Ægir - 01.01.2002, Blaðsíða 36

36
F I S K I R A N N S Ó K N I R
einn fiskur var sár á lífodda með
stöku sári. Þegar litið er á dánar-
hlutfall vegna sáranna sem
„margra sára“ má sjá að dánarlík-
ur eru mun jafnari en þegar um
stök sár er að ræða, eða 37.5-
80.0%, enda blandast sárin þá
saman og ekki er lengur einhlýtt
hvernig dánarlíkur skiptast á ein-
stök sár.
Unnt er að meta dánarlíkur
einstakra gerða sára, hvort sem
um stakt sár eða mörg sár er að
ræða, með því að beita tilteknu
tölfræðilegu líkani. Líkanið met-
ur meðaltalsdánarlíkur á grund-
velli allra fiska með tiltekið sár.
Niðurstöður eru sýndar á 7.
mynd og eru talsvert frábrugðnar
hinum „hráu“ niðurstöðum á 6.
mynd. Sár á kjálkum valda
minnstum dauðsföllum (17.4%),
en sár á lífodda sýna einnig lága
dánartíðni (24.2%). Fjórar gerðir
sára, á gellu, í auga, við auga og á
kinnum, valda um 30% dánar-
tíðni. Mun hærri dánartíðni er
vegna sára í gómi (43.8%) og á
tálknum (48.2%) og hæst er dán-
artíðni vegna sára á kvið (70.3%)
en slík sár eru sjaldgæf.
Umfjöllun
Mikilvægustu niðurstöður þessara
tilrauna eru þessar:
1. Marktækur munur er á tíðni
sára eftir dýpi, og eru mörg sár
á fiski algengari á djúpslóð en
á grunnslóð. Stök sár eru á
hinn bóginn algengari á fiski á
grunnslóð en á djúpslóð.
2. Dauðsföll reyndust marktækt
hærri hjá fiskum veiddum á
djúpslóð miðað við fiska
veidda á grunnslóð.
3. Mörg sár á fiski valda mark-
tækt hærri dauðsföllum en
stök sár.
4. Engin dauðsföll voru í saman-
burðartilraunum, en tilgangur
þeirra er að meta áhrif vegna
meðhöndlunar fisksins og áhrif
búrsins á fiskinn.
Af þessum niðurstöðum verður
vart dregin önnur ályktun en sú,
að það séu sárin sem valda dauðs-
föllunum, en ekki ytri aðstæður,
t.d. þrýstingsbreyting þegar fisk-
urinn er tekinn af djúpu vatni
upp á yfirborð eða meðhöndlun
fiskins í tilrauninni. Þó er ljóst að
mun fleiri fiskar, sem voru veidd-
ir á djúpslóð, drápust innan fá-
einna klst. heldur en raun var á
hjá fiskum af grunnslóð. Þetta
virðist þó skýrast af fleiri sárum
fiska af djúpslóð, fremur en áhrif-
um þrýstings.
Ein gerð sára, þ.e. sár á tálkn-
um, hlýst þó ekki eingöngu af
öngli, heldur er einkum afleiðing
af meðhöndlun fiskimannsins
þegar fiskurinn er losaður af öngl-
inum. Algengt handtak hjá sjó-
mönnum við að losa fisk af öngli
er að halda fiskinum föstum með
taki fram undir tálknalokur og í
tálknin beggja megin, en það
veldur oft slæmum sárum sem
geta án efa dregið fiskinn til
dauða. Handbrögð sjómanna eru
misjöfn og því er líklegt að
lífslíkur þorsks séu mismunandi
eftir því hver á í hlut, þar sem
handbrögð og tími um borð geta
skipt sköpum um hvort þorskur-
inn lifir af. Það eru þó alltaf sárin
sem öngullinn veldur sem eru
stærsti örlagavaldur fisksins.
Einnig ber að hafa í huga að ekki
er sjálfgefið að fiskur, sem syndir
sprækur niður eftir að honum
hefur verið sleppt, hafi þó þær5. mynd. Dauðsföll þorsks eftir lengd á grunnslóð og djúpslóð.
3. mynd. Tíðni sára
4. mynd. Dauðsföll eftir tilraunum