Alþýðublaðið - 24.12.1923, Blaðsíða 7

alMðubi/aíis
Til laadamæri Rnsslands.
E*tir Ólaf Iriðrihsson.
Þegar ég og samfylgdarmenn
mínir vöknuðu 12. nóv. 1922,
vorum við í Niw va.
Piestir íslendirgar hafa heyrt
þeirrar borgar getið, af því að það
var þar, að Karl tólfti Svíakon-
ungirr vann íyisfá sigur sinn á
Rússum. Svíarnir voru 8 þús., en
Rússarnir 60 þúsund. Karl réðist
á Rússana í snjóbyl og vaon sig-
urinn á einurn klukkutíma. Þetta
var 30. nóv. árið 1700,
Narva er ekki stór bo g, —
eitthvað á stærð við Reykjavík,
— en mikill hluti borgarinnar
liggur í rústum. því að hér var
barist grimmilega í nóvernber og
dezember 1919. Aust'an við borg-
ina rennur Narvafljótið, skolg átt,
straumhait og vatnsmikið, senni-
lega töluvert stæna en Ölfusá og
í’jórsá til samans. Fljótið rennur
í djúpum gijúfrum sem það heflr
graflð, en eitthvað tvær mílur
tyrir norðan borgioa fellur það til
sjávar (í Helsingjabotn)
Danir áttu eitt sinn Narva, en
síðar Svíar, sem mistu borgina til
Rússa 1704. Nú tilheyrir hún Eist-
landi, — Eesti, eins og þarlendir
menn nefna sjálfir land s'tt. Eist-
ur urðu sjálfstæðir upp úr ófiiðn-
um mikla, en áður var land þeirra
að eins einn hluti Rússlands. og
keisarastjórnin bannaði að kenna
tungu þeirra.
Eesti er með minstu rikjum
álfunnar. íbúainir eru eitthvað
hálf önnur miiljón, en nokkuð af
þeim eru Rússar og nokkuð Pjóð-
verjar og að austan er eitthvað
af Ingermönum, sem eru skyldir
Eistum, og að vestán kvað eitt-
hvað vera eftir af Lívum, sem
lika eru frændur þeirra. Enn þá
heitir stórt land Lívland, en það
er nú að hálfu leyti í Eistlandi
og hálfu leyti í Lettlandi,[en þjóðin
Livar er hér um bil horfin: búiu
að taka upp ýmisc mál Eista eða
Letta, aðallega hinra síðarnefndu,
og tunga þeirra sama sem útdauð.
fað heflr þó ekki verið kúgun af
hálfu þessara þjóða um að kenna,
því að bæði Eistur og Lettar hafa
sjálflr verið kúgaðir af Rússakeis-
ara, þó lítils háttar kensla á lett-
nesku væri leyfð.
En úr því minst er á framandi
tungumál í Eistlandi, er rétt að
minnast á Rúney (Runö). sem er
í miðjum Rigaflóa og telst nú til
Eistlands, Sú eyja er afskekt, þó
í siglingaleið sé, áf því að kring
um hana eru afarmiklar grynning-
ar, og mun það vera orsökin til
þess, að eyjarskeggjar hafa getað
haldið tungu sinni, sem er af nor-
rænu bergi brotin. En álitið er, að
Rúneyingar sóu afkomendur nor-
rænna víkinga. er bygt hafi eyjuna
frá Svíþjóð. Tunga þeirra eyjar-
skeggja er töluvert frábrugðin
hinum Norðurlandamálunum, en
telst ótvírætt til þeirra, eins og
Orkneyja tungan, sem heflr verið
að líða undir lok og vikja fyrir
enskunni síðustu mannsaldrana.
Eistuv tala mál, sem er ná-
skylt finskunni, að sögn viðlíka
skylt og danskan sænskunni. en
fólkið er mjög líkt að útliti Norð-
urlandabúum og að mór virtist
áberandi ljóshært.
Það var víst fyrir eitthvað
hálfri annari tugöld (ætli óg megi
ekki nota það orð), að finskir
þjóðflokkar, að mig minnir sam-
bland af Tavöstum og Kirjálum,
lögðu landið undir sig sunnanvert
við Helsingjabotn, — hið núver-
andi Eistland. — Sjálfir hurfu þeir
upp í þjóðina, sem fyrir var, sem
vafalaust var ljóshærð og lang-
höfðuð, en tungu þeirra tók und-
irokaða þjóðin upp, að sínu leyti
eins og forfeður Rúmena tóku
upp tungur Rómverjanna, sem
lögðu landið undir ’sig, svo að ég
nefni þá þjóð, sera eftirtektarverð-
ast er að tali dótturmál latín-
unnar.
En áfram með sögunal Yið
vorum komnir t.il Narva, höfðum
vevið alla nóttina á leiðinni frá
Reval, höfuðborg Eistlands, en
þangað komum við sjóleiðis frá
^tokkhólmi, og er það að eins
sólahringsferð á gufuskipi. Eistur
kalla hðfuðborg-«ína Tallinn, en
það kvað þýða Danaborg. Það voru
Danir, sem reistu borgina 1219,
en þeir áttu þá landlð, Reval hefir
nú um 170 þús. íbúa, en er ein-
hver miðaldalegasta borgin í Ev-
rópu, eítir því, sem segir í Baedeker.
____________
í Reval spurðist ég fyrir um
kaup verkalýðsins, og stóríurðaði
mig á því, hve lágt það er, enda
mun verkalýður Eistlands rótt
d aga fram líflð og meira ekki.
Kaupið var fyrir aimennan verka-
mann 100 eistn sk mörk, en það
var að mig minnir, jafnmikið og
60 sænskir aurar! En eins og
kunnugt er, er ekki rétt að miða
kaup verkamanna eítir gengi
myntar þjóðar þeirrar, sem um
er að ræða, heldur eftir kaup-
getu peninganna í landinu sjálfu.
En þetta hundrað marka kaup
verkamannanna í Reval er litið
betra en það er miðað við gengið;
það sá ég, þegar óg fór að spyrj-
ast fyrir um verðið á ýmsum vöru-
tegundum, Rúgbrauð kostaði til
dæmis 27 mörk, 1 J/2 kg. brauð;
smjörið kostaði 250 möik kg.,
eggin 10 mötk, kjötið 37 mörk,
hvítasykur högginn 62 mörk.
Fyrir dagkaupið getur verkamað-
urinn í Reval þvi ekki einu sinni
keypt tvö heilbrauð af rúgbrauði,
og er þó aðalframleiðsla landsins
rúgur; en hór hjá okkur er verka-
kaupið nóg fyrir 9 brauðum og
þó of lágt. Til þess að geta keypt
pund af smjöri (sem hann þó vit-
anlega aldiei getur gert) þyrfti
eistneski verkamaðurinn að vinna
í 2t/js dag! Af eggjum gæti hann
keypt 10, af kjöti 6 pund, en af
sykri að eins 3^/é pd. fyrir dag-
kaupið. fað er ekki furða, þó eist-
neski verkamaðurinn og fjölskylda
hans nærist aðallega á þurru rúg-
brauði! Þessi bágu kjör verka-
mannanna í Reval eru mjög Hk
því, sem þau hafa alt af verið og
voru um alt ríki Rússakeisara.
í’að var áberandi, eftir að ég kom
til Rússlands, aÖ bera saman kaup
verkamanna og vöruveiðið þar,
og er ekki að furða, þó verkalýð-
ur Eistlands sé >hraðfara< í skoð-
unum. Annars er rétt að geta
þess, að þar í landi er samfyTking,
>united front<, sem Englendingar
kalla, >Enhedsfront< á dönsku;
það er: kommunistar og social-
demokratar vinna 1 fuílri samein-
ingu gegn auðvaldinu, eins og við
gerum hór á fslandi.
Eq það er ilt að halda sór við
söguþráðinn, þegar maður segir
ferðasögu, en óg verö að reyna
það. Lest.in átti að stanza í marg-
ar klukkustundir í Narva, svo ég
og ileira sr'míeiðafólk fórum að