Freyr - 01.01.1987, Blaðsíða 23

Á eyðibýlum í sveitum eftir að fjölga mikið? (Ljósm. Jón Eiríksson).
ákveðin verðmæti sem ekki má
kasta frá sér hugsunarlaust. Hefð-
bundinn landbúnaður byggir á
viðkvæmum grunni, það er bú-
sýslu með lifandi búfénað sem lifir
fyrst og fremst á tún- og úthaga-
gróðri landsins. Skyndilegur
mikill samdráttur eins og nú er
fyrirhugaður getur haft mjög al-
varlegar afleiðingar þegar til
lengri tíma er litið. Það er hægt að
slökkva undir einum ofni í ál-
verkssmiðju þegar markaður
þrengist og bíða betri tíma. En
góð jörð sem lögð er í eyði í dag,
þegar bóndinn hefur selt
fullvirðisrétt sinn og flutt af henni
í leit að atvinnu, verður um leið
drep í þau sár sem dreifbýlið hefur
nú þegar orðið fyrir vegna viðvar-
andi fólksflótta úr sveitunum.
Hagspekingar landbúnaðarins
og skriffinnar ráðuneytanna mega
ekki gleyma sér í gráum leik með
kvóta- og hagtölur landbúnaðar-
ins. Hlutina má nefnilega reikna
út á marga vegu og ýmis verðmæti
komast aldrei inn á hagskýrslur.
Hver er langtímastefna íslenskra
stjómvalda í landbúnaðar- og
byggðamálnm?
Margar af stjórnunaraðgerðum í
landbúnaði síðasta áratug hafa
einkennst af skammtímalausnum,
á þeim bæ hefur oftast verið tjald-
að til einnar nætur í staðinn fyrir
að reyna að líta Iengra fram í
tímann. Til dæmis er kúabændum í
fersku minni þegar þeir fengu ekki
að vita um framleiðsurétt sinn
fyrir verðlagsárið 1985-1986 fyrr
en það var nærri hálfnað, mörgum
til stjórtjóns, enda löngu vitað að
vel rekið bú þarf að byggja á
áætlun nokkar ár fram í tímann.
í niðurstöðum Landnýtingar-
skýrslu Landbúnaðarráðuneytis-
ins segir meðal annars. „Nefndin
telur skorta upplýsingar og póli-
tískar ákvarðanir til að hún geti
lagt fram eiginlega og raunhæfa
landnýtingaráætlun fyrir landið
allt að svo stöddu. Ýmsar grund-
vallarforsendur vantar. Til dæmis
liggur ekki fyrir langtímastefna frá
stjórnvöldum í framleiðslumálum
landbúnaðarins og byggða-
málum...“.
Er þá ekki eitthvað bogið við að
senda Framleiðnisjóð á bændur til
að kaupa þá frá búskap þegar
nefnd á vegum landbúnaðarráð-
herra kemst að þeirri niðurstöðu
að langtímastefna í landbúnaðar-
og byggðamálum er ekki til í hús-
um stjórnvalda.
Langtímaáætlun fyrir hvert
búmarkssvæði.
Talsvert hefur verið safnað af
upplýsingum sem langtíma land-
búnaðaráætlun þarf að byggja á,
en mikið starf er óunnið. Meðal
annars þarf að gera ítarlegar bú-
rekstrarkannanir á öllu landinu og
safna þeim niðurstöðum sem þar
fást og öðrum tiltækum upplýsing-
um, svo sem bústærð, ástandi og
stærð túna, beitarþoli, húsakosti,
hlunnindum, veðurfari og svo
framvegis inn í aðgengilega tölvu-
unna jarðabók fyrir allt landið.
Með slíkar upplýsingar í höndun-
um þarf að gera langtíma byggða-
og landnýtingaráætlun sem fyrst
10—15 ár fram í tímann fyrir
landið allt og síðan séráætlun fyrir
hvert búmarkssvæði, með það
sem eitt af meginmarkmiðum að
nýta sem best möguleika hvers
svæðis, halda sem flestum jörðum
í ábúð og efla atvinnu í sveitunum.
Fleira inn í kvótaútreildng.
Samtiga slíkri landbúnaðaráætlun
þyrfti að taka ákvörðun um
hámarksbústærð þar sem byggt
væri á fjölskyldubúi sem grunn-
einingu. Og taka um leið tillit til
við kvótaútreikning hvort jarðir
hafi miklar tekjur af hlunnindum
(t.d. laxi) og öðrum atvinnu-
rekstri. þannig væri reynt að jafna
þann mikla aðstöðumun sem er í
dag milli fjölskyldna sem lifa á
landbúnaði.
Um leið yrði öll búvörufram-
leiðsla í landinu sett undir eina
framleiðslustjórn, því að augljós-
lega líður sauðfjárræktin fyrir að
vera undir strangri framleiðslu-
stjórn á sama tíma og aðrir kjöt-
framleiðendur spila frjálst.
Vandi nýrra búgreina er
margur.
Eitt vandamál er það að þekkingu
og reynslu vantar á mörgum svið-
um, en þann þátt þarf að stórefla
áður en bændum er sagt að sigla af
gömlu miðunum á ný mið. í þess-
um efnum hafa ráðamenn brugð-
ist við seint og hægt. Sem dæmi
má taka að á skrá Rannsókna-
stofnunar landbúnaðarins fyrir
árið 1986 er getið um tæplega 200
tilraunaverkefni, þar af eru í refa-
Freyr 15