassersystkinin fjögur:
Karólína, Jósef, Andrés og Amalía litla, er höfðu
mjög fagrar söngraddir. Orgelsmiðurinn kenndi
þessum systkinum sálminn. Sálmurinn varð brátt
mjög vinsæll í þorpinu og gekk undir nafninu:
Lofsöngurinn af himnum.
Foreldrar Strassersystkinanna bjuggu til
hanska úr geitarskinni. Á hverju vori fengu
systkinin að fara norður til borgarinnar Leipzig,
en þar er árlega haldinn mikill markaður eða
kaupstefna. Voru börnin send með hanska á
markaðinn. Þarna sungu þau sálminn, sem þau
höfðu lært heima og vegfarendur námu staðar til
að hlusta á söng þeirra en einn þeirra var
hirð-söngstjórinn í Saxlandi.
Svo tilkomumikið þótti honum að hlusta á
söng systkinanna, að hann bauð þeim á
hljómleika, sem hann átti að stjórna í borginni.
Með glöðu geði þáðu börnin þetta góða boð. Meðal
viðstaddra á hljómleikum þessum voru konungs-
hjónin í Saxlandi.
Hljómleikarnir voru haldnir í miklum og
skrautlegum sal, er var þéttskipaður prúðbúnu
fólki og voru börnin leidd til sætis nálægt
hljómsveitarpallinum. í lok hljómleikanna
tilkynnti söngstjórinn, að fjögur börn væru
viðstödd, er hefðu fegurri söngraddir en hann
hefði lengi heyrt og kvaðst vænta að þau létu til
sín heyra. Eldri systkinin hikuðu, en Amalía litla
hvíslaði að þeim: "Við skulum loka augunum og
láta sem við séum að syngja heima hjá okkur"
Fyrsta lagið sem þau sungu var
"Lofsöngurinn af himnum" og áheyrendur létu í
ljós mikinn fögnuð. Því næst sungu börnin aðra
gullfallega Týróla-söngva, en endurtóku að
lokum uppáhaldslagið sitt, Lofsönginn af
himnum.
"Þetta er sannarlega fallegt" sagði
konungurinn, er börnin höfðu lokið söng sínum.
"Við höfum aldrei heyrt þennan jólasálm fyrr.
Hvaðan er hann?" "Það er alþýðulag frá Týról,
yðar hátign", sagði Jósef.
Drottningin spurði börnin hvort þau vildu
koma til hallarinnar og syngja sálminn fyrir þau
á jólunum. Það gerðu þau.
Á aðfangadagskvöld jóla 1832 sungu
Strasser-systkinin í hirðkapellunni "Stille Nacht,
heilige Nacht".
Árið 1842 var sálmurinn prentaður í fyrsta sinn
undir nafninu "Týrólski sálmurinn".
Tólf árum síðar eða árið 1845 varð frægð
sálmsins þó enn meiri, þegar fjölmennur
kirkjukór keisarakirkjunnar í Berlín söng hann
fyrir Friðrik Vilhjálm IV keisara.
Svo gagntekinn varð keisarinn, er hann
heyrði hin volduga kór syngja "Heims um ból" að
hann gaf út þau fyrirmæli að við allar
jólaguðsþjónustur skyldi sálminum skipað
fremstum. Síðan hefur sálmurinn farið í óslitinni
sigurför um heiminn.
Afkomandi Franz Grubers, Felix Gruber,
skýrði frá jólum á vesturvígstöðvunum 1917
þegar sálmurinn var sunginn á jólahátíð fyrir
hermenn, en þeir töluðu sex ólík tungumál:
"í augum flestra komu tár, en þá fann ég betur
en nokkru sinni fyrr þann heillandi mátt, sem
sálmurinn fól í sér og ég óskaði að langafi minn
gæti sjálfur heyrt og séð hversu djúpt við vorum
allir snortnir.
Enda þótt við værum óvinir í stríði, sam-
einuðu hinir þýðu áhrifamiklu tónar okkur alla,
þá tóna höfðum við þekkt og elskað frá
frumbernsku, þegar við vorum langt burtu frá
skotgröfunum.
Þá nótt skildi ég að lagið var ekki aðeins
eign minnar eigin þjóðar, heldur allra þjóðflokka.
íslenska textann, eins og hann er í íslensku
sálmabókinni gerði Sveinbjörn Egilsson.
Framsóknarblaðið Vestmannaeyjum, birt með
leyfi.
HEIMS UM BÓL
Heims um ból helg eru jól
signuð mær son Guðs ól
frelsun mannanna, frelsins lind
frumkvæði Ijóssins, gjörvöll mannkind
:,:meinvill í myrkrunum lá:,:
Heimi í hátíð er ný
himneskt ljós lýsir ský,
liggur í jötunni lávarður heims,
lifandi brunnur hins andlega seims
:,:konungur lífs vors og ljóss:,:
Heyra má himnum í frá
englasöng:"Allelúja",
Friður á jörðu, því faðirinn er
fús þeim að líkna sem tilreiða sér
:,:samastað syninum hjá:,:
3