Alþýðublaðið - 24.12.1923, Blaðsíða 6

c
dómkirkjunm Vipp, vav aflað meö
frjálsum tillögum. AlmenniDgur
var íórnfús, er um t>aí> var að
ræða að reisa skrauthýsi. Fjár-
söfnurunum var skift niður og
]>eir sendir út um víðáttumikið
svæði. Aflátssalar páfans seidu
sórstök syndalausnarbréf fyrir ó-
framdar syudir — til ágóða fyrir
kirkjusmíðina. Etu til margar á-
takanlegar og einfaldlegar sögur um
fórnfýsi fólksius. Fatækur, enskur
stúdent átti skrautlegan veskislás
úr gulli, sem hann eiginlega hafði
ætiað að gefa vinkonu sinni, —
gjöf, sem hann sjálfsagt hefir gert
séi von um þægilegt gagn af. Nú
gaf hann giipinn til kiikjunnar í
Chartres. En sagan segir lika, að
hann hafihlotið ríkulegaumbun. Hin
heilaga mær sem sé birtist honum.
£egar búið var að safna saman
svo miklu í gjöfum, að hægt var
að hefja verkið, þá var boð sent
til þeirra maDna í giendinni eða
stundum langt í burtu, sem mann
fram af manni höfðu Jagt stund
á kirkjusmiðar — eða að minsta
kosti á húsagerð Verkamenn,
listamenn og húsageiðarmeistarar
söfnuðust í stór ver á kirkju-
smíðastöðvunum. Þar bjuggu þeir
með fjölskyldum sínum í tjöldum
og skálum og höfðust þar við ár-
um saman við það starf eitt að
reisa kirkjuna. Börn fæddust og
uxu þar upp meðal múiara og
grjótvinnumanna. Frá því, er þau
íóru að tala og skilja, snórist
talið um kirkjusmíðina. Úr þeim
Yarð kirkjusmiðakynslóð, sem
drukkið hafði í sig með móður-
mjólkinni hugmyndir gotnesku
húsagerðarlistai'innsr. Það var her
verkamanna, sem ekki var um
það hugað að ná í eitthvert
tímakaup hjá einhverjum atvinnu-
rekanda, heldur að leggja fram
eiginhæfileika sína til almennings-
heilla. Það myndi e gi að eins
koma þeim sjátfum og fjölsky du
þeirra að liði að teisa skrauthýsi
yflr serk hinnar heilögu meyjar,
heldur myDdi guðsmóðir þá líta í
náð til alls héraðsins.
Þeir, sem gátu ekki tekið þátt
í sjálíu smíða- og hleðalu-staifinu,
fluttu matvörur til kirkjustæðis-
ins. Bændurnir í Dágrenninu komu
akandi með kornpoka sina, slátur
og kjóf og vínbiúsa. Emn nutti
missa hálm undir í rúmin í tjöld-
upum og skálunum; annar gat
A L !> Ý Ð tT B L ' A Ð I Ð
látið dálítið af smjöri, og hinn
þriðji átti eÍDa eða t.vær gæsir. ea
þær voru ekki of góðar handv
þeim, sem reistu guðsmóður kirkju.
Sumir voru að vísu svo fátækir,
að þeir máttu ekkert missa nema
vinnuafl sitt, og þá buðu þeir
fram vinnu sína, og því var líka
tekið, þvi að alt af var nóg að
gera, lika fyiir þá, sem ekki höíðu
iært iðn. í þassum snrðaverum
var ekki neinn stéttamunur í þeim
skilningi, sem gerist. í auðvalds-
þjóðfélagi nútímans. Allir voru
jafnir fyrir drottni, ef þeir að eins
gerðu hver eftir sinni getu. og
þar sern sá varð mestur í himna-
ríki, sem mestu fórnaði, var það
ekki hin auðvaldlega sjáifselska og
eiginhagsmunir, sem ýtti undir
gang verksins, enda ber dómkirkj-
an þess hin fegurstu vitni, hversu
menn lögðu sig í lima án alirar
vonar jarðneskra launa eða frægð-
ar. Listaverkiu eri] engum merkt,
og menn vita því ekki um nöfnin
á listamöncunum, sem ella myndu
hrfa verið taldir íramarlega í röð
meðal mestu myndasmiða heims-
ins ^ið aðgerðir á kirkjunni hafa
menn iundíð listaverk, er komið
hafði verið fyrir í skotum og horn-
um á þaki og turnum, þar sem
ekkert maDnlegt auga hefir séð
þau neðan af jörðunni. Verka-
mennimir hafa fundið svo ríkt til
löngunar á að skapa hið fagra og
meðvitundarinnar um, að himneskt
auga fylgdi starfi þeirra, að þeir
hafa ekki getað lagt svo stein í
hleðsluna, að ekki væri áður á
hann komið hinu fegursta og full-
komnasta lagi. Oftlega finnast líka
fegurstu, djarflegustu og mestu
lífi gæddu listaverkin efst uppi við
ský. Þar voru menn óbundnir af
vanabundnu listamati samtíðar-
mannanna. Þargátuþeirgeflð taum-
inn lausan ogskapað það, sem innri
maður þeirra t.aldi fegurst vera.
Þegar kitkjusmíðinni var lokið,
flutti hópurinn tii annars staðar.
í>á var stundum upp vaxin ný
kynslóð með hugann fullan af
húsgerðarlist, af reynslu, og í list-
rænu jafnvægi, á komnu íyrir
mannlega framsóknarhvöt og sköp-
unarlöiigun samfara reynslu, iðkun
og áhuga heillar æfl. Var þá að
undra, þótt kirkjurnar yrðu æ
íegurri og feguni?
f>að er þetta sameiginlega fórn-
arstarf, sem gert hefir gotnesku
kirkjusmíðalistina að veruieika. Og
þ ið, að menn hafa unnið ekki
fyrir eiginn ávinning, heldur fyrir
sameiginlega heill. knúðir fram af
háleitri hugmypd, gerir oss ljúft
að dvelja athyglina við þennan
þátt úr æflsögu manDkynsins. Að
vísu var það einfaldleg og stund-
um nærri brosleg guðsdýrkun,
sem knúði menn þessa tíma fram
til að fuilnægja hugsjónum sínum.
En myndi sú hugsjón að skapi
samfélagsskiiyiði, sem hver ein-
stakur maður gæti notið við til
fulls þeirrar hamingju, er lifið
hefir að bjóða, ekki vera jafn-
mikilfengleg hugsjón fyiir nútima-
menn?
Skyldi vera til of mikils mælst
af nútímamönnum, að þeir sýndu
annan eins áhuga og fórnfýsi,
þegar um það er að ræða að
koma hugsjón jafnaðarstefnunnar
í framkvæmd„ og þessir kirkju-
smíðarverkamenn fyiir 700 árum,
þegar þeir þurftu að reisa skraut-
hýsi yfir serk hinnar heilögu
meyjar?
Þess er vert að minnast að
minsta kosti öðru hvoru, að feg-
urstu listaveikin, sem gerð hafa
verið af manuahöndum, eru til
orðin fyiir persónulegar fórnar og
eÍDhuga samvinnu til heilla heild-
inni.
(Að mestu þýtt úr grein eftir
M. L. i >Lördagskv.<)
^ .L-..-
Skrítlur.
Presturinn: Nú, nú, Katrín mÍD!
t>að gengur alt af jafn-báglega með
heilsuna fyrir yður. Hvers vegna notið
þér ekki vínið, sem ég sendi yður,
yður til styrkingar?
Katrín gamla: Ég geymi það, prest-
ur minn! Þá verður þó eitthvað til
að drekka við jarðarförina?
Hún: Þó að við nöfum fengið margar
dýrar og góðar gjafir á Bilfurbrúð
kaupsdeginum, þá feugum við ekki það
sem óg hefi oftast óskað mér: þvotta-
vindu.
Hann: Þvottavindu! Hana ekaltu fá
á gullbrúðkaupsdaginn.
Skraddarinn: Þér hafið gildnað all-
mikið, síðan þér fonguð yður föt síðast,
herra minnl
ViðskiftavÍEurinn: Náttúrlega. Ur
því að maður hefir ráð á að fá sér föt
annan hvern mánuð, þá hefir maður
líka ráð á að beeta á holdin.