Freyr - 15.01.1987, Blaðsíða 8

Ami ísaksson, veiðimálastjóri,
Veiðimálastofnun
Hlutdeild bænda í fiskeldi
Inngangur
Allt frá því fiskeldi hófst hér á landi fyrir nœrfellt 20 árum hefur verið Ijóst að fisk-
eldismöguleikar hér á landi eru mun flóknari heldur en gerist í nágrannalöndum okkar.
í Noregi hefur laxeldi nœr eingöngu byggst á því, að ala laxinn ísjókvíum og virðist það
vera mögulegt alltfrá Stavangri í suðri til Tromsö í norðri vegna áhrifa Golfstraumsins
sem vermir alla vesturströnd Noregs.
Árni ísaksson.
Skotar hafa einnig þróað sjókvía-
eldi á vesturströnd Skotlands en
jafnframt byrjað að dæla sjó á
land, þar sem möguleikar til eldis í
kvíum eru takmarkaðir. Færeying-
ar hafa aðallega farið út í sjókvía-
eldi en hafa mjög takmarkaðan
fjölda staða.
Reikna má með, að á íslandi
þróist fiskeldisaðferðir sem verði
sniðnar eftir staðháttum hér á
landi og gæti þar orðið um blöndu
þeirra aðferða sem áður er getið
að ræða, auk hafbeitar sem er
séríslenskt fyrirbrigði, þar eð við
höfum einir þjóða í Atlantshafi
algjört bann við laxveiðum í sjó.
Par sem við búum við mun breyti-
legra veðurfar heldur en ná-
grannaþjóðirnar hefur jarðhiti
orðið ein af meginforsendum fisk-
eldis hér á landi.
Vaxtarhraði hjá fiski er ná-
tengdur hita á eldisvatni. Eldistil-
raunir hafa leitt í ljós að hægt er
að ala laxaseiði við kjörhita
(12°C) í 600—800 gramma stærð á
einu ári í stað 40 gramma stærðar
sem hefur verið hefðbundin
gönguseiðastærð. Þessi aukni
hraði í vexti getur sparað allt að
eitt ár í eldi á Iaxi í markaðsstærð
miðað við norskar aðstæður. Þetta
atriði verður að teljast mjög mikil-
vægt þar sem laxeldi hér á landi
krefst mun meiri fjárfestingar
heldur en tíðkast í nágrannalönd-
unum. Mun nú verða vikið að
helztu lax og silungseldisaðferðum
sem líklegt er að verði notaðir hér
á landi auk þeirra, sem þegar eru í
gangi. Helztu eldisaðferðir eru
sem hér segir:
1. Eldi laxa- og silungsseiða.
2. Eldi á laxi í kerjum á landi.
3. Eldi stórseiða og áframeldi í
kvíum.
4. Eldi í sjókvíum.
5. Hafbeit.
6. Silungseldi.
7. Álaeldi.
Ekki er líklegt að þeir bændur
sem aðstöðu hafa til eldis (heitt og
kalt vatn) einskorði sig við eitt
afbrigði eldis. Hugsanlega breyta
menn áherzlum í eldinu eftir
sveiflum í markaðsmálum og
framleiða ýmist sumarseiði,
gönguseiði eða silungsseiði allt
eftir því hvar eftirspurnin liggur.
Þetta á sérstaklega við, þegar um
vönduð eldismannvirki er að
ræða. Hins vegar má búast við að
silungseldi verði fremur stundað í
óvandaðri útitjörnum og jafnvel
nýtt afgangsvatn sem áður hefur
verið notað á dýrari fisk. Að þessu
verður vikið í kaflanum um sil-
ungseldi hér á eftir. Mun nú verða
vikið að hverri aðferð fyrir sig,
einkum með tilliti til hlutdeildar
bænda í slíku eldi.
Eldi laxa- og silungsseiða
Eldi Iaxaseiða er orðin gróin
atvinnugrein hér á landi og slíkar
stöðvar hafa verið reistar víða í
dreifbýli. Stærri stöðvarnar fram-
leiða flestar gönguseiði og er al-
geng stærðareining 150—200 þús-
und gönguseiði. Dæmi um slíkar
stöðvar í eigu bænda eru Norður-
lax á Laxamýri og Hólalax á Hól-
um. Seiðamarkaður fyrir þessar
stöðvar hefur verið til hafbeitar
eða kvíaeldis innanlands, en
einnig hefur verið um nokkurn
útflutning að ræða, einkum til
Noregs. Ekkert er því til fyrir-
stöðu, að gönguseiðastöðvar rísi í
nágrenni þéttbýlis svo fremi að
kalt vatn og jarðhiti sé fyrir hendi.
Á síðari árum hafa risið ýmsar
48 FREYR