Freyr - 15.01.1982, Qupperneq 30

Einar Hannesson
Veiðifélag —
samtök veiðréttarhafa á laxi og silungi
Elstu ákvœði laga um sérstök samtök um veiði eru frá árinu 1886 og bera yfirskriftina:
Friðun á laxi. Par var heimiluð stofnun félags eigenda við á, efmeirihlutiþeirra vildi, að veiða
ífélagi, til að koma á meirifriðun en lög ákváðu. Svipuð ákvœðigagnvartsilungsveiði komu í
lög árið 1909, er nefndust: Samþykktir um friðun silungs og veiðiaðferðir í vötnum.
Árið 1929 voru samþykkt lög um
sérstök fiskræktarfélög, þar sem
mönnum er veiðirétt eiga í sama
fiskihverfi var heimilað að gera
með sér félagsskap um fiskrækt.
Nokkrum árum síðar þegar hin
gagnmerka, ítarlega veiðilöggjöf
1932 var í undirbúningi, voru fyrr-
greind ákvæði um fiskræktarfélög
felld inn í lögggjöfina og einnig var
bætt inn í hana ákvæðum um veiði-
félög. Veiðifélögin höfðu vald til
að ráðstafa veiði, en til þess að
stofna slíkt félag, þurftu 2h ábú-
enda jarða á svæðinu að sam-
þykkja félagsstofnunina.
Veiðivatn — líffræðileg heilcl.
Eins og kunnugt er, mynda ár og
vötn eina líffræðilega heild og sá
fiskur, sem lifir á svæðinu eða
gengur um það, fram og tilbaka, er
því sameign allra, sem land eiga að
því svæði. Til þess að koma í veg
fyrir að ofnýting eigi sér stað og
ekki síður hitt, til að opna mögu-
leika á að tryggja eðlilegt viðhald
og aukningu fiskistofnsins þarf að
vera fyrir hendi samstaða allra
hlutaðeigandi. Þar kemur veiðifé-
lag einmitt til skjalanna: það á að
tryggja þetta, ásamt því að veiði-
hlut eða arði af veiði sé sanngjarnt
skipt milli aðila og í því efni gildir
arðskrá veiðifélags. I þessu sam-
bandi ber að hafa í huga annan
aðaltilgang lax- og silungsveiðilaga
sem sé að jafna veiði milli veiði-
eigenda.
Algengast er að félagssvæði
veiðifélags taki yfirheiltfiskihverfi
nema sérstaklega standi á. Þá ná
sum félög til fleiri en eins fiski-
hverfis og gildir það eingöngu um
vatnaklasa á afrétti, sem sömu að-
ilar eiga hlutdeild í. Félag tekur
ætíð til allrar veiði á félagssvæðinu.
í sumum tilvikum tekur félag yfir
stærra svæði en fiskihverfi, enda sé
ætlunin að gera fiskgengt, og/eða
nýta hrygningar- og uppeldissvæði
ofan ófiskgengra fossa.
Jafn atkvæðisréttur.
Atkvæðisréttur í veiðifélagi er
bundinn við ábúendur lögbýla og
eigendur eyðijarða. Þó eru tak-
markanir á þessu. Ef maður býr á
fleiri en einni jörð, ber honum að-
eins eitt atkvæði. Hið sama gildir,
ef maður á fleiri en eina jörð, ber
honum aðeins eitt atkvæði. Um af-
réttarfélögin svonefndu gildir það,
að fyrir hvert lögbýli, sem upp-
rekstur á á afrétt, kemur eitt at-
kvæði en þó með fyrrgreindum
takmörkunum.
Alþingi ákvað árið 1970 að lög-
binda stofnun veiðifélags, en áður
höfðu ákvæði um fiskræktarfélög
verið felld út, en veiðifélögum gert
að skyldu að stunda fiskrækt. Er
því skylda að koma á fót veiðifélagi
um allar ár og vötn í landinu, svo
fremi að fleiri en tveir aðilar eigi
hlut að máli.
146 veiðifélög í landinu.
Við gildistöku laganna 1970 voru
veiðifélög 70 talsins, en nú eru þau
146 að tölu, og hefur fjöldi þeirra
því tvöfaldast á þessu 10 ára tíma-
bili. Af veiðifélögunum eru 14 sem
taka eingöngu tii stöðuvatna. Hins
vegar eru um 30 félög sem auk
ánna ná einnig yfir stöðuvötn.
Veiðifélögin skiptast þannig á
landshlutana (kjördæmin):
Reykjanes 6, Vesturland 39, Vest-
firðir 21, Norðurland vestra 27,
Norðurland eystra 20, Austurland
12 og Suðurland 21.
Félög er taka eingöngu til stöðu-
vatna eru á eftirtöldum svæðum:
Elliðavatn, Skorrdalsvatn,
Reyðarvatn, vötn á Arnarvatns-
heiði, vötn á Auðkúluheiði, vötn á
70 — FREYR