Freyr - 01.02.1987, Blaðsíða 30

RER RAFMAGNSEFTIRLIT RÍKISINS
Jarðskaut og þýðing þeirra
Eitt afþví sem huga þarfað á sveitabýlum eru jarðskautin, sem liggja útfrá spenninum,
þar sem heimtaugin tekur við af háspennulögninni.
Mennirnir á myndinni standa við spennistöðvarstaurinn við Vindás. Jarðrask sést ncer
á myndinni.
Bilanastraumur sem leiðir til
jarðar í gegnum t.d. vatnslögn
býlisins, leitar uppi þessi jarð-
skaut. Rafmagnið leitar uppruna
síns. Ef jarðskautin eru slitin,
rýrnar eða eyðileggst með öllu
gildi þeirra, og mikil hætta
skapast, bæði í námunda við skaut-
ið og í íbúðar- og gripahúsum.
Mjög er þó algengt að jarð-
skautin séu rofin. Ber þar margt
til. Ábúendaskipti geta valdið því
að nýir eigendur séu ekki kunnug-
ir staðháttum og viti ekki hvar
skautin eru grafin í jörðu, eða
hvernig þau liggja. Við skurðgröft
eða annað jarðrask eru skautin
slitin, jafnvel án þess að menn átti
sig á því, hvað gerst hafi. Pá eru
dæmi þess að skautvír, sem liggur
utan á spennistöðvarstaur hafi
verið skorinn í sundur með sláttu-
þyrlu.
Auk þeirra áverka, sem jarð-
skautin kunna að verða fyrir af
völdum heimamanna, er talsvert
um skemmdir á jarðskautum af
völdum framkvæmda á vegum
Pósts og síma. Er full ástæða fyrir
bændur að hafa góðar gætur á
slíku.
Sjálfsagt er fyrir bændur að
kynna sér og eignast eintak af
teikningu af legu jarðskauta hjá
hlutaðeigandi rafveitu, og fá eftir-
litsmenn hennar til að koma og
mæla skautin. Jafnvel þótt þau séu
heil í jörðu, getur gildi þeirra
breyst með tímanum af ýmsum
ástæðum, t.d. vegna fram-
kvæmda, sem hafa haft áhrif á
rakastig jarðvegsins, sem þau
liggja í-
118 Freyr
Til þess að undirstrika mikil-
vægi þess sem hér hefur verið
rakið, skulu tilfærð tvö dæmi úr
skýrslum Rafmagnseftirlitisins,
sem segja sína sögu.
Dagana 12. og 13. nóvember
1986 varð tjón á bænum Vindási í
Eyrarsveit á Snæfellsnesi vegna
yfirsláttar á 19 kV línu með þeim
afleiðingum að verulegar bruna-
og skammhlaupsskemmdir urðu á
töflubúnaði íbúðarhússins, ásamt
ýmsum tækjum og búnaði, svo
sem frystikistu, rafhitunarofnum,
heitavatnsgeymi og stjórnbúnaði
fyrir mjólkurtank.
Með tilliti til aðstæðna verður
að telja mikla heppni að ekki urðu
slys á mönnum, m.a. við jarð-
skautsmælingar, og tjón varð mun
minna en búast hefði mátt við.
í 23. tbl. Freys 1986 var greinar-
stúfur um spennujöfnun í gripa-
húsum, en það atvik, sem hér er
sagt frá, er einnig til áréttingar því
sem þar var sett fram.
Að Vindási reyndist spennu-
jöfnunartaug, sem lá frá töflu
íbúðarhússins niður í kjallara,
vera ótengd við vatnskerfi, þannig
að bilunarstraumar fóru um hlífð-
artaug í streng að fjósi, en þar var
hlífðartaugin tengd við mjalta-
kerfið, og það einnig tengt byrsl-
um og vatnskerfi fjóssins.
Má af þessu sjá, að ef hlífðar-
taugin hefði ekki verið fyrir hendi,
hefðu allir gripir fjóssins verið í