Ægir - 01.01.2002, Page 6

6
P I S T I L L M Á N A Ð A R I N S
Þann 1. september sl. var fellt úr gildi
þorskaflahámarkskerfi krókabáta.
Veiðikerfi þetta reyndist með ein-
dæmum vel og er í því mikil eftirsjá.
Landssamband smábátaeigenda barð-
ist fyrir breytingu á lögum um stjórn
fiskveiða og gerði kröfu um að veiði-
kerfið yrði fest í sessi. Félagið hafði
mikinn hljómgrunn við kröfu sinni og
er það mitt mat að meirihluti alþing-
ismanna hafi viljað viðhalda kerfinu.
Á það reyndi hins vegar aldrei, þar
sem ekki voru greidd atkvæði um
frumvarp sem laut að málefninu.
Hins vegar var afgreitt frumvarp sjáv-
arútvegsráðherra þar sem ákveðið var
að byggja á tæpra fimm ára gömlum
lögum með þeim breytingum að auka
við veiðiheimildir í kerfinu. Þrátt fyr-
ir slíkt stefnir í að afli krókabátanna
muni dragast saman um tugi pró-
senta. Afleiðingarnar eru m.a. þær að
hálauna sérhæfðum verkamannastörf-
um – beitningu – hefur fækkað veru-
lega, útflutningsverðmæti ýsu lækkað
í kjölfar minnkandi framboðs á ferskri
ýsu, nýsmíði á Íslandi lagst af, erfið-
leikar í rekstri krókabáta orðnir að
veruleika. Allir þessir þættir hafa svo
aukið atvinnuleysi og skuldir hjá
þjóðinni. Það væri efni í heilan árgang
af Ægi ef gera ætti afleiðingum að
kvótasetningu krókabáta fullnægjandi
skil.
Óvild eða öfund?
Ekki get ég þó setið á mér að víkja ör-
fáum orðum að undirrót þess að
ákveðnir aðilar vildu kerfið burt.
Óvild og öfund eru tvö leiðinda orð.
Óvildin á rætur sínar að rekja til öf-
undar sem er falin með ákvæði í lög-
um um stjórn fiskveiða þar sem kveð-
ið var á um að áætlaður afli krókabáta
skyldi dreginn frá veiðiheimildum
annarra skipa. Fyrrverandi og núver-
andi sjávarútvegsráðherra ákváðu hins
vegar að láta ákvæðið sem vind um
eyru þjóta og draga ekki frá nema það
sem svaraði til lögfestrar hlutdeildar
krókabáta. Undanskilið er þó sl. fisk-
veiðiár þ.s. frádrag í ýsu var 400 tonn-
um hærra en lögfest hlutdeild króka-
báta eða 1,3% af leyfilegum heildar-
afla í ýsu. Þannig urðu aðrir útgerðar-
flokkar fyrir óverulegri skerðingu
vegna ýsuveiða krókabáta. Eigendur
þorskaflahámarksbáta bentu og á að
þó veiðar þeirra færu umfram lögfesta
hlutdeild hefði heildaraflinn lengst af
verið innan útgefinna veiðiheimilda.
Þrátt fyrir þessar staðreyndir tókst
öfundarmönnunum, sem ég kýs að
kalla svo þar sem þeir höfðu jú ekki
síðra tækifæri heldur en orðnir
þorskaflahámarksmenn að stunda
þessar veiðar, að leggja af þorskaflahá-
markskerfið. Á leið þeirra að settu
marki bættist þeim þó öflugur liðs-
auki, þ.e. einstök túlkun stjórnvalda á
Valdimarsdóminum, en meirihluta
Alþingis náðu þeir ekki. Honum
héldu trillukarlar. Krafa þessara aðila
var að menn yrðu að sitja við sama
borð, þessar veiðar ætti að kvótasetja í
öllum tegundum jafnt og veiðar sem
þeir stunduðu.
Dagróðrabátarnir
Nú er staðan sú að þeir hafa fengið
kröfu sína uppfyllta, allir fyrrverandi
þorskaflahámarksbátar og þakbátar,
alls 580 bátar, eru kvótasettir. Þessi
hópur er nú brátt að ná áttum á þeirri
stöðu sem hann er kominn í. Um-
hverfið er gerbreytt. Stunda þeir út-
gerð við hlið annarra báta, báta sem er
frjálst að nota hvaða veiðarfæri sem er
við veiðarnar, þegar þeir hafa ekki
heimild til að nota önnur veiðarfæri
en línu og handfæri. Til að jafna upp
þennan aðstöðumun hef ég fundið fyr-
ir vaxandi fylgi við þá hugmynd að
línuveiðar dagróðrabáta skuli njóta
ákveðinnar ívilnunar. Það er staðreynd
að línuveiðar eru dýr veiðiskapur en
að sama skapi nauðsynlegur til að við-
halda fjölbreyttu útgerðarformi og að
sinna kröfuhörðum ferskfiskmörkuð-
um. Þá sýnir reynslan okkur, afnám
línutvöföldunar, að línuveiðar verða
ekki stundaðar nema þær njóti íviln-
unar. Til þess að útfæra slíkt eru ör-
ugglega til margar leiðir og vil ég hér
nefna eina þeirra: Allur afli sem
veiddur er á línu af dagróðrarbátum
reiknist 80% til aflamarks. Ávinning-
ur þessa er auk þess sem hér hefur
komið fram að sókn í stærsta fiskinn,
sem Hafrannsóknastofnun telur of lít-
ið af, myndi minnka. Eigendur neta-
báta myndu telja þetta fýsilegan kost.
Aðgerðin myndi efla atvinnu í landi.
Til yrði fjöldi starfa kringum útgerð-
ina svo sem við beitningu og kringum
línuna. Aðgerðin tryggði okkur
áframhaldandi sókn inn á hágæða-
markaði sem auka mundi útflutnings-
tekjur og efla virðingu annarra þjóða
fyrir íslenskum sjávarútvegi. Og síðast
en ekki síst myndu línuveiðar verða
áfram öflugar hér og þekking og frek-
ari tækniframfarir yrðu tryggðar.
Línuveiðar dagróðrabáta
njóti ívilnunar
Pistil mánaðarins skrifar
Örn Pálsson, framkvæmdastjóri Landssambands smábátaeigenda.