Freyr - 15.01.1987, Blaðsíða 18

Ami ísaksson, veiðimálastjóri,
V eiðimálastofnun
Hafbeitaraöstaöa
Helstu forsendur
Hafbeit á laxi hefur verið stunduð hér á landi í nœrfellt 20 ár, lengst í Laxeldisstöð
ríkisins í Kollafirði en nokkru skemur í Lárósi á Snœfellsnesi, Botni í Súgandafirði og
víðar. Á síðustu árum hafa bœtzt við staðir svo sem Pólarlax í Straumsvík, Vogalax á
Vatnsleysuströnd, Fljótalax í Fljótum og ÍSNÓ í Lónum í Kelduhverfi.
Staðhættir á hinum ýmsu stöðum
eru mjög breytilegir. í eftirfarandi
greinargerð verður reynt að gera
grein fyrir þeirri aðstöðu sem
æskilegt er að sé fyrir hendi til að
hagstætt sé að stunda hafbeit.
Fullyrða má að helztu skilyrði
fyrir góðri hafbeitaraðstöðu séu
sem hér segir:
1. Nægilegt ferskvatn fyrir
klakklausa göngu seiða í sjó
og endurheimtu á fullvöxnum
laxi.
2. Gott aðdýpi til að tryggja ör-
ugga göngu laxins og aðstöðu
til að dæla sjó í sleppitjarnir.
3. Aðstaða til eldis fyrir stáípuð
seiði í nokkra mánuði, annað
hvort í flotkvíum eða eidis-
tjörnum.
4. Stöð sem elur gönguseiði þarf
að vera sambyggð eða í heppi-
legri fjarlægð.
5. Sjór úti fyrir þarf að vera
næringarríkur og bjóða upp á
gott viðurværi fyrir laxinn.
6. Sjávarveiði á laxi bönnuð eða
a.m.k. í mjög smáum stíl.
7. Fjarlægð í næstu hafbeitarstöð
nægilega mikil
Segja má að þessi skilyrði séu
mjög breytileg eftir Iandshlutum
og þurfi sérstaklega skoðunar við
á hverjum stað. Petta verður að
hafa í huga við lestur þess sem hér
fer á eftir, þar sem reynt verður að
alhæfa um hina ýmsu landshluta.
Verður nú rætt um hvert þeirra
atriða sem minnst var á.
58 Freyr
Magn af ferskvatni
Reynsla í Laxeldisstöð ríkisins
hefur sýnt, að hægt er að stunda
hafbeit án mikils vatnsmagns.
Eiginleikar vatnsins virðast þann-
ig skipta meira máli heldur en
magnið. Þannig gengur lax greiðar
í 300 sekúndulítra læk sem er í
vexti eftir stórrigningu heldur en
mun stærri læk í þurrkatíð. Ekki er
auðvelt að setja nákvæm mörk
um það vatnsmagn sem þarf, en
viðmiðunartala gæti verið 500 sek-
úndulítra rennsli.
Aðdýpi
Sérstaklega er erfitt að fullnægja
þessu skilyrði á Vesturlandi og
Vestfjörðum, þar sem munur á
flóði og fjöru er verulegur, allt að
4,5 metrar. Oft eru þar miklar
grynningar við árósa á fjöru og
heilir firðir geta verið svo til þurrir
á stórstraumsfjöru. Þetta torveld-
ar göngu seiða í sjó og göngulax
kemur aðeins inn á flóði. Þessi
vandi var leystur farsællega í Lár-
ósi á Snæfellsnesi, en þar var
byggður 300 metra garður. Hann
lokaði Lárvaðli, sem var grunnur
fjörður, og myndaði Lárvatn sem
hefur verið notað við hafbeitar-
sleppingar í mörg ár. Sambærilega
aðstöðu mætti útbúa víða á Vest-
urlandi, einkum við Breiðafjörð.
Er Hagavaðall á Barðaströnd gott
dæmi þar um.
Ýmsar hafbeitarstöðvar hafa
verið reistar á óvenjulegum stöð-
um undarfarin ár. Þar má nefna
Pólarlax í Straumsvík og Vogalax
á Vatnsleysuströnd, sem báðar
byggja á dælingu á grunnvatni,
þar sem engin á rennur til sjávar á
staðnum. Aðdýpi er mikið við
báðar þessar stöðvar, sem er hag-
stætt að því er seiðasleppingar og
endurheimtu á laxi varðar. Hins
vegar hefur komið upp erfið staða
í tengslum við göngu á laxi í fersk-
vatn, þar sem veðurfarslegir
þættir (rigning) hafa engin áhrif á
útrennsli. Þetta vandamál er nán-
ast óleyst enn.
Aðstaða til sleppingar og
aðlögunar
Algengast hefur verið að sleppa
seiðum úr flotbúri eftir um það bil
mánaðar fóðrun á sleppistað.
Flotbúr er mjög hentugt til slepp-
ingar, ef hafbeitaraðstaða tengist
stöðuvatni eða vaðli við sjó. Slíkar
kvíar er hægt að hafa allstórar og
kostnaður við sleppingu á hvert
seiði verður minnstur með þessari
aðferð. Aðferðin hefur m.a. verið
notuð í Lárósi og Lónum í Keldu-
hverfi.
Þegar hafbeitaraðstaða tengist
ekki stöðuvatni eða tjörn, er
nauðsynlegt að byggja sleppitjarn-
ir. Slíkar tjarnir geta verið mis-
munandi að gerð, en algengt er að
hér sé um malarskurði að ræða
með timburmunk í útrennsli.
Tjarnirnar eru mun kostnaðar-
samari heldur en flotkvíar miðað