Ægir - 01.05.2002, Blaðsíða 26

26
Æ G I S V I Ð TA L I Ð
Matvælaöryggi og virðisaukandi vinnsluferli, virð-
ast við fyrstu sýn vera tvö ólík svið. Svo er þó ekki að
sögn Sjafnar. „Hluti af því að gera matvæli verð-
meiri, er að stuðla að neysluöryggi þeirra, bæði hvað
skammvinn og langvinn áhrif varðar á heilsu fólks.
Fjölmiðlar fjölluðu nýlega um niðurstöður sænskra
rannsókna sem sýndu fram á samband á milli
krabbameins og akrylamíds, efnasambands sem talið
er að myndist við ákveðnar vinnsluaðferðir í algeng-
um matvælum, s.s. frönskum kartöflum og kexi.
Flest bendir því til að athyglin muni í sífellt ríkari
mæli beinast að tengslum vinnsluaðferða og mat-
vælaöryggi, á hinum almenna neyslumarkaði.“
Lífið er enn saltfiskur
Varðandi sjávarútveginn nefnir Sjöfn sem dæmi salt-
fiskvinnslu. Þar hafi áherslan undanfarin ár verið
lögð á að gera saltfiskinn að neytendavænni vöru, í
þeim skilningi að stytta þann tíma sem tekur að
matreiða hann. „Hefðbundnar vinnsluaðferðir, sem
verið hafa við lýði svo öldum skiptir, skila þessari
ljúffengu matvöru saltstorkinni í fiskborðið. Þetta er
því ekki girnilegur matur fyrir augað við hliðina á
ferskvörunni, nema fólk hafi vanist henni frá æsku
og við það bætist allt að tveggja sólarhringa útvötn-
un; nokkuð sem hentar nútímafjölskyldunni illa,“
segir Sjöfn og brosir. Fasið bendir til að þarna sitji
kona sem þekkir af eigin reynslu hvað flókin og
tímafrek matreiðsla höfðar lítt til útivinnandi mæðra
og feðra.
Áhættumat á öryggi matvæla
Umræðan snýst því um hvaða áhrif breyttar vinnslu-
aðferðir munu hafa á vöruna og tiltrú neytenda á
henni. Evrópusambandið hefur á undanförnum árum
lagt sífellt meiri áherslu á matvælaöryggi í þessum
skilningi. Það er því ekki lengur nóg að huga ein-
göngu að sígildum þáttum þess eins og meðferð,
næringarinnihaldi, geymsluþoli og síðasta neyslu-
degi. „Á þessu sviði er stuðst við aðferðafræði sem
nefnist áhættumat, sem er í framkvæmd e.t.v. ekkert
ósvipað umhverfismati. Þannig er leitast við á kerfis-
bundinn hátt að finna vinnsluaðferðir sem uppfylla
kröfur um neysluöryggi á breiðum grunni.“
Dýrar neysluvörur úr soyjapróteini
Sjöfn sér því ekki fram á verkefnafæð hjá Rf á næst-
unni. „Við stöndum í þeim sporum, að fiskveiðar
byggja á takmarkaðri auðlind. Þau verðmæti sem við
drögum upp úr sjó, aukast ekki með aukinni sókn í
nánustu framtíð,“ segir Sjöfn. Hún gerir stutt hlé á
máli sínu, á meðan hugsanir færast í orð. „Þetta eru í
sjálfu sér engar nýjar fréttir, en áhersla á þróun og
hagnýtar rannsóknir innan sjávarútvegarins verður af
þessum sökum sífellt þyngri á vinnsluferli sem auka
verðmæti sjávarfangs. Hvernig getum við gert full-
unnið sjávarfang að eftirsóknarverðari og um leið
verðmætari neysluvöru? Svonefnd heilsuvara sem
Dr. Sjöfn Sigurgísladóttir er fyrsta konan í stóli forstjóra Rf:
Lífið er enn saltfiskur
- en rannsóknir á vinnsluaðferðum hans skipta sköpum fyrir markaðsvirðið
Dr. Sjöfn Sigurgísladóttir settist hinn fyrsta maí sl. í forstjórastól Rann-
sóknastofnunar fiskiðnaðarins, fyrst kvenna. Hún segir að vægi stofn-
unarinnar muni fara vaxandi á næstu árum. Kröfur séu að aukast, hvað
öryggi matvæla snertir, bæði hér heima og erlendis, auk þess lykilhlut-
verks sem Rf gegni gagnvart þróun virðisaukandi vinnslu sjávarafurða.
Þá felist mikið hagræði í því fyrir fiskiðnaðinn að hafa miðlæga rann-
sóknastofnun sem njóti trausts hér heima og á alþjóðavettvangi.
Dr. Sjöfn Sigurgísladóttir,
forstjóri Rannsóknastofnun-
ar fiskiðnaðarins.
Viðtal:
Helga Guðrún
Jónasdóttir.
Myndir:
Hreinn Magnússon.