Freyr - 01.02.1987, Blaðsíða 21

Hitasumma
1. mynd. Hitasumma á Hvanneyri, meðaltal árin 1846—1985, ásamt áœtluðum dagsetningum gróðurfars og búnaðarhátta.
grasinu, en hún er byggð á athug-
un minni á mælingum á fjórum
veðurstöðvum árin 1973 og 1974.
Þýðing sólargangs fyrir gróður.
Flestar jurtir upprunnar á norð-
lægum slóðum hafa lagað sig
þannig eftir aðstæðum, að þær
taka meiri framförum, þroskast
hraðar, þegar dagur er langur að
öðru jöfnu. Þar með er þó ekki
sagt, að vöxtur þeirra sé endilega
meiri. Norðan til í Noregi þroskast
bygg til dæmis á styttri tíma en í
Suður-Noregi, miðað við sama
hita. Þar virðist muna um 3—4%
á þroskunarhraða fyrir hverja
breiddargráðu, en það er í góðu
samræmi og hlutfalli við lengdar-
mun dagsins, eftir því sem norðar
dregur. Til þess að taka þessi áhrif
sólargangs með í reikninginn tel
ég því rökrétt að margfalda dag-
legu viðbótina við hitasummuna
með hlutfalli dagsins í sólarhringn-
um. Þetta hlutfall er sýnt hér á
undan, fyrir mismunandi árstíma og
breiddargráður á landinu. Eftir
þessu að dæma ætti þroskunin
ekki aðeins að verða hraðari á
Norðurlandi á sumrin, heldur ætti
hún líka að vera örari yfir hásum-
arið en snemma vors, miðað við
sama lofthita.
Samhengi hitasummu og
gróðurfars
Hér á eftir verður reiknað með að
hitasumma sé fundin með því að
leiðrétta venjulegan lofthita til 5
sentímetra hæðar. Meðalhita
dagsins í þeirri hæð er svo breytt í
gróðurhita með því að deila með
(1—T/30), eins og áður er lýst, en
útkoman margfölduð með hlut-
falli daglengdar á þeim stað og
árstíma, sem um er að ræða. Út-
komunni er svo bætt við
hitasummuna frá gærdeginum.
Þannig fást hitasummutölur, sem
fara yfirleitt hækkandi dag frá
degi, eins og má ráða af teikning-
unni, sem fylgir hér með, og á við
Hvanneyri í meðalári 1846—1985.
Þar byrjar að safnast í hitasummuna
snemma í apríl, hægt í fyrstu, en
svo með vaxandi hraða, eftir því
sem á vorið líður, og hækkunin er
örust snemma í júlí. Þetta eru
meðaltöl í 140 ár. En í einstökum
vetrum getur farið að safnast í
hitasummuna í hlýindaköflum um
miðjan vetur. Ef síðan gerir
frostakafla, reiknast viðbótin við
hitasummuna með mínusmerki,
3.tafla. Hitasumma, eftir gróð-
urfari og búnaðarhátt-
um á landinu.
Gróðurfar og Hita-
búnaðarhættir summa
Vorgróður byrjar.................. 60
Túnávinnsla byrjar ............... 80
Kartöflur settar niður .......... 215
Túnahreinsun byrjar ............. 310
Túnasláttur byrjar .............. 840
4. tafla. Hitasumma eftir gróð-
urfari og búnaðarhátt-
um á Hvanneyri.
Gróðurfar og Hita-
búnaðarhættir summa
Birki fer að grænka ............... 180
Tún algræn ........................ 220
Kartöflur settar niður ............ 230
Túnvingull fer að skríða .......... 530
Snarrót fer að skríða ............. 650
Sláttur byrjar .................... 715
Vallarfoxgras fer
aðskríða .......................... 770
Freyr 109