Ægir - 01.05.2002, Blaðsíða 17
17
K R Æ K L I N G A R Æ K T
þau mikið á sig og lyfta burðar-
línu og kræklingahengjum þegar
flotið er upp á öldutopp. Þetta
veldur miklum og snöggum
hreyfingum á kræklingahengjun-
um og hætta er á að kræklingur-
inn hristist af þeim.
Vanda þarf valið á köðlum í
svokallaðar burðarlínur fyrir
kræklingaræktina. Algengasti
sverleiki kaðlanna er 18-24 milli-
metrar, en ef hann er grennri sýn-
ir reynslan að hætta er á að burð-
arlínurnar gefi sig í vondum vetr-
arveðrum. Það hefur líka komið í
ljós að mismunandi gerðir af
köðlum henta mismunandi vel
fyrir kræklingaásetuna. Og á
nokkrum stöðum hafa menn próf-
að sig áfram með að að skera net
niður í ræmur og nota sem rækt-
unarbönd.
Áseta kræklingalirfunnar
Svo virðist sem áseta kræk-
lingalirfunnar hefjist yfirleitt í
ágúst og því þarf að taka mið af
því þegar svokallaðir safnarar eru
settir í sjó. Þetta er þó nokkuð
mismunandi frá einum stað til
annars.
Sem dæmi var meðallengd
kræklings 1,2 mm á söfnurum
við Dagverðareyri við vestanverð-
an Eyjafjörð í byrjun desember
2000 og langflestir einstaklingar
0,5-1 mm að lengd en örfáir 5
mm. Þetta þykir benda til þess að
áseta hafi átt sér stað seint og/eða
að vöxtur hafi verið mjög lítill
eftir að skeljarnar settust. Í fyrra
var meðallengd kræklings á þess-
um slóðum hins vegar um miðjan
október 0,7-1,1 mm. Svo virðist
sem kræklingalirfur hafi sest
snemma þar sem ásetning var góð
á línum sem settar voru út í ágúst
en lítil á þeim sem settar voru út
í september. Rannsókn í Eyjafirði
á ásetu kræklings á safnara yfir
tímabilið mars 1998 til janúar
2000 leiddi í ljós að aðalásetan
var í september og voru einstak-
lingarnir að meðallengd 0,5 mm.
Frá september og fram í mars var
aðalásetan smár kræklingur en
þegar leið á vor og sumar urðu
einstaklingarnir sem settust
stærri og færri. Á línu sem var
sjósett við Dagverðareyri í byrjun
september 2000 var mjög lítil
áseta um haustið. Í júní 2001 var
aftur á móti komið töluvert af
smáum kræklingi, minni en 5
mm, á línuna.
Kræklingalirfur festa sig við
undirlag með einskonar spuna-
þráðum. Fyrst eftir ásetu lirfanna
eru þræðirnir grannir og veik-
burða og kræklingurinn losnar
því í miklu magni af þegar söfn-
unarböndunum er lyft upp. En
þegar frá líður festir kræklingur-
inn sig betur og spunaþráðurinn
styrkist eftir því sem kræklingur-
inn stækkar.
Óvinir kræklingaræktenda
Ekki liggja fyrir nægilega ná-
kvæm gögn til þess að meta hvar
við landið kræklingurinn vex
hraðast, en ætlunin er að beina
sjónum að þessu atriði í sumar
með markvissum sýnatökum, allt
frá því kræklingalirfur setjast á
safnarana þar til kræklingurinn
nær markaðsstærð. Af fyrirliggj-
andi upplýsingum telja vísinda-
menn þó að megi merkja að vöxt-
ur kræklingsins sé töluvert minni
fyrir austan land en vestan.
Eins og áður segir er kræk-
lingarækt við Ísland vart búin að
slíta barnsskónum og þeir sem til
þessa hafa tekist á við þessa at-
vinnugrein hafa þurft að glíma
við byrjunarörðugleika. Ýmsir
umhverfisþættir hafa gert kræk-
lingaræktendum lífið leitt. Nefna
má að þari getur valdið þeim erf-
iðleikum vegna þess að hann tek-
ur rými frá kræklingnum, sem
aftur þýðir að uppskeran verður
rýrari en ella og þarinn veldur
einnig vandræðum við uppsker-
una.
Annar óvinur kræklingarækt-
enda er krossfiskurinn, en hann
virðist setjast á safnarana á svip-
uðum tíma og kræklingalirfurnar.
Vart hefur verið við krossfisk á
flestum stöðum við landið en
fjöldinn er mismunandi á milli
svæða og fer einnig eftir búnaði
sem notaður er við ræktunina.
Þriðji óvinurinn er hrúðurkarl-
inn, en borið hefur á því að hann
hafi fest sig á krækling og rækt-
unarbúnaðinn við litla hrifningu
ræktenda. Sérstaklega hefur þessa
orðið vart við vestanvert landið.
Menn telja að unnt sé að koma í
veg fyrir eða draga úr tjóni af
hrúðurkörlum með því að sjósetja
safnara á réttum tíma og velja
ræktunarbönd sem gefa nægilega
góða festu fyrir kræklinginn.
En einnig hefur orðið vart við
aðrar dýrategundir á kræklinga-
hengjum. Nefna má ýmsar
krabbategundir, marflær, ungviði
hrognkelsa, burstaorma, ígulker,
þráðorma, kuðunga og mosadýr.
Þekkt er að æðarfuglinn er