Ægir - 01.05.2002, Blaðsíða 30

30
R A N N S Ó K N I R
Verkefni þetta snérist um að
þróa aðferðir til þurrkunar og
geymslu á loðnu inn á markaði í
Afríku og Asíu og gefa niðurstöð-
ur verkefnisins fulla ástæðu til
bjartsýni um framhaldið. Verk-
efnið hófst formlega árið 1998 og
var samstarfsverkefni tíu aðila í
Evrópu og Afríku og styrkt af
Evrópusambandinu. Heildar-
kostnaður var 1.000.000 ECU
eða um 90 milljónir króna og
styrkti Evrópusambandið verk-
efnið um 390.000 ECU eða um
35 milljónir króna.
Loðnuveiðar, afurðir og
markaðir
Loðna (Mallotus villosus) er smá-
vaxinn uppsjávarfiskur. Hún er
algeng á hinum köldu og
heittempruðu hlutum á norður-
slóðum. Talið er að um sé að ræða
fimm aðskilda stofna, þ.e.: Kyrra-
hafsloðnan, Barentshafsloðnan, ís-
lenski stofninn, stofninn við Vest-
ur-Grænland og loks stofninn við
Nýfundnaland-Labrador og í
Lawrence flóa.
Loðnan er sá fiskur sem veiðist
í langmestu magni við Ísland og
hefur meðalafli íslenskra skipa
verið rúm 800 þúsund tonn á ári
síðustu 10 árin. Norðmenn, Fær-
eyingar og Grænlendingar hafa
einnig rétt á að veiða úr sama
stofni, en hlutur Íslendinga er þó
langstærstur.
Loðnan hefur frá upphafi farið
að mestu leyti til framleiðslu á
mjöli og lýsi. Hluti hefur þó farið
til framleiðslu á afurðum til
manneldis. Í fyrstu var fyrst og
fremst hrognafullar hrygnur
frystar fyrir Japansmarkað, síðan
hófst vinnsla og frysting á loðnu-
hrognum og nú á síðustu árum
hefur bæst við frysting fyrir
„Rússlands“ markað.
Hlutur loðnu sem unnin hefur
verið til manneldis hefur ekki
verið mikill þegar litið er til
heildarmagnsins og aðeins um
2% hafa farið til frystingar síð-
ustu tvö árin. Árið 1998 voru þó
um 11% loðnuaflans fryst til
manneldis. Þetta er mjög háð því
hvernig markaðsástandið er, en þó
ekki minnst háð því hvernig
loðnuvertíðirnar við Kanada og
Noreg eru hverju sinni.
Loðna sú sem fryst hefur verið
fyrir Japansmarkað hefur verið
eingöngu hrognafull hrygna og er
yfirleitt miðað við að hrognafyll-
ingin sé 12-16% af þyngd loðn-
unnar. Þessi loðna er síðan þýdd
upp, pækluð lítillega, raðað á
pinna, hengd upp og þurrkuð
þannig að hún léttist um 20-23%
og síðan fryst aftur. Þurrkuð Jap-
ansloðna er grilluð og borðuð
með haus og hala. Um tíma var
starfrækt hér á landi loðnuþurrk-
un fyrir Japansmarkað, en sú
starfsemi hefur verið flutt úr
landi og framleiðslan fer nú fram
í Lettlandi á vegum HB hf.
Loðnan sem fryst er fyrir Rúss-
landsmarkað er blönduð hæng-
um- og hrygnum og hrognahlut-
fall skiptir engu máli, þar af leið-
andi er hægt að byrja frystingu
fyrir Rússlandsmarkað fyrr á ver-
tíðinni en fyrir Japan, auk þess er
hægt að frysta hæng sem flokkast
frá þegar unnin er hrygna fyrir
Japansmarkað. Loðnan sem fryst
er fyrir Rússland fer öll í endur-
vinnslu þar sem hún er þýdd upp
og er hún síðan oft pækluð,
þurrkuð eða reykt en einnig er
mjög algengt að velta loðnunni
upp úr hveitiblöndu og djúp-
steikja síðan.
Loðna er afbragðs matfiskur og
næringarrík að auki og hentar því
afskaplega vel þar sem lítið fram-
boð er af næringarríkum mat, auk
þess sem hún er til í miklu magni
og hlutfallslega ódýr miðað við
margt annað fiskmeti. Þessar for-
sendur urðu til þess að sett voru
Athyglisverðar niðurstöður úr rannsóknarverkefni styrktu af Evrópusambandinu:
Þurrkuð loðna til
manneldis í Afríku
Stórum hluta þess uppsjávarfisks er veiðist í Atlantshafinu er breytt í
mjöl og lýsi, en tiltölulega lítill hluti fer til manneldis þegar á heildina
er litið. Fyrir nokkru lauk umfangsmiklu alþjóðlegu rannsóknarverk-
efni um þróun vinnsluaðferða á loðnu til manneldis.
Þurrkuð loðna tilbúin til pökkunar í neytendaumbúðir.
Páll Gunnar Pálsson
Höfundar þessarar
greinar eru Ari Bene-
diktsson, líffræðing-
ur á Hönnun hf. og
Páll Gunnar Pálsson,
matvælafræðingur, á
Rannsóknastofnun
fiskiðnaðarins.
Ari Benediktsson