Framsóknarblaðið - 06.03.1946, Blaðsíða 1

RAMtOKNARBIAOID
fjttfofandl: Framsóknarflokknriiiii f \eatmmsmmmyimm
9- árgangur-
Vestmannaeyjum, (5. marz 194O
tölublað
Heildsalamálin
Nýlega hafa fjórir heildsalar verið dæmdir fyrir
brot ó gjaldeyris- og verðlagslögunum.
Þeir verða að greiða 235 þúsund króna sekt, og
endurgreiða 420 þúsund króna ólöglegan gróða.
Meginhluti allrar innílutnings
verzlunar íslendinga er í hönd-
um fjöhnennrar heildsalastéttaiv
Á fyrstu árum stríðsins hljóp mik
ill ofvöxtur í heildsalastéttina.
Enda var ekki til lítils að vinna,
því að á fáum mánuðum eða
jafnvel vikum, gat heildsali
á lítilli vörusendingu af glysvör-
um og gagnslausu drasli — sem
leyfður var útflutningur á úr ó-
friðarlöndunum — grætt tugi cjg
hundruð þúsunda. Voru þá fjöl-
margir, sem aldrei hafði dreymt
um að verða heildsalar „löggilt-
ir" af því opinbera til þess að
annast þessi trúnaðarstörf, sem
öll þjóðin á mikið undir, að séu
rækt af samvizkusemi og fullum
heiðarleik. Ýmsir, eins og t. d.
Jóhann Jósefsson, urðu meðeig-
endur í fleiri en einu heildsölu-
fyrirtæki. Var það í sjálfu sér eðli
legt með Jóhann, því að hann
hefur um fjölda ára stundað
kaupsýslu með forsjálni. En þeg-
air landlæknirinn, Vilmundur
Jórisson, fór að stofna slíkt fyrir-
tæki, urðu margir dálítið undr-
andi, sérstaklega af því að þetta
fyrirtæki var ekki miðað við inn-
kaup til spítala eða lækna. Og
meira að segja ekki svo fáir kom-
múnistar, sem háfa ofsalega p-
beit á allri fjársöfnun og háum
tekjum, féllu fyrir freistingunni,
sérstaklega þeir, setn voru komn-
ir uppá það, að ná sér í auka-
tekjur með því að hafa svolitlar
pvósentur af vinnulaunum þeirra
manna, scm seldu vinnu sína setu
Hði því, sem í landinu dvaldi. Þó
voru þeir ekki fleiri en það, að
kommúnistaflokkurinn talcli sig
berjast á móti „heildsalaklík-
unni", og léti það verða siti
fyrsta yérk, ef hann kæmist til
valda, að „skera" þessa heild.saUt
uiðnr. Þrátt fyrir þessar yl'irlýs-
ingar, gai Þjóðviljinn skýrt frá
því nýverið, að gróði heildsal-
anna árið 1945 af innflutningi
þess árs, væri. yfir 50 milljónir.
Nú hefðu flestir haldið, að svona
mikill gróði væri nægilegt lifi-
brauð fyrir þessa stétt manna.
En svo er nú ekki, heldur hafa.
þeir notað þessa trúnaðarað-
stöðu sína til þess að ná sér í
laglegan aukaskilding á kostnað
borgara landsins, sem vörurnar
kaupa. Og það í gjaldeyri, sem
er líklegur til þess að verða í
fullu gildi, þó að íslenzka krón-
an verði með aðgerðum — eða
aðgerðarleysi — ríkisstjórnarinn-
ar gerð verðlaus; sem sagt í doll-
urum. Aðferðin er ósköp ein-
föld: Þaö, sem þessir herrar þótt-
ust kaupa fyrir 100 dollara
greiddu þeir ekki nema 75 eða
50 dollara fyrir, og lögðu svo mis-
muninn inn á sinn reiknihg í
Bandaríkjunum. Þar er þessi
fúlga á fríum sjó, og ekki nein
ástæða til að óttast, að skattayf-
irvöld landsins séu að plokka af
þessu í hinn síveltandi ríkissjóð.
Fyrir utan þessa fínu aðstöðu
með dollaraiia varð gróðinn allt
að því tvöialdur fyrir hina
leyfðu álagningu, sem var því
meiri, sem varan var dýrari í
innkaupi.
Þessi verzlunarmáti gekk nú
eins og í sögu þar til s. 1. vor, að
jtollgæzlan í Reykjavík tók eftir
úrum og skrautvörum, sem kaup
menn Reykjavíkur skreyttu með
glugga sína. Við rannsókn kom
t ljós, að vörur þessar höfðu ver-
ið fluttar inn án lögboðinna
pappíra ,af einu fyrirtæki Jó-
hanns Jósefssonar, sem heitir S.
Árnason & Co„ því aldrei er mað
urinn l'yrir það, að vera Aö flagga
nafni sínu að óþörfu.
. Hafði dótið verið flutt inn
tneð skipi, seiri Tóhahn pg fleiri
höf'ðu látið stnt'ða í Halifax ú
vegum Nýbyggingarráðs, og hét
Haukur, meðan það flaut, sem
var ekki rnjög lengi, því að það
sökk í sumarblíðunni i fyrstu
för sinni til Englands. Ýmislegt
fleira koma í ljós í sambandi við
vörur til þessa fyrirtækis, meðal
annars fundust í tunnu einni,
sem hafði vörur að geyma, fakt-
úrur með frumverði varanna,
sem eins og áður er lýst, voru
allmikið ódýrari í innkaupi en
á reikningum þeim, sem sýndir
voru tollyfirvöldunum. — Út af
þessu kærði verðlagsstjóri S.
Árnason & Co„ og um sama leyti
annað þekkt fyrirtæki, Ó. John-
son Sc Kaaber. Þó hafði aðaleig-
andi þess fyrirtækis nýlega sýnt
af sér þá rausn, áð gefa setustofu
húsgögn í nýja Stúdentaheimil-
ið í Reykjavík, og fengið maklegt
lof í Mogganum.
Búazt hefði mátt við, að hin
röggsama nýsköpunarstjórn hefði
brugðið fljótt við undir kjörorð-
inu „upprætum hneykslið hvar
sem það finnst", en svo var ekki.
S. Árnason & Co. fekk faktúrur
sínar sem óvart lentu hjá toll-
inum, lánaðar, og svo voru þær
í misgáningi sendar til Ameríku
í flugvél. Annar aðaleigandi, Ó.
Johnson & Kaaber, Arent Claes-
sen, var um þetta leyti valinn af
ríkisstjórriinni sem sendimaður
herinar í viðskiptaerindum til
þess að semja við Svía um vöru-
kaup. — Reyndist þetta mesta
happaferð fyrir þessa fjölskyldu,
því að mannirium tókst að fá
einkáumboð handa syni sínum á
raftækjum frá einu bezta raf-
magnsfirma í Svíþjóð, enda stofn
aði sonurinn strax eftir heim-
. komu föðurins, nýja heildsölu
með slíkar vörur.
Leið nú langur tími, sem ekk-
ert gerðist, í sambandi við kærur
verðlagsstjóra, en kærurnar til-
kynntar í blöðum og útvarpi, svo
að aðilar beggja megin hafs gætu
vitað á hverju væri von, og lát-
ið reikninga, nýja eða gamla,
fljúga milli sín. Öðruvísi mér áð-
ur brá, þegar Jón fvarsson var
kærður fyrir að útvega Hornfirð-
ingum kol á Norðfirði, þegar
kolalaust var í Hornafirði, og
selja þau undir kostnaðarverði,
og selja kaffibætir frá Johnson
Siglufjarðarmálið
Hæsfiréltur stoðfestir
úrskurð fógeraréttar
Siglufjarðar í Kaupfé-
lagsmálinu.
Þóroddur og félogar dæmdir til
greiðslu mólskostnaóar í bóSum
réttum.
Eins og frá var skýrt í síðasta
blaði fengu umboðsmenn kom-
múnista málinu irestað, er það
átti að koma fyrir í hæstarétti
um miðjan janúar, þar til dag-
inn eftir kosningarnar 28. jan.
Hefur hæstiréttur nýlega kveð
ið upp dóm í málinu, og er hann
á þá leið, að úrskurður fógeta-
réttar Siglufjarðar er staðfestur
að öllu leyti, og Þóroddur og
félagar hans dæmdir til greiðslu
2 þúsund króna málskostnaðar
fyrir hæstarétti.
Áður en þessi dómur hæsta-
réttar gekk, létu kommúnistar
skína í það, að hæstiréttur myndi
ógilda fógetaúrskurðinn, enda
hefði hann verið kveðinn upp
af nazista. Nú hefur orðið ann-
að upp á teningnum. Hefur öll
uppivöðslusemi og lögleysur
kommúnista í sambandi við
stjórnarkosninguna í kaupfélag-
inu í vor verið ógild dæmd af
hæstarétti. En þar með er ekki
sagan öll, því að þessi úrslit skapa
grundvöll undir frekari málsókn-
ir í sambandi við störf hinnar
ólöglegu stjórnar um margra
vikna skeið. Lítur út fyi-ir, að
þær ráðleggingar Áka, að reka
trúnaðarmennina úr félaginu,
ætli að verða þeim kumpánum
dýr áður en líkur. Og lítill sómi
er það Vestmannaeyingum, að sá
maður, sem mest hefur verið til
skaða og skammar íslenzkum
samvinnufélagsskap, Þóroddur
Guðmundsson, hefur setið árum
saman á Alþingi fyrir atkvæði
Vestmannaeyinga.
8c Kaaber nokkrum aurum hærra
en lög, sem þá ekki voru korain
til framkvæmda, leyfðu. Þá var
nú fljótlega tilkynnt, hvað kæmi
Frh. á 3. síðu.