Freyr - 15.03.1987, Blaðsíða 10

Bjami Guðmundsson,
aðstoðarmaður landbúnaðarráðherra
Búvörulögin —
landbúnaðarstefnan
/ febrúarmánuði síðastliðnum átti Stéttarsamband bœnda fund með ráðunautum í
tengslum við Ráðunautafund 1987. Efni þessa fundar var þáttur leiðbeiningaþjónust-
unnar í framleiðslustjórn og eflingu nýgreina. Á fundinum gerði undirritaður grein fyrir
búvörulögum og landbúnaðarstefnu. Að beiðni blaðsins er greinargerðin birt hér á eftir,
að mestu eins og hún var flutt á fundinum.
Bjarni Guðmundsson.
Aðdragandi lagabreytinganna.
Ef draga á fram helstu atriði, sem
leiddu til breytinga á lögum um
framleiðslu og sölu búvara (Fram-
leiðsluráðslög), verður einkum
staðnæmst við eftirfarandi:
* Breyttur búvörumarkaður.
Skilaverð mjólkur- og sauðfjár-
afurða á erlendum markaði hafði
hríðfallið. Útflutningsbótafé
dugði fyrir æ minna afurðamagni.
Mikilvægasti kindakjötsmarkað-
urinn — í Noregi — var að lokast.
Þar með hvarf kaupandi að tæp-
lega 2 500 tonna framleiðslu, en
það er viðfangsefni a. m. k. 350—
400 bændafjölskyldna.
* Breytt viðhorf samfélags —
breytt pólitísk viðhorf.
Hugmyndir og skoðanir varð-
andi skipulag og verslun með bú-
vörur voru að breytast. Pólitískur
styrkur bænda og annarra formæl-
enda landbúnaðarins hefur farið
minnkandi. Að ýmsu leyti er þetta
hliðstætt því, sem gerist á mörgum
heimilum er börnin vaxa úr grasi,
taka völdin og tileinka sér sinn
eigin lífsstíl. Kynslóðabil myndast,
ef ekkert er að gert; hvorugur
aðilinn leitast við að skilja og
virða sjónarmið hins.
* Breytt afstaða bændasamtak-
anna.
Margir forystumenn bænda
skynjuðu, að breytinga var þörf.
Því samþykkti aðalfundur Stéttar-
sambands bænda, sem haldinn var
á ísafirði haustið 1984 ítarlega
stefnumörkun um framleiðslumál
landbúnaðarins. (Sjá FREY 1984,
19. tbl., bls. 753-754). Ýmsum
þótti stefnumörkunin gapaleg þá
— eins konar uppreisn á ísafirði
— en nú held ég flestir muni telja
hana hafa einkennst af raunsæi og
ábyrgð. Allt eru þetta alkunn at-
riði, en þau hefur þó ekki borið
hátt í umræðunni um landbúnað-
arvandann undanfarið. Þau köll-
uðu á breytingar.
Hin stefnumarkandi atriði:
Búvörulög, sem gildi tóku 1.
júlí 1985, voru sett m.a. með hlið-
sjón af áðurtöldum atriðum.
Lögin eru margrædd, en draga
má fram helstu einkennisþætti
þeirra:
A. Hvað breyttist lítið?
* Kjaraviðmiðun við ákvörðun af-
urðaverðs varð eindregnari en í
eldri löggjöf.
* Ákvæði um verðmiðlun urðu
víðtækari en áður höfðu verið.
* Afurðasölukerfið var varðveitt
og því fengin meiri ábyrgð á með-
ferð afurðanna en áður var.
* Skerpt voru ákvæði um fyrirsvar
Stéttarsambands bænda um mál-
efni bændastéttarinnar.
B. Hvað kom nýtt?
* Víðtæk stefnumörkun fyrir land-
búnaðinn, sbr. 1. gr. búvörulag-
anna.
* Sett voru framleiðslumarkmið,
og þau tengd samningum ríkis og
bænda um ábyrgð á verði fyrir
umsamið magn mjólkur- og
sauðfjárafurða. Þessum tveimur
búgreinum var þannig veitt sér-
staða hvað varðar tryggingu af-
urðaverðs, sakir þýðingar þeirra
fyrir matbjörg þjóðarinnar og at-
vinnulíf.
218 Freyr