Ægir - 01.01.2002, Qupperneq 37

37
F I S K I R A N N S Ó K N I R
lífslíkur sem þessi tilraun gefur
til kynna. Sár hans gætu dregið
hann til dauða á lengri tíma en
tilraunin stóð yfir. Ástand hans
gæti einnig valdið því að hann
bregst ekki við aðsteðjandi hætt-
um á sama hátt og áður og verði
því auðveldari bráð öðrum fisk-
um, eða hafi ekki sömu hæfni og
áður til að afla sér fæðu. Ennfrem-
ur skal tekið fram að veiðarnar
voru „óhefðbundnar“ að einu
leyti. Þ.e. færið var híft strax og
fiskur var á og ekki beðið eftir
fleiri tökum. Þetta hefur líklega
haft þau að áhrif að stytta þann
tíma sem fiskurinn var á önglin-
um miðað við „venjulegar“ veið-
ar. En eins og fram er komið virð-
ist þessi þáttur, tíminn sem fisk-
urinn berst um á önglinum, vera
mikilvægur varðandi fjölda sára
og dánartíðni. Þegar þessi atriði
eru höfð í huga má allt eins ætla
að fyrirliggjandi niðurstöður
kunni að vera vanmat á dauðsföll-
um fremur en ofmat.
Allmargir færafiskimenn hafa á
undanförnum árum haft tækifæri
til að gera athuganir á lífslíkum
færafisks sem settur er í svokallað
áframeldi í sjókvíum. Reynsla
þessara manna kann að virðast á
skjön við þær niðurstöður sem
hér hefur verið lýst. Fyrir því geta
verið margvíslegar ástæður. Ljóst
er að lífslíkur færafisks eru mjög
breytilegar eins og okkar niður-
stöður sýna. Niðurstöður saman-
burðartilraunanna sýna að auðvelt
er að „sýna fram á“ engin dauðs-
föll, ef aðeins er valinn lítt sár
fiskur í tilraun eða áframeldi.
Jafnvel við „venjulegar“ veiðar og
meðhöndlun fara dauðsföll niður í
28% í einni tilraun. Með hliðsjón
af þessu ætti að vera auðvelt að fá
mun lægri dauðsföll með því að
haga veiðum og meðhöndlun
þannig að fiskurinn hljóti sem
minnst sár. Í fyrirliggjandi til-
raun var markmiðið að kanna
dauðsföll við „venjulegar“ hand-
færaveiðar, það er við þá tilhögun
veiða sem telja verður að sé ríkj-
andi í þessum veiðum hér við
land. Við teljum að niðurstöður
gefi trúverðuga mynd af dauðs-
föllum við slíka tilhögun. Með
öðrum markmiðum og annarri
tilhögun yrðu niðurstöður að öll-
um líkindum aðrar.
Handfæraveiðar hafa löngum
verið taldar „umhverfisvænn“
veiðiskapur og eru það sjálfsagt
miðað við ýmsar aðrar veiðiað-
ferðir, sér í lagi þegar tekið er til-
lit til áhrifa á lífríkið, t.d. botn-
dýralíf. Lífslíkur smáþorsks sem
kastað er frá borði eru þó mun
minni en almennt hefur verið
talið. Þó ber að hafa í huga að
lífslíkur þorsks sem veiddur er á
handfæri, eru líklega meiri en
þorsks sem kemur á dekk frá
ýmsum öðrum veiðarfærum, en
almennt er talið að minna en
10% fiska lifi af slíka meðhöndl-
un, þegar um venjulega með-
höndun við veiðar í atvinnuskyni
er að ræða. Einnig eru vísbend-
ingar um að dánarlíkur fisks sem
hefur smogið möskva á trolli séu
um það bil 30%. Þá er talið að
dánarlíkur fisks sem fer í gegnum
skilju séu minni en 5% (skv. ný-
legum norskum rannsóknum). Þá
er ennfremur ljóst að unnt er að
draga verulega úr dauðsföllum
handfærafisks, sem sleppt er, ef
vilji er til slíks hjá færasjómönn-
um. Það er spurning um að bæta
umgengi okkar um auðlindina.
Þær niðurstöður sem hér hafa
verið kynntar gefa tilefni til að
endurskoða þær reglur um hand-
færaveiðar, sem lúta að brottkasti.
Slíka endurskoðun má telja tíma-
bæra á breiðum grundvelli þar
sem mjög miklar tæknibreytingar
hafa orðið í þessum veiðum síð-
asta áratuginn eða svo. Einnig
hefur á undanförnum árum færst í
vöxt að færasjómenn hirði smá-
þorsk til áframeldis í sjókvíum.
Strangt til tekið virðist þetta ekki
heimilt ef um er að ræða þorsk
minni en 50 cm, sbr. reglugerð
nr. 350 1996. Þetta er þó sá kost-
ur sem vænlegur virðist miðað
við aðstæður. Með stærri og öfl-
ugri færabátum opnast leiðir til
að gera slíkar veiðar til áframeldis
auðveldari í framkvæmd, en áður
var mögulegt, og treysta þar með
afkomu handfæraútgerðar til
lengri tíma litið.
Þakkir
Höfundar kunna trillukörlunum
Guðlaugi Jóhannessyni og Hall-
grími Sigmundssyni bestu þakkir
fyrir góða samvinnu við þetta
verkefni. Búrin, sem eru eftir
norskri fyrirmynd, voru gerð af
Þorsteini Guðnasyni og Jónasi
Sigurðssyni, netaverkstæði Haf-
rannsóknastofnunarinnar. Stál-
hringir voru gerðir í vélsmiðjunni
Héðni, Garðabæ.
7. mynd. Dauðsföll eftir sárum skv. líkani.
6. mynd. Dauðsföll eftir sárum.